شهادت پیامبر دوم ربیع یا بیست و هشت صفر؟

با سلام و احترام

مقاله را خواندم نکات قابل تامل و دقیقی در این مقاله آمده بود همچنین ار منابع خوبی هم استفاده شده بود. نکته قابل تامل این است که قول 28 صفر شهرت خاصی دارد و از منابع معتبری مانند شیخ مفید صادر شده که البته باید در منابع دیگر هم بررسی کرد که نیار به جستوجو در منابع شیعی دارد. از طرفی به نظر میرسد نویسنده مقاله به منابع اهل سنت ارجاعات بیشتری داده است تا منابع شیعه به هر حال شهرت 28 صفر بیشتر است اگر چه باید منابع بیشتری بررسی شود که بنده در صدد آن هستم.

با سلام
عمده دلائلی که صاحب مقاله برای رد وفات پیامبر در 28 صفر بیان کرده است این است که :

1. شهرت2 ربیع الاول و 12 ربیع الاول برای وفات پیامبر در منابع اهل سنت بیشتر است .
2. شیخ مفید و شیخ طوسی که به 28 صفر اشاره کردند دلیلی ارائه نکردند و بدون اینکه گزارش را به یک راوی مستند کنند ان را بیان کردند. از این رو صاحب مقاله قول شیخ مفید در مورد 28 صفر را ضعیف دانسته است.
3. ابی مخنف که یک مورخ شیعی است دوم ربیع الاول را سالروز وفات پیامبر دانسته است و او بر مفید از حیث زمانی مقدم است.

بررسی کتاب ارشاد
کتاب الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد تاریخ اهل بیت پیامبر علیهم السلام است که توسط شیخ مفید ابوعبدالله محمد بن محمدبن نعمان معروف به ابن المعلم (336 قم ـ 413 ق) تألیف شده است. شیخ مفید این کتاب را در پاسخ به پرسش بعضی از شیعیان درباره واقعیت و حقیقت تاریخ ائمه علیهم السلام نوشته است که بر اساس روایات معتبر و مسند تنظیم و تدوین شده است. او کتابش را در یک مقدمه و دوازده باب به تعداد ائمه شیعه علیهم السلام تنظیم کرده است. به طوری که هر باب را به ترتیب با نام یکی از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله مزیّن کرده و در ذیل هر باب از سه تا سیزده فصل را با عناوین مختلف مربوط به مسائل تاریخی عام (حوادث مسلمانان)، مسائل تاریخی هر امام (ولادت، سرگذشت و شهادت)، فضائل، اصحاب، کلمات و خطبه­ها، اولاد، فضیلت زیارت، کرامات و معجزات، و مناظرات و احتجاج­های آن بزرگواران منعقد ساخته است.
این کتاب دارای ویژگی­های حائز اهمیتی است که آن را از کتاب های تاریخی مشابه ممتاز می­سازد:

1. از ویژگی­های مهم کتاب این است که علاوه بر حدیثی بودن متن آن، توضیح­ها و تبیین هایی نیز در کنار احادیث مطرح شده است که از جهات مختلف شایان توجه است:
یکی اینکه اندیشه شیعه در مسائل مختلف امامت را در بردارد، دیگر اینکه نظرات تخصصی و اجتهادی شیخ مفید در مسائل کلامی را بازگو می کند.
2. ازنظر رجالی، علاوه بر نقل تاریخ و فضایل اهل بیت علیهم السلام به زندگینامۀ برخی از شاگردان مهم آن بزرگواران نیز پرداخته است.
3. نیمی از مطالب و احادیث کتاب به حضرت علی علیه السلام اختصاص یافته است که از جهت تاریخی موجب حفظ بسیاری از حقایق و معارف در این زمینه شده است.
4. کتاب از نظر محتوا در همه ابعاد تاریخ، حدیث، رجال و عقاید روایات و مطالبی را در بردارد و از این نظر بسیاری از مسائل مهم را در عین تفاوت موضوع به خوبی در خود جمع کرده است.
5. اعتبار سندی احادیث از ویژگی­های مهم کتاب است. اعتبار احادیث کتاب عمدتاً به این دلیل است که بخش قابل توجهی از راویان مورد اعتماد شیخ مفید در سندها، همچنین نزد دانشمندان حدیث و رجال اهل سنت مثل ابن اثیر و ابن حجر عسقلانی نیز مورد اعتماد بوده­اند. و این امر جایگاه رفیع کتاب و اعتبار مطالب آن را دو چندان می­کند. به ویژه اینکه همین امر موجب گشته است آنان نیز به مطالب و احادیث کتاب استناد کرده و برای اثبات ادعای تاریخی خود از آنها بهره ببرند. زیرا برخی از راویان موجود در سندهای احادیث ارشاد شیخ مفید مثل فضل بن رکین، جعفر بن سلیمان ضبعی، ابواسحاق سبیعی، و ابو طفیل بن واثلة حتی در سلسله سندهای عالی و مورد وثوق نویسندگان صحاح سته مانند بخاری و مسلم قرار گرفته است.

6ـ این ویژگی ها کتاب ارشاد را علاوه بر جایگاهی که در مذهب شیعه دارد، به تراز جایگاه جهانی رسانده به طوری که به عنوان یکی از مهم­ترین منابع شناسایی و بازخوانی تاریخ صدر اسلام تلقی شده است و از شاگردان شیخ مفید مثل سیدمرتضی، شیخ طوسی و ابوالفتح کراجکی گرفته تا ابن حجر عسقلانی و سبط بن الجوزی آن را به عنوان منبع دست اول بر شمرده اند و مطالب آن را نقل و مورد استناد خویش قرار داده­اند.
7ـ شیخ مفید با اشاره به برخی از فضایل و معجزات ائمه علیهم السلام و بررسی ابعاد و جنبه­های مختلف آن به گونه­ای متین و کامل به بحث و بررسی این مسائل پرداخته است که جایی برای تردید و انکار الهی بودن منصب ولایت آن بزرگواران باقی نمی­گذارد جز اینکه کینه توزان و متعصبان کوردل مثل وهابیت با بهانه­های واهی به انکار و مقابله با آن بپردازند.
این کتاب به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه اش در موضوع خود مورد توجه همگان است.
چنانچه شرح­ها و خلاصه­هایی نیز بر کتاب الإرشاد مفید نوشته شده است که مهم ترین آنها عبارتند از:
1ـ شرح الإرشاد، نوشته سیدمحمدباقر بن زین العابدین دستغیب حسینی شیرازی (م بعد 1092 ق).
2ـ شرح الإرشاد: (احتمالا با نام) التحفة السلیمانیة که توسط شیخ سلیمان کاشانی نوشته شده است.
3ـ المستجاد من کتاب الإرشاد که ابوالخیر محمودبن عیسی بن رفیع (م بعد 982 ق) آن را تنظیم کرده است.
البته برخی از دانشمندان نیز در موضوع­ها و مسائل مختلف علمی با همین نام "الإرشاد" کتاب نوشته­ اند که نباید با کتاب شیخ مفید اشتباه شود. مثل: الإرشاد فی الفقه، الإرشاد فی النحو، الإرشاد فی طبقات البلاد، الإرشاد فی ا صول الدین، و الإرشاد فی معرفة علماء الحدیث.
کتاب الإرشاد مفید بارها در ایران و سایر کشورهای اسلامی و اخیرا در مجلد یازدهم مصنفات شیخ مفید به چاپ رسیده است.

با این اوصاف آیا سزاوار است که گزارشات این کتاب را که حتی علمای بزرگ اهل سنت به عنوان منبع دسته اول از ان بهره میبرند را ضعیف بشماریم؟
نکته دیگر : اینکه شیخ مفید رحلت پیامبر در 28 صفر را علاوه بر ارشاد در المقنعه خود هم آورده است آیا باز باید ان کتاب و گزارشاتش را رد کنیم در حالی که مقنعه شیخ مفید از اهمیت بالایی در میان علما برخوردار است؟
نکته دیگر : جالب است بدانید غیر از شیخ مفید دونفر از علمای اهل سنت معتقدند که پیامبر در روز 28 صفر از دنیا رفته است. صاحب کتاب تاریخ مختصر الدول به نام ابن العبری مینویسد : ( فی هذه السنه وعک علیه السلام و مرضی و توفی یوم الاثنین للیلتین بقیتا من صفر) همچنین زرندی حنفی در معارج الاصول.
در حالی که صاحب مقاله مدعی بود فقط شیخ مفید و شیخ طوسی بر 28 صفر اذعان دارند.

نکته دیگر : یکی از دلائلی که صاحب مقاله برای رد 28 صفر به ان استناد کرده است گزارش ابی مخنف است. اکنون به آثار شیخ مفید از جمله کتاب ارشاد توجه نمایید که در موارد متعددی از ابی مخنف استفاده کرده است از جمله کتاب الجمل ابی مخنف. همچنین در ارشاد در دو جا نام ابی مخنف را اورده است مورد اول در جلد اول و در موضوع شهادت حضرت علی و مورد دوم در جلد دوم وخطبه امام حسن . علاوه بر این شیخ مفید از مقتل الحسین ابی مخنف هم استفاده کرده است. همچنین روایت بیعت اجباری مردم با ابوبکر توسط عمر و روایت دعوت مردم به جهاد با ناکثین و خطبه ای از حضرت علی و جانشین نمودن حضرت علی ابن عباس را به جای خود در بصره و پیمان شکنی و ظلم مروان به حضرت علی این موراد را شیخ مفید از ابی مخنف در آثار خود از جمله ارشاد آورده است. اکنون سوال اینجاست که چرا شیخ مفید روایت رحلت پیامبر در دوم ربیع الاول را از ابی مخنف نقل نکرده است با اینکه این همه گزارش را از او نقل نموده است طبعا میتوان گفت روایت ابی مخنف را شیخ مفید هم دیده است ولی به نظر میرسد شیخ مفید نظر خاص خودش را اعمال نموده و ان را در ارشاد نقل کرده است.

نکته دیگر : شهرت رحلت پیامبر در منابع شیعی است که به آن اشاره میشود.

1. ارشاد مفید ج 1 ص 189
   
2. تاج الموالید طبرسی ص 7
3. مجمع البیان طبرسی ج 2 ص 214
   
4. بحار الانوار مجلسی ج 22 ص 514
5. وصول الاخیار الی اصول الاخبار از پدر شیخ بهایی ص 41
6. الانوار البهیه ص 41
7. الدروس شهید اول ج 2 ص 6
8. تهذیب الاحکام شیخ طوسی ج 6 ص 2
9. تحریرالاحکام
10. روضة الواعظین فتال نیشابوری ص 71
11. صراط المستقیم ج 3 ص 147
12. کشف الغمه اربلی ج 1 ص40
13. الصحیح من سیرة النبی الاعظم سید جعفر مرتضی عاملی ج 33 ص 70
14. اعلام الوری طبرسی ج 1 ص 3
15. معارج الاصول زرندی حنفی ص 78
16. المقنعه مفید ص 456
17. جواهر الکلام نجفی ج 2 ص 79
18. در پاورقی کتاب تاریخ اهل بیت از ابن ابی الثلج آمده که در کتاب خطی از حسین بن حمدان خصیبی آمده است که وی رحلت پیامبر را 28 صفر بیان کرده است.
19. ملاذ الاخبار مجلسی ج 9 ص 8
20. الوافی ملا محسن فیض کاشانی ج 3 ص 723
    
21. تلخیص الشافی شیخ طوسی ج 3 ص 43
22. اعیان الشیعه ج 1 ص 295 سید محسن امین وی میگوید بین اکثر علمای امامیه مشهور است که رحلت 28 صفر بوده است.

ادرس شیخ مفید در ارشاد و مقنعه را در پستهای قبل گذاشتم اگر متن ان را بخواهید میگزارم