جمع بندی قطع صله رحم

با سلام خدمت شما كاربر گرامي

صله رحم نسبت به تمام خویشان (زن و مرد با تقوا و بی تقوا ، مسلمان و کافر ، ظالم و صالح) باید انجام شود.اسلام نسبت به صله رحم و کمک و حمایت و محبت نسبت به خویشاوندان اهمیت فوق العاده‏اى قائل شده است و قطع رحم و بریدن رابطه از خویشان و بستگان را شدیدا نهى کرده است.
از حضرت علی(ع) نقل شده که فرمود: با خویشاوندانتان پیوند و رفت و آمد داشته باشید، هر چند آنان با شما قطع‏ رابطه ‏کرده‏ باشند (1)
حتی اگر ارتباط ما با بعضی از خویشان و رفت و آمد به منزلشان باعث ناراحتی آنها شود و یا باعث اهانت به ما شود باز وظیفه صله رحم از بین نمی رود و در این صورت باید به روش های دیگر که باعث چنین مشکلی نمی شود ارتباط حفظ شود مثلا بدون رفتن به منزل آنها تلفنی حال آنها را جویا شویم و یا حتی غیر مستقیم به آنها توجه داشته باشیم و از دیگران احوال آنان را بپرسیم یا غیر مستقیم به آنان کمک کنیم چه کمک های مالی و چه حمایت زبانی از آنان در مقابل دیگران. به هر حال نباید با ارحام چون غریبه ها رفتار کرد و با وجود تمام بی محبتی ها به هر نحو ممکن در مواقع مختلف ارتباط خود با آنان را نشان دهیم.(2)و (3)

(1)- بحارالانوار، ج‏71، ص 92
(2)- استفاده شده از صراط النجاة مرحوم تبریزی و خوئی ج 3 ص 294.
(3)- بر گرفته از سايت اسلام كوئست

[=&quot]
[=&quot]بنابر اين قطع ارتباط ، حرام است و انسان را در معرض لعن الهي قرار مي دهد و نبايد به هيچ وجه صورت گيرد اما در خصوص سوال شما كه كم كردن ارتباط هم آيا انسان را در معرض لعن الهي قرار مي دهد يا خير مطالبي قابل عرض است[=&quot] :
[=&quot]اول اينكه آنچه از ظاهر اوامر و نواهي مندرج در روايات حاصل مي شود اين است كه هر چه سوال كنندگان از سختي رابطه و آزار خويشاوندان مي گويند ، معصوم عليه السلام بر حفظ ارتباط اصرار و تاكيد دارند . (4[=&quot])
[=&quot]دوم اينكه بنده در جايي مفهوم به نام قطع نسبي صله رحم نديده ام و همه جا صحبت يا از صله رحم است يا از قطع رحم[=&quot] .
[=&quot]سوم اينكه مفهوم برخي روايات بر حفظ حدود حداقلي صله رحم دلالت دارند مانند[=&quot] :

[=&quot]" [=&quot]پیوند خویشاوندى خویش را حتى با جرعه ‏اى از آب محکم کن و بهترین راه براى خدمت به آنان این است که (لا اقل[=&quot]) [=&quot]از تو آزار و مزاحمتى نبینند[=&quot]"!(5)
[=&quot]و چهارم اينكه بايد ديد آيا مفهومي كه از آن سخن مي گوييد يعني قطع نسبي صله رحم ، پس از مدتي و يا حتي در طولاني مدت منجر به قطع رحم نمي شود ؟[=&quot]

[=&quot]

(4)- مردی خدمت رسول خدا(ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله! من‏ خویشاوندانی دارم که من با آنان پیوند می‏کنم و رابطه دارم، اما آنان‏ آزارم می‏دهند. تصمیم گرفته ‏ام آنان را ترک کنم. حضرت رسول فرمود:آنگاه، خدا هم تو را ترک می‏کند! ... گفت: پس چه کنم؟ رسول خدا فرمود: به کسی که محرومت کرده، عطا کن، با کسی که از تو بریده، رابطه برقرار ساز، کسی که بر تو ستم کرده، از او درگذر. هر گاه چنین‏ کردی، خداوند پشتیبان تو خواهد [=&quot]بود[=&quot].([=&quot]بحارالانوار، ج‏71، ص‏100)
[=&quot] (5)- [=&quot]ترجمه المیزان، ج‏16، ص 337[=&quot]

با سلام خدمت شما

اگر تاثير گذار هستيد با توضيح و مستدل و با محبت و احترام از آنها بخواهيد هنگام حضور شما حجاب داشته باشند .
در صورتي كه تاثير نداشت و حجاب نداشتند و شما هم به گناه مي افتيد به منزلشان نرويد بلكه صله رحم را از راه ديگري انجام دهيد مثلا تلفني جوياي احوالشان باشيد ، يا اگر در مساله اي به كمك احتياج داشتند كمكشان كنيد ، يا در مجالس ديگري حضور دارند و شما هم هستيد احوالشان را بپرسيد تا قطع رحم نباشد ضمنا شما هم به گناه نيافتيد .

با سلام خدمت شما

ارحام ، جمع "رحم"- كه زهدان زن، جایي در شکم مادر است - و به معناي نزديكان است وچون خویشاوندان همه در اینكه از یك رحم خارج شده ‏اند مشتركند پس كلمه «رحم» به معناى نزدیك و ارحام به معناى نزدیكان انسان است.
«صله رحم» یعنی نیکی و احسان کردن و پاداش دادن به بستگان.
خويشي نسبی پیوندی است که از طریق وحدت رحم پیدا می‌شود مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله، پدربزرگ و مادربزرگ و فرزندان آن‌ها. خویشاوندی سببی از طریق ازدواج به وجود می‌آید؛ مانند خویشاوندی میان زن و شوهر و خویشان دو طرف.
انسان باید پیوند عاطفی خود را با خویشان نسبی (ارحام) استمرار بخشد و هیچگاه ارتباط و علاقه خود را با آن‌ها قطع نکند و در برابر هر نیاز آن‌ها تا حد توان، پاسخ مثبت و متناسب بدهد.(1)
البته درباره اینکه ارحام چه کسانی هستند، نص دقیقی وجود ندارد شهید ثانى ره گفته: اصحاب فقهاء اختلاف دارند كه قرابت كیانند؟ چون نصى در بیان آن نرسیده و بیشتر آن را امرى عرفى دانند كه در عادت، وابسته ی در نسب شمرده شوند، خواه ارث برند یا نه.(2)

(1)- بر گرفته از مقاله "ارحام چه كساني هستند ؟" ، زينب مجلسي راد ، سايت تبيان
(2)- ر.ك:مقاله "صله رحم در تعريف دقيق " ، انسيه نوش آبادي ، سايت تبيان

بزرگوار درباره ساير گناهان نيز همينگونه است مثل شرب خمر ، تارك نماز .
در مورد بي حجابي مساله اين است كه اگر فرد خودش به گناه مي افتد و يا رفت و آمدش تاييد آن بي حجابي است ، صله رحم را از طريق ديگري بجا آورد مثلا احوالپرسي تلفني .
بحث بر سر يك ذره مو نيست بحث در گناه كبيره و تاييد آن با رفت و آمد است كه در اينجا صله رحم مي تواند از طريق ديگري صورت گيرد .
ضمنا از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که «به کوچکی گناه منگرید، بلکه به بزرگی کسی بنگرید که نسبت به او گستاخی کرده اید»(1)
اينها تغيير گفتار و سياست و افكار و اخلاق نيست بلكه مراتب و مراحلي از نهي منكر است كه به پاكي و سلامت جامعه كمك مي كند .

(1)- بحارالانوار، ج 77، س 168

با سلام خدمت شما

در پاسخ به سوال شما چند مطلب قابل ذكر است :
1- بد بخت كردن و آزار و اذيت كسي يك گناه است و قطع صله ي رحم گناه ديگر و هر كس هر كدام از اين گناهان را انجام دهد در محضر حي داور مورد بازخواست و مواخذه قرار خواهد گرفت .
2- صله ي رحم صرفا به رفت و آمد به منزل ارحام نيست بلكه با يك تلفن و يا حتي يك سلام و عليك هم محقق مي شود ، ظاهرا قطع رحم به قطع كامل آن اطلاق مي شود يعني هيچگونه ارتباط و اتصالي وجود نداشته باشد حتي يك سلام و عليك .
3- در روايات نسبت به صله رحم بسيار سفارش شده حتي با اقوامي كه موجبات آزار و اذيت فرد را فراهم مي كنند : شخصی به رسول خدا عرض کرد: «من اقوامی دارم که به آنها احسان می‌کنم ولی آنها مرا اذیّت می‌کنند. می خواهم دیگر کاری به آنها نداشته باشم حضرت فرمود: در این صورت خداوند همه شما را رها می کند عرض کرد: پس چه کنم؟ امام فرمود: به آن کس که تو را محروم ساخته بخشش کن و با آن کس که از تو قطع کرده بپیوند و آن را که به تو ظلم کرده، ببخش. و اگر چنین کنی خداوند پشتیبان تو خواهد بود.»(1)
4- صله ي رحم در خصوص ارحام است نه همسايگان هر چند احسان به همسايگان نيز از سفارشات موكد اسلام است اما صله ي رحم صرفا در خصوص ارحام است .

(1)- بحارالانوار، ج 74، باب 3، ص89

با سلام و احترام

در مورد صله رحم ما عرض كرديم كه :

و

و اينكه فرموديد :

خير ، اين دستور در خصوص تمامي ارحام است چه كساني كه باعث گناه ما بشوند و چه نشوند و منظور از اين سخن اين است كه ما بايد صله رحم را با تمامي ارحام بجا آوريم ، به ديدارشان برويم ، در هنگام سختي و در خواست كمك به كمكشان بشتابيم ، نيازشان را مرتفع كنيم اما اگر رفت و آمد با برخي اقوام موجب به گناه افتادن ما مي شود درست است كه مي توانيم به منزلشان نرويم تا به گناه نيافتيم اما از طرق ديگر بايد صله رحم را بجا آوريم مانند احوالپرسي تلفني و مرتفع كردن نيازشان و كمك در مواقع درخواست آنان و ... در هيچ شرايطي صله رحم ساقط نمي شود حتي با ارحام كافر .

پرسش:
خداوند در آیه 32 سوره محمد میفرماید کسانی که قطع صله رحم میکنند مورد لعن خدا هستند اما میدانیم صله رحم نیز مانند همه کارها نسبی است آیا فقط کسانی که رابطه را قطع میکنند دچار لعن خداوند هستند یا کسانی که رابطه را کم میکنند هم بطور نسبی مورد لعن قرار میگیرند؟ چه وقت میتوان رابطه را به میزان حداقلی رساند یعنی فقط قطع نشود.

پاسخ:
صله رحم نسبت به تمام خویشان (زن و مرد با تقوا و بی تقوا ، مسلمان و کافر ، ظالم و صالح) باید انجام شود.اسلام نسبت به صله رحم و کمک و حمایت و محبت نسبت به خویشاوندان اهمیت فوق العاده‏اى قائل شده است و قطع رحم و بریدن رابطه از خویشان و بستگان را شدیدا نهى کرده است.
از حضرت علی(ع) نقل شده که فرمود: با خویشاوندانتان پیوند و رفت و آمد داشته باشید، هر چند آنان با شما قطع‏ رابطه ‏کرده‏ باشند (1)
حتی اگر ارتباط ما با بعضی از خویشان و رفت و آمد به منزلشان باعث ناراحتی آنها شود و یا باعث اهانت به ما شود باز وظیفه صله رحم از بین نمی رود و در این صورت باید به روش های دیگر که باعث چنین مشکلی نمی شود ارتباط حفظ شود مثلا بدون رفتن به منزل آنها تلفنی حال آنها را جویا شویم و یا حتی غیر مستقیم به آنها توجه داشته باشیم و از دیگران احوال آنان را بپرسیم یا غیر مستقیم به آنان کمک کنیم چه کمک های مالی و چه حمایت زبانی از آنان در مقابل دیگران. به هر حال نباید با ارحام چون غریبه ها رفتار کرد و با وجود تمام بی محبتی ها به هر نحو ممکن در مواقع مختلف ارتباط خود با آنان را نشان دهیم.(2)و (3)
بنابر اين قطع ارتباط ، حرام است و انسان را در معرض لعن الهي قرار مي دهد و نبايد به هيچ وجه صورت گيرد اما در خصوص سوال شما كه كم كردن ارتباط هم آيا انسان را در معرض لعن الهي قرار مي دهد يا خير مطالبي قابل عرض است :
اول اينكه آنچه از ظاهر اوامر و نواهي مندرج در روايات حاصل مي شود اين است كه هر چه سوال كنندگان از سختي رابطه و آزار خويشاوندان مي گويند ، معصوم عليه السلام بر حفظ ارتباط اصرار و تاكيد دارند . (4)
دوم اينكه بنده در جايي مفهوم به نام قطع نسبي صله رحم نديده ام و همه جا صحبت يا از صله رحم است يا از قطع رحم .
سوم اينكه مفهوم برخي روايات بر حفظ حدود حداقلي صله رحم دلالت دارند مانند :

" پیوند خویشاوندى خویش را حتى با جرعه ‏اى از آب محکم کن و بهترین راه براى خدمت به آنان این است که (لا اقل) از تو آزار و مزاحمتى نبینند"!(5)
و چهارم اينكه بايد ديد آيا مفهومي كه از آن سخن مي گوييد يعني قطع نسبي صله رحم ، پس از مدتي و يا حتي در طولاني مدت منجر به قطع رحم نمي شود ؟

اگر سوال شود که یکی از اقوام بنده بی حجاب هستند؛ خوف گناه هست که اونجا برم
صله رحم برای من چه حکمی داره؟
در پاسخ میگوئیم: اگر تاثير گذار هستيد با توضيح و مستدل و با محبت و احترام از آنها بخواهيد هنگام حضور شما حجاب داشته باشند .
در صورتي كه تاثير نداشت و حجاب نداشتند و شما هم به گناه مي افتيد به منزلشان نرويد بلكه صله رحم را از راه ديگري انجام دهيد مثلا تلفني جوياي احوالشان باشيد ، يا اگر در مساله اي به كمك احتياج داشتند كمكشان كنيد ، يا در مجالس ديگري حضور دارند و شما هم هستيد احوالشان را بپرسيد تا قطع رحم نباشد ضمنا شما هم به گناه نيافتيد .
پرسش: ارحام كيستند و صله رحم به چه معناست ؟
ارحام ، جمع "رحم"- كه زهدان زن، جایي در شکم مادر است - و به معناي نزديكان است وچون خویشاوندان همه در اینكه از یك رحم خارج شده ‏اند مشتركند پس كلمه «رحم» به معناى نزدیك و ارحام به معناى نزدیكان انسان است.
«صله رحم» یعنی نیکی و احسان کردن و پاداش دادن به بستگان.

خويشي نسبی پیوندی است که از طریق وحدت رحم پیدا می‌شود مانند پدر، مادر، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله، پدربزرگ و مادربزرگ و فرزندان آن‌ها. خویشاوندی سببی از طریق ازدواج به وجود می‌آید؛ مانند خویشاوندی میان زن و شوهر و خویشان دو طرف.
انسان باید پیوند عاطفی خود را با خویشان نسبی (ارحام) استمرار بخشد و هیچگاه ارتباط و علاقه خود را با آن‌ها قطع نکند و در برابر هر نیاز آن‌ها تا حد توان، پاسخ مثبت و متناسب بدهد.(6)
البته درباره اینکه ارحام چه کسانی هستند، نص دقیقی وجود ندارد شهید ثانى ره گفته: اصحاب فقهاء اختلاف دارند كه قرابت كیانند؟ چون نصى در بیان آن نرسیده و بیشتر آن را امرى عرفى دانند كه در عادت، وابسته ی در نسب شمرده شوند، خواه ارث برند یا نه.(7)

اگر سوال شود قطع رحم با چه كساني اشكال ندارد ؟مثلا اقوامی باعث شدند شما یک عمر بدبختی و...بکشید و دچار مشکلات متعدد و... بشوید انسان نمي تواند بپذيرد كه با اينها رفت و آمد كند .
يا مثلا همسايه اي كه گناه مي كند را من نمي توانم با او صله رحم داشته باشم .
درپاسخ میگوئیم: در پاسخ به سوال شما چند مطلب قابل ذكر است :
1- بد بخت كردن و آزار و اذيت كسي يك گناه است و قطع صله ي رحم گناه ديگر و هر كس هر كدام از اين گناهان را انجام دهد در محضر حي داور مورد بازخواست و مواخذه قرار خواهد گرفت .
2- صله ي رحم صرفا به رفت و آمد به منزل ارحام نيست بلكه با يك تلفن و يا حتي يك سلام و عليك هم محقق مي شود ، ظاهرا قطع رحم به قطع كامل آن اطلاق مي شود يعني هيچگونه ارتباط و اتصالي وجود نداشته باشد حتي يك سلام و عليك .

3- در روايات نسبت به صله رحم بسيار سفارش شده حتي با اقوامي كه موجبات آزار و اذيت فرد را فراهم مي كنند : شخصی به رسول خدا عرض کرد: «من اقوامی دارم که به آنها احسان می‌کنم ولی آنها مرا اذیّت می‌کنند. می خواهم دیگر کاری به آنها نداشته باشم حضرت فرمود: در این صورت خداوند همه شما را رها می کند عرض کرد: پس چه کنم؟ امام فرمود: به آن کس که تو را محروم ساخته بخشش کن و با آن کس که از تو قطع کرده بپیوند و آن را که به تو ظلم کرده، ببخش. و اگر چنین کنی خداوند پشتیبان تو خواهد بود.»(8)
4- صله ي رحم در خصوص ارحام است نه همسايگان هر چند احسان به همسايگان نيز از سفارشات موكد اسلام است اما صله ي رحم صرفا در خصوص ارحام است .

اگر سوال شود که صله رحم با اقوامي كه موجب گناه ما مي شوند واجب نيست .درست است ؟
در پاسخ میگوئیم: خير ، اين دستور در خصوص تمامي ارحام است چه كساني كه باعث گناه ما بشوند و چه نشوند و منظور از اين سخن اين است كه ما بايد صله رحم را با تمامي ارحام بجا آوريم ، به ديدارشان برويم ، در هنگام سختي و در خواست كمك به كمكشان بشتابيم ، نيازشان را مرتفع كنيم اما اگر رفت و آمد با برخي اقوام موجب به گناه افتادن ما مي شود درست است كه مي توانيم به منزلشان نرويم تا به گناه نيافتيم اما از طرق ديگر بايد صله رحم را بجا آوريم مانند احوالپرسي تلفني و مرتفع كردن نيازشان و كمك در مواقع درخواست آنان و ... در هيچ شرايطي صله رحم ساقط نمي شود حتي با ارحام كافر .

منابع:
(1)- بحارالانوار، ج‏71، ص 92
(2)- استفاده شده از صراط النجاة مرحوم تبریزی و خوئی ج 3 ص 294.
(3)- بر گرفته از سايتاسلام كوئست
(4)- مردی خدمت رسول خدا(ص) آمد و عرض کرد: یا رسول الله! من‏ خویشاوندانی دارم که من با آنان پیوند می‏کنم و رابطه دارم، اما آنان‏ آزارم می‏دهند. تصمیم گرفته ‏ام آنان را ترک کنم. حضرت رسول فرمود:آنگاه، خدا هم تو را ترک می‏کند! ... گفت: پس چه کنم؟ رسول خدا فرمود: به کسی که محرومت کرده، عطا کن، با کسی که از تو بریده، رابطه برقرار ساز، کسی که بر تو ستم کرده، از او درگذر. هر گاه چنین‏ کردی، خداوند پشتیبان تو خواهد بود.(بحارالانوار، ج‏71، ص‏100)
(5)- ترجمه المیزان، ج‏16، ص 337
)6)-بر گرفته از مقاله "ارحام چه كساني هستند ؟" ، زينب مجلسي راد ، سايت تبيان
(7)- ر.ك:مقاله "صله رحم در تعريف دقيق " ، انسيه نوش آبادي ، سايت تبيان
(8)بحارالانوار، ج 74، باب 3، ص89