زمینه سازی ائمه(ع) برای غیبت امام زمان(عج) مساله «غیبت» و «مهدویت» در بین مسلمانان ، به خصوص شیعیان ، دارای سابقه ای بس دیرین است و اذهان مسلمین به وسیله روایات نبوی و علوی ، آشنا با این حقیقت بوده است . منابع ما مشحون از روایاتی است كه در آنها، پیامبر(ص) و ائمه هدی - علیهم السلام- خبر از وقوع غیبت و مسائل مربوط به آن داده اند. شیخ طوسی در این باره می گوید: «... اخبار شایع و رایج شایع و رایج رسیده از پدران مهدی(عج) ، كه مدت ها قبل از وقوع غیبت ، صادره شده اند، دلالت بر امامت وی دارند؛ اخباری كه گویای آن است كه صاحب این امر، غیبتی خواهد داشت ، و توضیح می دهد كه این غیبت چگونه خواهد بود، و چه اختلافاتی در آن واقع می شود و چه حوادثی رخ خواهد داد، و خبر می دهد كه او دو غیبت خواهد داشت و یكی از آنها طولانی تر از دیگری خواهد بود و غیبت اول ، مدتش معلوم و روشن است و غیبت دوم نامعلوم ... »(1) «شیخ طوسی» در ادامه به یادآوری برخی از اخبار رسیده از پیامبر(ص) و ائمه هدی- علیهم السلام- درباره مهدی(عج) و غیبت او می پردازد. در منابعی همچون« كمال الدین و تمام النعمه » از «شیخ صدوق» كتاب« الغیبه » از «ابن ابی زینت نعمانی»، نیز روایات متعددی از پیامبر(ص) و ائمه- علیهم السلام - در این باره نقل شده است . در منابع اهل سنت هم در این مورد روایات فراوانی داریم . با توجه به این روایات - همچنان كه محققان نیز گفته اند- می توان ادعا كرد كه مساله مهدی(عج) و غیبت او، در منابع شیعی و سنی از مسائل معروف ، رایج و انكارناپذیر بوده است . از این رو، شیعه با یک آمادگی دیرینه و با سابقه ای 260 ساله وارد عصر غیبت می شد. ذهنیت شیعه در مساله «غیبت» و «مهدویت» نه تنها مربوط به اصل مساله می شد، بلكه خصوصیات ، دقایق و جزئیات آن را هم كه توسط پیامبر(ص) و ائمه- علیه السلام- بیان شده بود، در بر می گرفت . برای روشن شدن بیشتر این مساله برخی از این روایات ، از پیامبر(ص)و معصومین- علیه السلام- برای آماده سازی شیعه نسبت به شرایط عصر غیبت می پردازیم . پي نوشت: 1- الغیبه ، شیخ طوسی ، ص 390-101
زمینه سازی ائمه(ع) برای غیبت امام زمان(عج)
مساله «غیبت» و «مهدویت» در بین مسلمانان ، به خصوص شیعیان ، دارای سابقه ای بس دیرین است و اذهان مسلمین به وسیله روایات نبوی و علوی ، آشنا با این حقیقت بوده است . منابع ما مشحون از روایاتی است كه در آنها، پیامبر(ص) و ائمه هدی - علیهم السلام- خبر از وقوع غیبت و مسائل مربوط به آن داده اند.
شیخ طوسی در این باره می گوید: «... اخبار شایع و رایج شایع و رایج رسیده از پدران مهدی(عج) ، كه مدت ها قبل از وقوع غیبت ، صادره شده اند، دلالت بر امامت وی دارند؛
اخباری كه گویای آن است كه صاحب این امر، غیبتی خواهد داشت ، و توضیح می دهد كه این غیبت چگونه خواهد بود، و چه اختلافاتی در آن واقع می شود و چه حوادثی رخ خواهد داد، و خبر می دهد كه او دو غیبت خواهد داشت و یكی از آنها طولانی تر از دیگری خواهد بود و غیبت اول ، مدتش معلوم و روشن است و غیبت دوم نامعلوم ... »(1)
«شیخ طوسی» در ادامه به یادآوری برخی از اخبار رسیده از پیامبر(ص) و ائمه هدی- علیهم السلام- درباره مهدی(عج) و غیبت او می پردازد.
در منابعی همچون« كمال الدین و تمام النعمه » از «شیخ صدوق» كتاب« الغیبه » از «ابن ابی زینت نعمانی»، نیز روایات متعددی از پیامبر(ص) و ائمه- علیهم السلام - در این باره نقل شده است .
در منابع اهل سنت هم در این مورد روایات فراوانی داریم . با توجه به این روایات - همچنان كه محققان نیز گفته اند- می توان ادعا كرد كه مساله مهدی(عج) و غیبت او، در منابع شیعی و سنی از مسائل معروف ، رایج و انكارناپذیر بوده است .
از این رو، شیعه با یک آمادگی دیرینه و با سابقه ای 260 ساله وارد عصر غیبت می شد.
ذهنیت شیعه در مساله «غیبت» و «مهدویت» نه تنها مربوط به اصل مساله می شد، بلكه خصوصیات ، دقایق و جزئیات آن را هم كه توسط پیامبر(ص) و ائمه- علیه السلام- بیان شده بود، در بر می گرفت .
برای روشن شدن بیشتر این مساله برخی از این روایات ، از پیامبر(ص)و معصومین- علیه السلام- برای آماده سازی شیعه نسبت به شرایط عصر غیبت می پردازیم .
پي نوشت: 1- الغیبه ، شیخ طوسی ، ص 390-101
پیشگوئی پیامبر اكرم(ص) نسبت به ولادت امام مهدی(عج) و غیبت آن حضرت پیامبر اكرم(ص) «عبدالرحمن بن سمره» می گوید: به پیامبر اكرم(ص) عرض نمودم : ای رسول خدا! مرا به طریق نجات هدایت كن ؛ فرمود: «هنگامی كه اختلاف خواسته ها و تفرق آرا پیش آمد، بر تو باد رجوع به نزد «علی بن ابی طالب (ع)»، كه او امام امت من و خلیفه من بر آنان بعد از من است . و او است فاروقی كه به وسیله آن ، حق از باطل جدا می شود. هر كس از او سؤ ال كند پاسخ گوید، و هر كس از او طلب هدایت كند هدایتش نماید، و هر كس كه طالب حق و در پی هدایت باشد آن را نزد او می یابد، و هر كس به او پناه برد در امان خواهد بود، هر كس به او تمسك كند نجاتش دهد، هر كس به او اقتدا كند هدایتش نماید. ای پسر سمره ! هر كس از شما دوست و موافق او باشد اهل نجات ، هر كس از شما كه دشمن و مخالف او باشد اهل هلاكت است . ای پسر سمره ! علی از من ، و روح او روح من ، و طینت او طینت من است ، او برادر من و من برادر اویم ، او همسر دخترم فاطمه - سیده زنان عالم از اول تا به آخر - است ، و از او است دو امام امت من و دو سید جوانان اهل بهشت ؛ یعنی حسن و حسین ، و 9 فرزند حسین ، كه نهم از آنان ، قائم امت من است كه زمین را از عدل و داد پر كند، پس از آن كه پر از ظلم و جور شده باشد.»(1) «عبدالله بن عباس» می گوید: پیامبر اكرم(ص) فرمود: خداوند متعال نظری بر زمین نمود و مرا به عنوان نبی خود اختیار كرد، سپس نظری دیگر نمود و علی(ع) را به عنوان «امام» اختیار نمود، و مرا امر فرمود كه او را برادر، ولی ، وصی ، خلیفه و وزیر خود قرار دهم ، پس «علی» از من است و او است همسر دخترم و پدر دو سبطم : حسن و حسین. بدانید كه خداوند، من و آنان را حجت هایی بر بندگان قرار داده و از صلب حسین امامانی قرار داده كه قائم به امر من خواهند بود و وصیت مرا حفظ می كنند. نهم از آنان ، قائم اهل بیت من و مهدی امت من است ، و شبیه ترین مردم به من از نظر شمائل ، گفتار و رفتار است ، كه بعد از غیبتی طولانی و حیرتی گمراه كننده ، ظاهر شده ، و امر الهی را اعلان و آشكار نموده و دین الهی را ظاهر می كند و با نصرت خدا و ملائكه اش ، تایید می شود و زمین را پس از آن كه پر از ظلم و جور شده ، پر از عدل و داد خواهد نمود.»(2) «ابوحمزه» از امام باقر(ع)نقل نموده كه پیامبر(ص) فرمود: «خوشا به حال كسی كه «قائم» از اهل بیت مرا درك و در غیبتش و قبل از قیامش به او اقتدا كند و دوستانش را دوست ، و دشمنانش را دشمن بدارد. چنین كسی از رفقا و دوستان من و گرامی ترین امتم نزد من در روز قیامت است.» (3) پي نوشت: 1-. كمال الدین و تمام النعمه ، شیخ صدوق، ج 1، ص 257، ح 1؛ (شیخ طوسی نیز در كتاب الغیبه ، ص 95، شبیه این حدیث را به طریق دیگر نقل كرده است .). 2- 392- همان ، ج 1، ص 257، ح 2. 3-همان ، ج 1، ص 286، ح 2، (صدوق ، پس از آن كه بابی تحت عنوان ((نص نبی- صلی اللّه علیه و آله- علی- علیه السلام- ))را باز نموده ، بابی دیگر تحت عنوان ((ما اءخبر به النبی- صلی اللّه علیه و آله- من وقوع الغیبه بالقائم- علیه السلام- ))می گشاید و در آن روایات متعددی ، كه از زبان پیامبر اكرم(ص) صادر شده به وقوع و كیفیت غیبت كرده است ، را ذكر می نماید).
پیشگوئی پیامبر اكرم(ص) نسبت به ولادت امام مهدی(عج) و غیبت آن حضرت
پیامبر اكرم(ص) «عبدالرحمن بن سمره» می گوید: به پیامبر اكرم(ص) عرض نمودم : ای رسول خدا! مرا به طریق نجات هدایت كن ؛ فرمود: «هنگامی كه اختلاف خواسته ها و تفرق آرا پیش آمد، بر تو باد رجوع به نزد «علی بن ابی طالب (ع)»، كه او امام امت من و خلیفه من بر آنان بعد از من است .
و او است فاروقی كه به وسیله آن ، حق از باطل جدا می شود. هر كس از او سؤ ال كند پاسخ گوید، و هر كس از او طلب هدایت كند هدایتش نماید، و هر كس كه طالب حق و در پی هدایت باشد آن را نزد او می یابد، و هر كس به او پناه برد در امان خواهد بود، هر كس به او تمسك كند نجاتش دهد، هر كس به او اقتدا كند هدایتش نماید.
ای پسر سمره ! هر كس از شما دوست و موافق او باشد اهل نجات ، هر كس از شما كه دشمن و مخالف او باشد اهل هلاكت است .
ای پسر سمره ! علی از من ، و روح او روح من ، و طینت او طینت من است ، او برادر من و من برادر اویم ، او همسر دخترم فاطمه - سیده زنان عالم از اول تا به آخر - است ، و از او است
دو امام امت من و دو سید جوانان اهل بهشت ؛ یعنی حسن و حسین ، و 9 فرزند حسین ، كه نهم از آنان ، قائم امت من است كه زمین را از عدل و داد پر كند، پس از آن كه پر از ظلم و جور شده باشد.»(1)
«عبدالله بن عباس» می گوید: پیامبر اكرم(ص) فرمود: خداوند متعال نظری بر زمین نمود و مرا به عنوان نبی خود اختیار كرد، سپس نظری دیگر نمود و علی(ع) را به عنوان «امام» اختیار نمود، و مرا امر فرمود كه او را برادر، ولی ، وصی ، خلیفه و وزیر خود قرار دهم ،
پس «علی» از من است و او است همسر دخترم و پدر دو سبطم : حسن و حسین. بدانید كه خداوند، من و آنان را حجت هایی بر بندگان قرار داده و از صلب حسین امامانی قرار داده كه قائم به امر من خواهند بود و وصیت مرا حفظ می كنند.
نهم از آنان ، قائم اهل بیت من و مهدی امت من است ، و شبیه ترین مردم به من از نظر شمائل ، گفتار و رفتار است ، كه بعد از غیبتی طولانی و حیرتی گمراه كننده ، ظاهر شده ،
و امر الهی را اعلان و آشكار نموده و دین الهی را ظاهر می كند و با نصرت خدا و ملائكه اش ، تایید می شود و زمین را پس از آن كه پر از ظلم و جور شده ، پر از عدل و داد خواهد نمود.»(2)
«ابوحمزه» از امام باقر(ع)نقل نموده كه پیامبر(ص) فرمود: «خوشا به حال كسی كه «قائم» از اهل بیت مرا درك و در غیبتش و قبل از قیامش به او اقتدا كند و دوستانش را دوست ، و دشمنانش را دشمن بدارد. چنین كسی از رفقا و دوستان من و گرامی ترین امتم نزد من در روز قیامت است.» (3)
پي نوشت: 1-. كمال الدین و تمام النعمه ، شیخ صدوق، ج 1، ص 257، ح 1؛ (شیخ طوسی نیز در كتاب الغیبه ، ص 95، شبیه این حدیث را به طریق دیگر نقل كرده است .). 2- 392- همان ، ج 1، ص 257، ح 2. 3-همان ، ج 1، ص 286، ح 2، (صدوق ، پس از آن كه بابی تحت عنوان ((نص نبی- صلی اللّه علیه و آله- علی- علیه السلام- ))را باز نموده ، بابی دیگر تحت عنوان ((ما اءخبر به النبی- صلی اللّه علیه و آله- من وقوع الغیبه بالقائم- علیه السلام- ))می گشاید و در آن روایات متعددی ، كه از زبان پیامبر اكرم(ص) صادر شده به وقوع و كیفیت غیبت كرده است ، را ذكر می نماید).
پیشگوئی [FONT="]امام علی(ع) نسبت به امامت امام مهدی(عج) [FONT="] [FONT="] «اصبغ بن نباته» می گوید: به نزد امیرالمؤ منین(ع) رفتم . پس او را متفكر و خیره شده به زمین یافتم ، عرض كردم : یا امیرالمؤ منین ! چگونه است كه شما را متفكر و خیره شده به زمین می بینم ، آیا نسبت به آن راغب شده ای !؟ فرمود: «نه والله ! هرگز، نه راغب زمین و نه راغب دنیا گشته ام ، ولی درباره فرزندی كه از صلب من و یازدهم از اولاد من است تفكر می نمودم ؛ او است آن «مهدی» كه زمین را پر از عدل كند، پس از آن كه از ظلم و جور پر شده باشد. و او را حیرتی و غیبتی است كه در آن ، گروهی هدایت و گروهی گمراه می شوند.» اصبغ می گوید: عرض كردم : ای امیر مؤ منان ! آیا چنین امری واقع خواهد شد؟ فرمود:« بله ! این امر قطعی است ، و تو كجا و علم به این مطلب كجا؟ ای اصبغ ! آنان برگزیدگان این امت هستند كه همراه نیكان این خاندان خواهند بود. عرض كردم : بعد از آن چه خواهد شد؟ فرمود: سپس خداوند آنچه اراده كند انجام خواهد داد، چرا كه او دارای اراده ها، غایت ها و نهایت هائی است.»(1) [FONT="] «عبدالعظیم حسنی» از امام جواد(ع) و آن حضرت از پدرانش از امام علی(ع) نقل نموده فرمود: «برای قائم از ما، غیبتی است طولانی ، و گویا شیعه را می بینم كه در غیبت قائم- علیه السلام- همانند گله گوسفند به دنبال چوپان خود هستند و او را نمی یابند بدانید هر كس كه در غیبت قائم ، ثابت در دین باشد و قلبش به خاطر طولانی شدن زمان غیبت امامش دچار قسوت نگردد، پس او در قیامت با من و در درجه من است . سپس فرمود: همانا زمانی كه قائم ما قیام كند، بیعت احدی در گردن او نیست ؛ و از این رو، ولایتش مخفیانه و خودش غایب خواهد شد.»(2) [FONT="]پي نوشت: [FONT="]1- [FONT="] الغیبه ، شیخ طوسی ، ص 104، [FONT="]2-كمال الدین و تمام التعمه ، ج 1، ص 303، ح 14
پیشگوئی [FONT="]امام علی(ع) نسبت به امامت امام مهدی(عج) [FONT="] [FONT="] «اصبغ بن نباته» می گوید: به نزد امیرالمؤ منین(ع) رفتم . پس او را متفكر و خیره شده به زمین یافتم ، عرض كردم :
یا امیرالمؤ منین ! چگونه است كه شما را متفكر و خیره شده به زمین می بینم ، آیا نسبت به آن راغب شده ای !؟ فرمود:
«نه والله ! هرگز، نه راغب زمین و نه راغب دنیا گشته ام ، ولی درباره فرزندی كه از صلب من و یازدهم از اولاد من است تفكر می نمودم ؛
او است آن «مهدی» كه زمین را پر از عدل كند، پس از آن كه از ظلم و جور پر شده باشد. و او را حیرتی و غیبتی است كه در آن ، گروهی هدایت و گروهی گمراه می شوند.»
اصبغ می گوید: عرض كردم : ای امیر مؤ منان ! آیا چنین امری واقع خواهد شد؟
فرمود:« بله ! این امر قطعی است ، و تو كجا و علم به این مطلب كجا؟
ای اصبغ ! آنان برگزیدگان این امت هستند كه همراه نیكان این خاندان خواهند بود. عرض كردم : بعد از آن چه خواهد شد؟ فرمود:
سپس خداوند آنچه اراده كند انجام خواهد داد، چرا كه او دارای اراده ها، غایت ها و نهایت هائی است.»(1)
[FONT="] «عبدالعظیم حسنی» از امام جواد(ع) و آن حضرت از پدرانش از امام علی(ع) نقل نموده فرمود:
«برای قائم از ما، غیبتی است طولانی ، و گویا شیعه را می بینم كه در غیبت قائم- علیه السلام- همانند گله گوسفند به دنبال چوپان خود هستند و او را نمی یابند
بدانید هر كس كه در غیبت قائم ، ثابت در دین باشد و قلبش به خاطر طولانی شدن زمان غیبت امامش دچار قسوت نگردد، پس او در قیامت با من و در درجه من است .
سپس فرمود: همانا زمانی كه قائم ما قیام كند، بیعت احدی در گردن او نیست ؛ و از این رو، ولایتش مخفیانه و خودش غایب خواهد شد.»(2)
[FONT="]پي نوشت: [FONT="]1- [FONT="] الغیبه ، شیخ طوسی ، ص 104، [FONT="]2-كمال الدین و تمام التعمه ، ج 1، ص 303، ح 14
حضرت فاطمه(س) «جابر عبدالله انصاری» در روایتی كه به طرق مختلف نقل شده ، از صحیفه ای خبر داده است كه آن را در دست حضرت فاطمه (س) مشاهده نموده كه درخشندگی عجیبی داشته و در آن ، نام های دوازده امام - علیهم السلام- همراه نام مادرانشان یادآور شده ، و آخرین نام ، قائم آل محمد(عج) بوده است (1) پي نوشت: 1- الغيبه ، شيخ طوسي ص92
حضرت فاطمه(س) «جابر عبدالله انصاری» در روایتی كه به طرق مختلف نقل شده ، از صحیفه ای خبر داده است كه آن را در دست حضرت فاطمه (س) مشاهده نموده
كه درخشندگی عجیبی داشته و در آن ، نام های دوازده امام - علیهم السلام- همراه نام مادرانشان یادآور شده ، و آخرین نام ، قائم آل محمد(عج) بوده است (1)
پي نوشت: 1- الغيبه ، شيخ طوسي ص92
اللهم عجل لولیک الفرج
کاربر مهمان خوش آمدید
