صله رحم و محدوده آن

با نام الله

کارشناس بحث: استاد سینا

[=microsoft sans serif]همانطور که می دانیدرحم در اصل به معناى محل نشو و رشد جنین در شکم مادران است، ولى بعدها ، در معناى قرابت و خویشاوندى استعمال شد.و صله، نیز به معنای احسان و هدیه است بنابراین صله رحم، رسیدگى، احسان، خبرگیرى و مانند آن نسبت به نزدیکان است که در مقابلِ آن قطع رحم است. البته پیوندها وارتباطات یا سببی است ویا نسبی وصله رحم یعنی برقراری ارتباط باخویشاوندان نسبی که این نوع ارتباط شامل تمام خویشاوندان نسبی می شود.

نکته ای که باید توجه کرد این است که صله ی رحم مراتب دارد ونسبت به خانواده وخویشان درجه ی اول از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود وبه همین ترتیب هر چه که قرابت بیشتر باشد وظیفه ی ما نیز در ایجاد این نوع ارتباط بیشتر است.صله ی رحم در برابر همه ی خویشان نسبی اعم از مومن وغیر مومن بر ما لازم است اما چنانچه این نوع ارتباطات باعث ضرر مادی ومعنوی می شود می توان با تدبیر لازم هم ارتباط را برقرار نمود وهم از ضررهای موجود در امان بود.چرا که صله ی رحم تنها به معنی دید وبازدید نیست بلکه ما می توانیم از ابزارهای گوناگون برای خبر دار شدن از احوال انها بهره ببریم بنابراین چنانچه این نوع ارتباطات برای ما ضرر مادی ومعنوی ندارد وتاثیر نامطلوبی بر ما نمی گذارد می توانیم به صورت مستقیم وحضوری ارتباط برقرار کنیم اما چنانچه این نوع روابط تاثیر نامطلوب دارد ما می توانیم به شکل غیر مستقیم وغیر حضوری از احوال انها باخبر شویم ودر برابر مشکلات آنها، اگر توانایی داریم کمک لازم را مبذول نماییم.
دایره ی صله ی رحم همانطور که گفته شد گسترده است وشامل خویشاوندان نسبی می شود بنابراین این پیوندپیوندی است که از طریق وحدت خون و رحم پیدا می‌شود مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله، پدربزرگ و مادربزرگ و فرزندان آن‌ها.یعنى مطلق نزدیکان و بستگان البته با این قید که نسبی باشند نه سببی.با توجه به این که قطع رحم دارای عوارض آثار سوء مادی ومعنویست بر ما لازم است که نسبت به برقراری ارتباط با خویشان دقت بیشتری را داشته باشیم.

در روایت آمده است:امام صادق(ع) فرمود: «ما چیزی را جز «صله رحم‏» سراغ نداریم که [ به طور مستقیم ] عمررا زیاد کند ، تا آنجا که گاهی تا زمان مرگ یک نفر، سه سال مانده است، ولی او اهل‏ صله رحم می‏شود. آنگاه خداوند، سی سال بر عمرش می‏افزاید و سی و سه سال‏دیگر زنده می‏ماند. و گاهی اجل کسی سی و سه سال است، به خاطر قطع رحم و گسستن رابطه‏های خویشاوندی، کاهش می‏یابد و اجلش سر سه سال فرامی‏رسد.»

اصول کافی ج2 ص 152

لازم است توجه کنید حتی اگر بستگان، مایه آزار انسان را هم فراهم کنند، باز حق‏ گسستن پیوند را نداریم ومی توانیم نوع رابطه را تغییر دهیم ویا میزان رابطه را با توجه به شرایط تقلیل دهیم اما حق قطع رحم نداریم. صله رحم درجاتی دارد که با توجه به توان فرد ، عرف اجتماع ، نیاز افراد و برخورد و جواب دهی آنان متفاوت و قابل تغییر است و تا هر درجه ای که ممکن است باید به این برنامه دینی عمل کرد .بنای اسلام بر اساس مهر و محبت است. لذا شارع مقدس به ما این اجازه را نداده که با خویشاوندان خود قطع رابطه کنیم هر چند آنها با ما سنگین رفتار کنند

سوال:
صله رحم با فامیل چه محدوده ای رو شامل میشه؟؟عمه و خاله و عمو و دایی فقط ؟؟ و یا بچه هاشون هم شامل میشه؟فامیلی که به آدم بد میکنن، پشت سر آدم بد میگن و با کارهاشون باعث میشن که دلت به درد بیاد و دل خوشی ازشون نداری!! باید باهاشون رفت و آمد کرد؟قطع رحم در این صورت هم گناه محسوب میشه؟؟

پاسخ:
همانطور که می دانیدرحم در اصل به معناى محل نشو و رشد جنین در شکم مادران است، ولى بعدها ، در معناى قرابت و خویشاوندى استعمال شد.و صله، نیز به معنای احسان و هدیه است بنابراین صله رحم، رسیدگى، احسان، خبرگیرى و مانند آن نسبت به نزدیکان است که در مقابلِ آن قطع رحم است. البته پیوندها وارتباطات یا سببی است ویا نسبی وصله رحم یعنی برقراری ارتباط باخویشاوندان نسبی که این نوع ارتباط شامل تمام خویشاوندان نسبی می شود.

نکته ای که باید توجه کرد این است که صله ی رحم مراتب دارد ونسبت به خانواده وخویشان درجه ی اول از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود وبه همین ترتیب هر چه که قرابت بیشتر باشد وظیفه ی ما نیز در ایجاد این نوع ارتباط بیشتر است.صله ی رحم در برابر همه ی خویشان نسبی اعم از مومن وغیر مومن بر ما لازم است اما چنانچه این نوع ارتباطات باعث ضرر مادی ومعنوی می شود می توان با تدبیر لازم هم ارتباط را برقرار نمود وهم از ضررهای موجود در امان بود.چرا که صله ی رحم تنها به معنی دید وبازدید نیست بلکه ما می توانیم از ابزارهای گوناگون برای خبر دار شدن از احوال انها بهره ببریم بنابراین چنانچه این نوع ارتباطات برای ما ضرر مادی ومعنوی ندارد وتاثیر نامطلوبی بر ما نمی گذارد می توانیم به صورت مستقیم وحضوری ارتباط برقرار کنیم اما چنانچه این نوع روابط تاثیر نامطلوب دارد ما می توانیم به شکل غیر مستقیم وغیر حضوری از احوال انها باخبر شویم ودر برابر مشکلات آنها، اگر توانایی داریم کمک لازم را مبذول نماییم.

دایره ی صله ی رحم همانطور که گفته شد گسترده است وشامل خویشاوندان نسبی می شود بنابراین این پیوندپیوندی است که از طریق وحدت خون و رحم پیدا می‌شود مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله، پدربزرگ و مادربزرگ و فرزندان آن‌ها.یعنى مطلق نزدیکان و بستگان البته با این قید که نسبی باشند نه سببی.با توجه به این که قطع رحم دارای عوارض آثار سوء مادی ومعنویست بر ما لازم است که نسبت به برقراری ارتباط با خویشان دقت بیشتری را داشته باشیم.

در روایت آمده است:امام صادق(ع) فرمود: «ما چیزی را جز «صله رحم‏» سراغ نداریم که [ به طور مستقیم ] عمررا زیاد کند ، تا آنجا که گاهی تا زمان مرگ یک نفر، سه سال مانده است، ولی او اهل‏ صله رحم می‏شود. آنگاه خداوند، سی سال بر عمرش می‏افزاید و سی و سه سال‏دیگر زنده می‏ماند. و گاهی اجل کسی سی و سه سال است، به خاطر قطع رحم و گسستن رابطه‏های خویشاوندی، کاهش می‏یابد و اجلش سر سه سال فرامی‏رسد.»1

لازم است توجه کنید حتی اگر بستگان، مایه آزار انسان را هم فراهم کنند، باز حق‏ گسستن پیوند را نداریم ومی توانیم نوع رابطه را تغییر دهیم ویا میزان رابطه را با توجه به شرایط تقلیل دهیم اما حق قطع رحم نداریم. صله رحم درجاتی دارد که با توجه به توان فرد ، عرف اجتماع ، نیاز افراد و برخورد و جواب دهی آنان متفاوت و قابل تغییر است و تا هر درجه ای که ممکن است باید به این برنامه دینی عمل کرد .بنای اسلام بر اساس مهر و محبت است. لذا شارع مقدس به ما این اجازه را نداده که با خویشاوندان خود قطع رابطه کنیم هر چند آنها با ما سنگین رفتار کنند

1- اصول کافی ج2 ص 152