جمع بندی فعالیت های فرهنگی امام باقر (ع) و امام صادق (ع)

علیکم السلام.

امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) با استفاده از شرايط خاص سياسي جامعه آن روز که بخاطر درگیری امویان و عباسیان ایجاد شده بود و با توجه به جايگاه دانشي که داشتند، پايه گذاران بزرگ ترين نهضت علمي در عصر تاريکي شدند و مکتبي علمي در ابعاد مختلف عقلي و نقلي تشکيل داده و به تعليم و تربيت دانشمندان مختلف پرداختند. در محفل دانش ايشان افرادي چون: محمدبن مسلم، جابر جعفي، زرارة بن اعين، ابوبصير اسدي، فضيل بن يسار، محمدبن مسلم طائفي و بريدبن معاويه عجلي، هشام بن حکم، مؤمن الطاق، مفضل بن عمر جعفي، و. . . را مي‏توان نام برد.
البته اين بدان معنا نيست که امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) و شيعيان کاملا آزاد بوده و هيچ فشاري از طرف دستگاه حکومت بر عليه آنها وجود نداشته است.بلکه بعد از اين که عباسيان با شعار «الرضا من آل محمد » بر مسند خلافت تکيه زدند، در دوران حکومت منصور عباسي، شديدترين فشارها بر شيعيان اعمال شد؛ به طوريکه شیعیان به منظور صيانت خود از گزند منصور، به تقيه روي آوردند هم‏چنين سفارش هاي مکرر امام صادق (علیه السلام) بر تقيه، خود دليل آشکاري بر وجود چنين فشار سياسي بوده است. خطر هجوم بر شيعه چنان نزديک بود که امام براي حفظ آنان ، ترک تقيه را مساوي ترک نماز اعلام فرمود.(1)
طبق برخی روایات مأموران منصور دوانیقی کسانی را که با شیعیان امام صادق(علیه السلام) در ارتباط بودند، شناسایی می‌کردند و گردن می‌زدند. ازاین‌رو امام صادق(علیه السلام) و یارانش از روش تقیه استفاده می‌کردند.(2)

پی نوشتها:
1. .البرقی، احمد بن محمد بن خالد (١٣٧١). المحاسن . قم : دارالکتب الاسلامیه.ص119.
2. جعفریان، رسول، حیات فکری‌سیاسی امامان شیعه، تهران، علم، چاپ سوم، ۱۳۹۳ش. ص۴۳۵.

جمع بندی پرسش: جهاد و فعالیت فرهنگی امام باقر(علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) چگونه بود ؟آیا فعالیتشان با محدودیت همراه بود؟ پاسخ: امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) با استفاده از شرايط خاص سياسي جامعه آن روز که بخاطر درگیری امویان و عباسیان ایجاد شده بود و با توجه به جايگاه دانشي که داشتند، پايه گذاران بزرگ ترين نهضت علمي در عصر تاريکي شدند و مکتبي علمي در ابعاد مختلف عقلي و نقلي تشکيل داده و به تعليم و تربيت دانشمندان مختلف پرداختند. در محفل دانش ايشان افرادي چون: محمدبن مسلم، جابر جعفي، زرارة بن اعين، ابوبصير اسدي، فضيل بن يسار، محمدبن مسلم طائفي و بريدبن معاويه عجلي، هشام بن حکم، مؤمن الطاق، مفضل بن عمر جعفي، و. . . را مي‏توان نام برد. البته اين بدان معنا نيست که امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) و شيعيان کاملا آزاد بوده و هيچ فشاري از طرف دستگاه حکومت بر عليه آنها وجود نداشته است.بلکه بعد از اين که عباسيان با شعار «الرضا من آل محمد » بر مسند خلافت تکيه زدند، در دوران حکومت منصور عباسي، شديدترين فشارها بر شيعيان اعمال شد؛ به طوريکه شیعیان به منظور صيانت خود از گزند منصور، به تقيه روي آوردند هم‏چنين سفارش هاي مکرر امام صادق (علیه السلام) بر تقيه، خود دليل آشکاري بر وجود چنين فشار سياسي بوده است. خطر هجوم بر شيعه چنان نزديک بود که امام براي حفظ آنان ، ترک تقيه را مساوي ترک نماز اعلام فرمود.(1) طبق برخی روایات مأموران منصور دوانیقی کسانی را که با شیعیان امام صادق(علیه السلام) در ارتباط بودند، شناسایی می‌کردند و گردن می‌زدند. ازاین‌رو امام صادق(علیه السلام) و یارانش از روش تقیه استفاده می‌کردند.(2) پی نوشتها: 1. .البرقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن . قم : دارالکتب الاسلامیه.ص119. 2. جعفریان، رسول، حیات فکری‌سیاسی امامان شیعه، تهران، علم، چاپ سوم، ۱۳۹۳ش. ص۴۳۵.