جمع بندی علت رفع ضمیر «علیه» در آیه 10 سوره فتح
تب‌های اولیه
با سلام و عرض ادب
علت ضمه ها درکلمه علیه درسوره فتح ایه10چیست بااینکه طبق قانون جارومجروربایدمکسورباشد
در خصوص مرفوع بودن ضمير "ه" در كلمه "عليه" در آيه 10 سوره مباركه فتح چند علت ذكر شده است :
1- برخي آنرا از باب اعراب به جوار در قرآن كريم دانسته اند . توضيح اينكه التقاء ساكنين در "عليه الله " موجب مي شود كه ضمير "ه" حركت بپذيرد اما اينكه چرا حركت كسره نمي پذيرد بايد گفت كه کسره اجباري نيست، بلکه بايد حرکت بدهيم. منتها چون «الله» مرفوع است به اعتبار مجاورت، ضمه دارد. البته نه اين‌که همه جا، علت، مجاورت باشد، اين در جايي است که دليل ديگري موجود نباشد.(1)
2- اما غالبا علت اين موضوع را تفخيم بيان مي كنند و مي گويند [="]ضمير- يعني ضمير "ه" در "عليه" - قبل از نام «اللّه» قرار گرفته و در ثاني موضوع مورد بحث آيه نيز بحث از عهد خداوند و وفاي او به عهد خويش است. هر دو موضوع اقتضاي تفخيم دارد و بدان جهت كه ضمه با تفخيم مناسبت داردلذا ضمير"ه" مرفوع گرديده است . (2)
(1)- منبع مطلب
(2)- شيخ عبدالحسين فاضل گرّوسي ، تجويد استدلالي ، ص 220
[="Navy"]با سلام. مرحوم شيخ الطائفه در تبيان در اين زمينه فرموده:
ومن ضمّ الهاء في " عليه " وهو حفص ، فلأنها الأصل . ومن كسرها فللمجاورة للياء
(کسي که ضمير «ه» را با ضمّه قرائت کرده -که عبارت باشد از حفص- به اين دليل است که ضمّه در «ه» اصل است، و کسي که کسره داده به خاطر مجاورتش با «ي» مي‌باشد)
البته آيه 63 سوره کهف هم که دارد: «و ما أنسانيه» اين ضمير «ه» توسّط حفص با ضمّه قرائت شده، بر خلاف سائر قرّاء.[/]
اعراب مرفوع در ضمير"ه" در "عليه"
پرسش: علت ضمه "ها " درکلمه "علیه" درسوره فتح آیه10چیست بااینکه طبق قانون جارومجرورباید مکسورباشد.
پاسخ: در خصوص مرفوع بودن ضمير "ه" در كلمه "عليه" در آيه 10 سوره مباركه فتح چند علت ذكر شده است :
1- برخي آنرا از باب اعراب به جوار در قرآن كريم دانسته اند . توضيح اينكه التقاء ساكنين در "عليه الله " موجب مي شود كه ضمير "ه" حركت بپذيرد اما اينكه چرا حركت كسره نمي پذيرد بايد گفت كه کسره اجباري نيست، بلکه بايد حرکت بدهيم. منتها چون «الله» مرفوع است به اعتبار مجاورت، ضمه دارد. البته نه اين‌که همه جا، علت، مجاورت باشد، اين در جايي است که دليل ديگري موجود نباشد.(1)
2- ولي غالبا علت اين موضوع را تفخيم بيان مي كنند و مي گويند ضمير- يعني ضمير "ه" در "عليه" - قبل از نام «اللّه» قرار گرفته و در ثاني موضوع مورد بحث آيه نيز بحث از عهد خداوند و وفاي او به عهد خويش است. هر دو موضوع اقتضاي تفخيم دارد و بدان جهت كه ضمه با تفخيم مناسبت داردلذا ضمير"ه" مرفوع گرديده است . (2)
اما شيخ طوسي در تبيان ، ضمه را در ضمير"ه" اصل مي داند :" کسي که ضمير «ه» را با ضمّه قرائت کرده -که عبارت باشد از حفص- به اين دليل است که ضمّه در «ه» اصل است، و کسي که کسره داده به خاطر مجاورتش با «ي» مي‌باشد"(3)
(1)- منبع مطلب
(2)- شيخ عبدالحسين فاضل گرّوسي ، تجويد استدلالي ، ص220 (3)-تفسير تبيان ، ج 9، ص 319
كليد واژه ها :اعراب ضمير عليه،آيه 10 سوره فتح