**شخصیت طلحه وزبیر**

شاخصترین عاملی که موجب میشود زندگی و شخصیت عایشه همسر پیامبر(ص) و طلحه و زبیر دو تن از اصحاب معروف آن حضرت زیر سوال برود و یک نوع نگرش بدبینانه نسبت به آنان درمیان گروه‏هایی از مسلمانان پدید آید؛ شرکت گسترده این سه نفردر طراحی جنگ بر علیه امیرمومنان علی(ع) میباشد آنان با این حرکت خویش علاوه بر خروج بر علیه امام و خلیفه بر حق مسلمانان موجب ریختن خون‏های بسیاری از مردم مسلمان گردیدند. در این جنگ تعداد کشته شده‏گان از ده هزار تا بیست و پنج هزار نفر نقل شده است.{1} و در نتیجه عملکرد این سه نفر خسارت‏های فراوانی بر پیکره جامعه اسلامی وارد آمد. در حالی که آنان میدانستند که پیامبر گرامی اسلام(ص) قبل از رحلت خویش بارها فرموده بود که: یا علی! جنگ با تو جنگ با من است و صلح و دوستی با تو صلح و دوستی با من است.{2} اما عایشه و طلحه و زبیر این سخن پیامبر(ص) و ده‏ها توصیه شبیه آنرا نادیده گرفته و با وصی و خلیفه مسلمانان در افتادند. گذشته از این بنا به نقل حاکم نیشابوری در مستدرک صحیحین رسول گرامی اسلام در نوبت‏های متعدد به همسر خویش، عایشه هشدار داده بود که مباد به پیکار بر علیه علی(ع) برخیزی و فرموده بود: یا حمیراء اَن لا تکونی اَنْتِ؛{3} ای عایشه!{4} مواظب باشد تو آن کس نباشی که بر علیه علی(ع) خروج میکند. حتی بنا به نوشته صحیح بخاری پیامبر اکرم(ص) گاهی به خانه عایشه اشاره کرده و آنجا را مرکز فتنه و توطئه معرفی میکرد.{5} بنا بر آنچه گفته شد عایشه خطای بزرگی را در تاریخ زندگیاش مرتکب شد و به همین خاطر هم بعد از واقعه جنگ جمل نادم و پشیمان بود، او پیوسته آیه (وَقَرَنَ فی بیُوتکُنَّ)، را میخواند و گریه میکرد عایشه آن قدر اشک میریخت که قطران آن پوشش بدنش را خیس میکرد و میگفت: ای کاش من از خاطرات مردم فراموش میشد و در واقعه جمل شرکت نمیکردم.{6} افزودن بر جنگ جمل خطاهای دیگری نیزدر تاریخ زندگی عایشه در کتاب‏های معتبر اهل سنت وجود دارد که نه تنها شیعیان بلکه هر خواننده‏ای را نسبت به شخصیت عایشه بدبین میسازد. فاش کردن اسرار خانوادگی و زناشویی پیامبر(ص) توسط عایشه و شرح آن برای سایر مردان{7}، دادن نسبت‏های دروغ و ناروا به پیامبر(ص) که آن نسبت‏ها به یک شخص عادی بعید مینماید کجا رسد به پیامبر(ص)، اما عایشه شرم آورترین نسبت‏ها را به رسول گرامی اسلام نسبت داده است.{8} با این حال چگونه یک مسلمان آن حرکات را ببیند و به عایشه بدبین نباشد. به نظرمی رسد اگر شخص با انصاف و بدور از تعصب این وقایع و حوادث را در زندگی این سه نفر مطالعه و عمیقاً بررسی نماید بدون تردید در او بدبینی ایجاد خواهد شد. زبیر و طلحه نیز سرنوشتی شبیه عایشه دارند و ما فقط به نقل دو روایت از پیامبر(ص) در مورد زبیر عوام و به یک روایت هم در مورد طلحه و زبیر بسنده میکنیم. 1. قیس بن ابی حازم نقل میکند در صحنه جنگ جمل علی(ع) به زبیر گفت: به یاد میآوری روزی را که من و تو در سقیفه قومی از انصار بودیم و پیامبر(ص) خطاب به تو فرمودای زبیر! آیا علی را دوست داری؟ و تو گفتی: چرا دوست نداشته باشم! و پیامبر فرمود: بدان و آگاه باش که تو روزی برای پیکار با او خروج خواهی کرد و تو آن روز ستمکار میباشی.{9} 2. عقاب بن ثعلبه روایت میکند که ابوایوب انصاری در دوران خلافت عمر خطاب به من گفت: رسول اکرم(ص) به علی بن ابیطالب(ع) دستور داد که پس از رحلتش با ناکثان (طلحه و زبیر) و با قاسطان (معاویه و لشگریانش) و با مارقان (خوار نبرد کند.{10} بنابراین اگر طیفی از مسلمانان به این سه نفر بدبین باشد بر اساس سخنان پیامبر اکرم(ص) و با توجه به عملکرد آنان بعد از رحلت آن حضرت میباشد. [1].تاریخ طبری، ج 3، ص 543، الجمل ص 223. [2].مسند احمد، ج 2، ص 442؛ سنن ابن ماجه، ج 1 ص 52؛ سنن الترمذی، ج 5، ص 656؛ المستدرک الصحیحین، ج 3، ص 149؛ تاریخ بغداد، ج 7، ص 137؛ مناقب ابن المغازلی، ص 64، اُسد الغابه، ص11؛ مجمع الزوائد ج 9، ص 169. [3].مستدرک الصحیحین، محمد حاکم نیشابوری، ج 3، ص 119؛ کنز العمال، ج 6 ص 86 و همان ص 83؛ تاریخ طبری، ج 3، ص 485؛ المستدرک، ج 3، ص 120؛ مسند احمد بن حنبل، ج 6، ص 97؛ الاصابه، ج 8، القسم 1، ص 111؛ مجمع الزوائد، ج 7، ص 234؛ همان، ج 8، ص 289، الاستیعاب، ج 2، ص 745؛ الامامة و السیاسة، ص 55؛ نورالابصار شبلنجی، ص 81. گفتنی است عبارت این منابع گاهی نهی پیامبر(ص) از عایشه را مختلف نقل کرده‏اند عبارت متن فوق با مستدرک الصحیحین مطابق است. [4].رسول گرامی(ص) گاهی عایشه را با لقب حمیراء خطاب میکرد. [5].صحیح بخاری، کتاب فرض الخمس، باب ما جاء فی بیوت ازواج النبی(ص)؛ مسند احمد بن حنبل، ج 2 ص 23. [6].طبقات ابن سعد، ج 8، ص 81؛ تاریخ بغداد، ج 9، ص 185؛ تاریخ طبری، ج 3، ص 548؛ الدرالمنثور در ذیل آیه (وقرن فی بیوتکن) در سوره احزاب مجمع الزوائد هیثمی، ج 9، ص 112؛ فتح الباری، عسقلانی، ج 16، ص 165؛ مستدرک الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج 3، ص 119. متن حدیث در تاریخ بغدادی ج 9، ص 185 چنین است: عن هشام بن عروة عن ابیه قال: ما ذکرت عائشة مسیرها فی وقعه الجمل قط الابکت حتب تبل خمارها و تقول: یا لیتنی کنت نسیا منسیا. قال الخطیب قال سفیان النسی المنسی الحیضة الملقاة. [7].صحیح ابن ماجه، کتاب طهارة، باب وجوب الغسل. [8].مسند امام احمد حنبل، ج 6، ص 27. [9].مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 366؛ اُسد الغابه، ابن اثیر، ج 2، ص 199؛ الاصابه، ابن حجر، ج 3، ص 6؛ تهذیب التهذیب، ج 6، ص 325؛ کنز العمال، ج 6، ص 82؛ همان ص 85؛ الامامة و السیاسة، ابن قتیبه ص 63 داستان اهل جمل. [10].مستدرک حاکم، ج 3، ص 139؛ تاریخ بغداد، ج 8، ص 340.