جمع بندی فلسفه ی حمله به روم

جمع بندی

پرسش:
چرا پیامبر دستور حمله به روم را صادر کرد.؟

پاسخ:
یکی از نکات مهم و قابل توجه در مورد غزوات دوران پیامبر (صلی الله علیه و آله) این است که جهاد در دوران آن حضرت جنبه دفاعی داشت و نه جنبه ابتدایی. از این رو عوامل و انگیزه های جهاد دفاعی توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) از این قرار است.

1. پاسخ به تجاوزها و فشارهای ناجوانمردانه مشرکان به جان و اموال مسلمانان به خصوص در مکه، مانند جنگ­ های «بدر»، «احد» و «خندق».
2. تنبیه افراد ستمگری که مسلمانان یا سپاه تبلیغی آنان را در بیابان ها و نقاط دور دست کشته و یا با شکستن میثاق خود، هستی اسلام را به خطر می انداختند. جنگ هایی که با طوائف سه گانه یهود (یهود بنی قریظه، یهود بنی نضیر و یهود بنی قینقاع) صورت گرفت، نظیر غزوه بنی نضیر و ... از این قبیل بوده است.
3. خنثی سازی جنب و جوش­ هایی که در میان قبائل در شرف تکوین بود و می­ خواستند با جمع آوری سرباز و سلاح و مهمات، مقدمات حمله به مدینه را فراهم آورند. بیشتر نبردهای جزیی، از این قبیل بوده است.(1)

بهر حال این نبردها به یک اعتبار در پاسخ به آزار و شکنجه­ ها و در مواردی شهادت مسلمین توسط مشرکین و مصادره اموال آنان در مکه و آماده شدن برای نابود نمودن مسلمانان، بوده و جنبه دفاع از کیان اسلام و ایجاد ترس و رعب در دل دشمنان و منصرف کردن آن ها از حمله به مسلمانان را داشته است.

بنابر این تصور این که پیامبر به رومیان بدون هیچ دلیل و مقدمه ای حمله کرده، درست نیست .

ــ یکی از این نبردها جنگ موته است
در اوائل سال هشتم که امنیت نسبی در بیشتر نقاط حجاز بوجود آمده ؛ و ندای توحید به بسیاری از نقاط گسترش یافته بود و دیگر نفوذ یهود در شمال ، و حملات قریش در جنوب ، اسلام و مسلمانان را تهدید نمی کرد ؛ پیامبر به فکر افتاد که دعوت خود را متوجه مرز نشینان شام کند ، و در قلوب مردمی که در آن روزها زیر سلطه قیصر روم بسر می بردند، برای آئین اسلام جایی باز کند، برای همین منظور «حارث عمیر » را با نامه ای روانه دربار فرمانروای شام نمود، و فرمانروای مطلق شامات در آنروز «حارث غسانی » بود که به دست نشاندگی از طرف قیصر، حکومت می کرد، سفیر پیامبر وارد شهرهای مرزی شام گردید، و به راه خود ادامه داد، ولی «شرجیل» که فرماندار سرزمین های مرزی بود از ورود سفیر آگاه گردید ؛ و او را در دهکده «موته » دستگیر نمود و از او بازجوئی کامل به عمل آورد ؛ سفیر اقرار کرد که حامل نامه ایست از ناحیه پیامبر اسلام به فرمانروای مطلق شامات یعنی «حارث غسانی»، فرماندار بر خلاف تمام اصول انسانی و جهانی که جان و خون سفیر در تمام نقاط جهان محترم است ؛ دستور داد دست و پای او را بستند ، و او را کشتند .

پیامبر از جنایت «شرجیل » آگاه گردید، و از کشته شدن سفیر سخت ناراحت شد؛ و مسلمانان را از این اعمال ناجوانمردانه آگاه ساخت؛ و مردم مسلمان برای گرفتن انتقام از این زمامدار خودسر، که حتی بدون کسب اجازه از بالاتر از خود سفیر اسلام را کشته بود، دعوت نمود. کشتن دسته جمعی سپاه تبلیغ، و اعدام عده ای بیگناه ، سبب شد که در ماه جمادی فرمان جهاد صادر گردد، و سپاهی مرکب از سه هزار نفر برای سرکوبی یاغیان و مزاحمان تبلیغ اسلام اعزام شوند.

بنا بر این علت حمله پیامبر به رومیان، کشته شدن مبلّغ مسلمان بود که به دست شرجیل کشته شد و پیامبر به قصد انتقام به منطقه موته لشکر کشی نمود.در حالی که خیال پیامبر از نفوذ یهودیان و تحرکات قریش آسوده بود.
یکی دیگر از غزوات پیامبر بر علیه رومیان نبرد تبوک است که در سال نهم شکل گرفت در حالی که تهدیدی از جانب یهودیان و مشرکین قریش وجود نداشت.

پی نوشت:
(1) جعفر سبحانی فروغ ابدیت ص 166.