درباره فرق ميان دين و شريعت به دو فرقي كه در كتاب ارزشمند تفسيرالميزان ج 5، ص 532 ـ 535 آمده اشاره مينماييم::
ـ دين و شريعت هر دو در لغت به معناي راهی است كه انتخاب شده است ولي از ظاهر قرآن به دست ميآيد كه شريعت اخص و كوتاه‌تر از معناي دين است.
نخست متذكر ميشويم كه در قرآن هم دين آمده و هم شريعت.
به اين دو طائفه از آيات توجه كني د
طائفه اول درباره دين
ان الدين عند الله الاسلام
همانا دين نزد خداوند اسلام است. (سوره آلعمران، آيه19)
و من يبتغ غيرالاسلام دينا فلن يقبل منه و هو في الآخرة من الخاسرين
هر كه جز اسلام ديني بجويد از او پذيرفته نخواهدشد و در آخرت از زيانكاران است سوره آلعمران، آيه 15
طائفه دوم درباره شريعت
لكل جعلنا منكم شرعةً و منهاجا
براي هر يك از شما شرع و راهي قرار داديم (سوره مائده، آيه 48
ثم جعلناك علي شريعة من الامر فاتبعها
آنگاه ترا بر يك شريعتي از اين امر قرار داديم پيرويش كن
( سوره جاثيه، آيه18)
ـ مقايسه طائفه اول با طائفه دوم ميرساند كه گويا شريعت راهي است كه براي هر يك از ملتها و يا پيامبراني كه بدان مبعوث شدهاند آماده شده چون شريعت نوح و شريعت ابراهيم و شريعت موسي و شريعت عيسي و شريعت محمد(ص)
ولي دين يك قانون و راه الهي عمومي براي تمام ملتهاست واز اين روي شريعت نسخ ميپذيرد ولي دين به معناي وسيع خود نسخ نميپذيرد يعني اين گونه نيست كه حكم آن پس از مدتي برداشته شود. دين از اول بوده و بعدا هم خواهد بود
پس خداوند بندگان خود را جز به يك دين كه همان اسلام و تسليم در برابر اوست مكلف نساخته ولي آنان را براي رسيدن به آن هدف به راههاي گوناگون انداخته و طبق استعدادهاي متنوعشان سنتهاي مختلفي برايشان درست كرده كه همان شريعتهاي نوح و ابراهيم و... است.
ـ فرق ديگري هم هست و آن اينكه دين به يك نفر و عدهاي هر طور كه باشند نسبت داده ميشود ولي شريعت به يك نفر نسبت داده نميشود.
مگر آنجا كه آن يك نفر وضع كننده آن بوده و يا قيام به دست او باشد.
گفته ميشود: دين مسلمانان و دين يهود و يا شريعت مسلمانان و يهود، و گفته ميشود: دين خدا و شريعت او و دين محمد و شريعتِ او و گفته ميشود دين زيد و دين عمرو ولي گفته نميشود: شريعت زيد و عمرو. (ترجمه الميزان، ج 5،ص 532 تا 534)
ـ شريعت در ادبيات امروزه به معناي احكام و بايد و نبايدهاي عملي اطلاق ميشود بر خلاف دين كه تنها به جنبههاي معرفتي و نظري اسلام اطلاق ميگردد.
البته گاه دين اعم از بخشهاي عملي و نظري به كار برده ميشود
