جمع بندی ملائک هم متاهل هستن؟

[="Tahoma"][="Black"]

«الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولي‏ أَجْنِحَةٍ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ»

ستايش مخصوص خداوندى است آفريننده آسمانها و زمين، كه فرشتگان را رسولانى قرار داد داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرينش مى‏افزايد، و او بر هر چيزى تواناست! (فاطر، 1)



با سلام و درود

در ابتدا و به عنوان مقدمه، اشاره ای به عوالم خلقت می کنم تا مطلب روشنتر شود.

عالم خلقت به سه عالم کلی تقسیم می شود:

1. عالم عقل
این عالم، مجرد از ماده و آثار ماده است، به عبارتی نه ماده دارد و نه صورت.

به این عالم، عالم عقول، عالم مفارقات تامّ، عالم ارواح، عالم جبروت یا ... نیز گفته می شود.


2. عالم مثال
این عالم، مجرد از ماده است ولی صورت دارد یعنی ماده ندارد ولی برخی از آثار ماده را دارد.

موجودات آن دارای قالب مثالی، و شبیه موجوداتی هستند که انسان در خواب می بیند یا در ذهن خود تصور می کند.

صور افلاطونيه و ملائكه از اين قسم هستند.

به این عالم، عالم برزخ، عالم مفارقات غیر تام، عالم ملکوت، عالم خیال منفصل یا ... نیز می گویند.


3. عالم ماده
این عالم هم ماده و هم آثار ماده را دارد، و این عالم همان عالمی است که ما هم اکنون در آن زندگی می کنیم.

به این عالم، عالم ناسوت، عالم طبیعت، عالم مرکبات و ... نیز می گویند.



نکته:

رابطه این عوالم سه گانه رابطه ی طولی است؛ یعنی عالم عقل باطن وحقیقت عالم مثال، و عالم مثال باطن و حقیقت عالم ماده است.

به بیان دیگر، از حیث وجودی، عالم عقل قویترین مرتبه، بعد از آن عالم مثال، و ضعیفترین عالم از حیث وجودی، عالم ماده است.

از حیث علل و مراتب، عالم عقل علت برای عالم مثال، و عالم مثال معلول برای عالم عقلی است. و خود عالم مثال، علت برای عالم ماده، و عالم ماده معلول آن است.
[/]

[="Tahoma"][="Black"]ملائکه از عالم مثال و از مجردات اند



ملائکه از مجردات هستند، و غذا خوردن و آشامیدن و ازدواج و ... مربوط به عالم ماده و شهوات انسانی است، لذا ملائکه نه غذا مى ‏خورند و نه مى‏ آشامند، و نه ازدواج دارند.

در حديثى از امام صادق علیه السلام آمده:

"إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَا يَأْكُلُونَ وَ لَا يَشْرَبُونَ وَ لَا يَنْكِحُونَ وَ إِنَّمَا يَعِيشُونَ بِنَسِيمِ الْعَرْش‏"
فرشتگان غذا نمى‏ خورند و آب نمى ‏نوشند و ازدواج نمى‏ كنند بلكه با نسيم عرش الهى زنده‏اند!. (بحار الأنوار، ج ‏56، ص 175، ح 4)


در روایت دیگری آمده:

"سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) عَنِ الْمَلَائِكَةِ يَأْكُلُونَ وَ يَشْرَبُونَ وَ يَنْكِحُونَ؟ فَقَالَ: لَا إِنَّهُمْ يَعِيشُونَ بِنَسِيمِ الْعَرْشِ"
از امام صادق علیه السلام از ملائکه سؤال شد، آیا ملائکه می خورند و می آشامند و ازدواج می کنند؟ حضرت فرمودند: خیر، آنها زنده اند به نسیم عرش. (همان، ص 194، ح 54)
[/]

[="Tahoma"][="Black"]ملائکه با انشاء و امر الهی موجود می شوند



«يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ»
خداوند هر چه بخواهد در آفرينش مى‏ افزايد، و او بر هر چيزى تواناست! (فاطر، 1)


خلقت و آفرینش ملائکه، هم چنین تکثیر آنها مانند انسان نیست، آنها به دستور و امر الهی، ایجاد می شوند:
«إِذا قَضى‏ أَمْراً فَإِنَّما يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»
هنگامى كه فرمان وجود چيزى را صادر كند، تنها مى‏ گويد: «موجود باش!» و آن، فورى موجود مى ‏شود. (بقره، 117)


حضرت علی علیه السلام در مورد ملائکه می فرمایند:

"فَلَيْسَ فِيهِمْ فَتْرَةٌ، وَ لَا عِنْدَهُمْ غَفْلَةٌ، وَ لَا فِيهِمْ مَعْصِيَةٌ، ... وَ لَا يَغْشَاهُمْ نَوْمُ الْعُيُونِ، وَ لَا سَهْوُ الْعُقُولِ، وَ لَا فَتْرَةُ الْأَبْدَانِ، لَمْ يَسْكُنُوا الْأَصْلَابَ وَ لَمْ تَضُمَّهُم‏ الْأَرْحَامُ، وَ لَمْ تَخْلُقْهُمْ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ أَنْشَأْتَهُمْ إِنْشَاء"

در آنها نه سستى است، و نه غفلت، و نه عصيان، ... ، و خواب بر آنها چيره نمى ‏گردد، و عقل آنها گرفتار سهو و نسيان نمى ‏شود، بدن آنها به سستى نمى ‏گرايد، و در صلب پدران و رحم مادران قرار نمى‏ گيرند، خداوند آنها از آب مهین خلق نکرده، به انشاء و امر الهی ایجاد شدند. (بحار الأنوار، ج ‏56، ص 175، حدیث 6)

[/]

[="Tahoma"][="Black"]تعداد ملائکه



«يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ»
خداوند هر چه بخواهد در آفرينش مى‏ افزايد. (فاطر، 1)


تعداد ملائکه به قدرى زياد است كه به هيچ وجه قابل مقايسه با انسان نيست.

در روايتى از امام صادق علیه السلام كه از آن حضرت پرسيدند آيا عدد فرشتگان بيشترند يا انسان ها؟ فرمودند:

"وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَمَلَائِكَةُ اللَّهِ فِي السَّمَاوَاتِ أَكْثَرُ مِنْ عَدَدِ التُّرَابِ فِي الْأَرْضِ وَ مَا فِي السَّمَاءِ مَوْضِعُ قَدَمٍ إِلَّا وَ فِيهَا مَلَكٌ يُسَبِّحُهُ وَ يُقَدِّسُهُ .... "

سوگند به خدايى كه جانم به دست او است، فرشتگان خدا در آسمان ها بيشترند از عدد ذرات خاك هاى زمين، و در آسمان جاى پايى نيست مگر اين كه در آن جا فرشته ‏اى تسبيح و تقديس خدا مى ‏كند. (بحار الانوار، ج 56، ص 176، حديث 7)
[/]

[="Tahoma"][="Black"]

با سلام و درود

1. در مورد این که آسمانهای هفتگانه، از چه تشکیل شده اند، نمی دانیم.
در تفسیر نمونه آمده: عالم آفرينش از هفت مجموعه بزرگ تشكيل يافته كه تنها يك مجموعه آن در برابر ديدگان انسانها قرار گرفته، دستگاههاى علمى و تحقيقاتى انسان به ما وراء اين منطقه يعنى غير از آسمان اول نفوذ نكرده است.
اما شش عالم ديگر چگونه است؟ و از چه تشكيل يافته؟ جز خدا نمى ‏داند. (تفسير نمونه، ج‏20، ص 229)

2. نمی دانیم. احتمال زیاد از عالم مثال و مجردات باشند، نه ماده.
هم چنین می تواند از مقوله علم الهی باشند یعنی مراتبی از علم الهی بوده و آن حضرت، حقیقت بشر را دیده اند.
علامه طباطبایی می گوید:
چشم رسول خدا (ص) آنچه را كه ديد بر غير صفت حقيقيش نديد، و چيزى را هم كه حقيقت ندارد نديد، بلكه هر چه ديد درست ديد.
مراد از اين ديدن، رؤيت قلبى است نه رؤيت با ديده سر.
شاهد: «ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى» (نجم، 11) قلب (پاك او) در آنچه ديد هرگز دروغ نگفت.‏ (ر.ک: ترجمه الميزان، ج ‏19، ص 50)

[/]

جمع بندی

پرسش:

آیا ملائکه متاهل هستند؟
اگر نیستند چگونه تولید مثل میکنند آن هم در عوالمی که هر طبقه آن سه برابر عالم ماست!

پاسخ:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولي‏ أَجْنِحَةٍ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ»
ستايش مخصوص خداوندى است آفريننده آسمانها و زمين، كه فرشتگان را رسولانى قرار داد داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرينش مى‏افزايد، و او بر هر چيزى تواناست!(1)
در این زمینه به چند مطلب اشاره می شود:
مطلب اول: عالم خلقت به سه عالم کلی تقسیم می شود:
1. عالم عقل
این عالم، مجرد از ماده و آثار ماده است، به عبارتی نه ماده دارد و نه صورت.
به این عالم، عالم عقول، عالم مفارقات تامّ، عالم ارواح، عالم جبروت یا ... نیز گفته می شود.
2. عالم مثال
این عالم، مجرد از ماده است ولی صورت دارد یعنی ماده ندارد ولی برخی از آثار ماده را دارد.
موجودات آن دارای قالب مثالی، و شبیه موجوداتی هستند که انسان در خواب می بیند یا در ذهن خود تصور می کند. صور افلاطونيه و ملائكه از اين قسم هستند.
به این عالم، عالم برزخ، عالم مفارقات غیر تام، عالم ملکوت، عالم خیال منفصل یا ... نیز می گویند.
3. عالم ماده
این عالم هم ماده و هم آثار ماده را دارد، و این عالم همان عالمی است که ما هم اکنون در آن زندگی می کنیم.
به این عالم، عالم ناسوت، عالم طبیعت، عالم مرکبات و ... نیز می گویند.
نکته:
رابطه این عوالم سه گانه رابطه ی طولی است؛ یعنی عالم عقل باطن وحقیقت عالم مثال، و عالم مثال باطن و حقیقت عالم ماده است.
به بیان دیگر، از حیث وجودی، عالم عقل قویترین مرتبه، بعد از آن عالم مثال، و ضعیفترین عالم از حیث وجودی، عالم ماده است.
از حیث علل و مراتب، عالم عقل علت برای عالم مثال، و عالم مثال معلول برای عالم عقلی است. و خود عالم مثال، علت برای عالم ماده، و عالم ماده معلول آن است.
مطلب دوم:ملائکه از عالم مثال و از مجردات اند
ملائکه از مجردات هستند، و غذا خوردن و آشامیدن و ازدواج و ... مربوط به عالم ماده و شهوات انسانی است، لذا ملائکه نه غذا مى ‏خورند و نه مى‏ آشامند، و نه ازدواج دارند.
در حديثى از امام صادق علیه السلام آمده: "إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَا يَأْكُلُونَ وَ لَا يَشْرَبُونَ وَ لَا يَنْكِحُونَ وَ إِنَّمَا يَعِيشُونَ بِنَسِيمِ الْعَرْش‏"
فرشتگان غذا نمى‏ خورند و آب نمى ‏نوشند و ازدواج نمى‏ كنند بلكه با نسيم عرش الهى زنده‏اند!.(2)
در روایت دیگری آمده: "سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) عَنِ الْمَلَائِكَةِ يَأْكُلُونَ وَ يَشْرَبُونَ وَ يَنْكِحُونَ؟ فَقَالَ: لَا إِنَّهُمْ يَعِيشُونَ بِنَسِيمِ الْعَرْشِ"
از امام صادق علیه السلام از ملائکه سؤال شد، آیا ملائکه می خورند و می آشامند و ازدواج می کنند؟ حضرت فرمودند: خیر، آنها زنده اند به نسیم عرش.(3)
مطلب سوم: ملائکه با انشاء و امر الهی موجود می شوند
«يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ»؛ خداوند هر چه بخواهد در آفرينش مى‏ افزايد، و او بر هر چيزى تواناست!(4)
خلقت و آفرینش ملائکه، هم چنین تکثیر آنها مانند انسان نیست، آنها به دستور و امر الهی، ایجاد می شوند: «إِذا قَضى‏ أَمْراً فَإِنَّما يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»؛ هنگامى كه فرمان وجود چيزى را صادر كند، تنها مى‏ گويد: «موجود باش!» و آن، فورى موجود مى ‏شود.(5)
حضرت علی علیه السلام در مورد ملائکه می فرمایند:
"فَلَيْسَ فِيهِمْ فَتْرَةٌ، وَ لَا عِنْدَهُمْ غَفْلَةٌ، وَ لَا فِيهِمْ مَعْصِيَةٌ، ... وَ لَا يَغْشَاهُمْ نَوْمُ الْعُيُونِ، وَ لَا سَهْوُ الْعُقُولِ، وَ لَا فَتْرَةُ الْأَبْدَانِ، لَمْ يَسْكُنُوا الْأَصْلَابَ وَ لَمْ تَضُمَّهُم‏ الْأَرْحَامُ، وَ لَمْ تَخْلُقْهُمْ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ أَنْشَأْتَهُمْ إِنْشَاء"
در آنها نه سستى است، و نه غفلت، و نه عصيان، ... ، و خواب بر آنها چيره نمى ‏گردد، و عقل آنها گرفتار سهو و نسيان نمى ‏شود، بدن آنها به سستى نمى ‏گرايد، و در صلب پدران و رحم مادران قرار نمى‏ گيرند، خداوند آنها از آب مهین خلق نکرده، به انشاء و امر الهی ایجاد شدند.(6)
مطلب چهارم: تعداد ملائکه
«يَزيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ»؛ خداوند هر چه بخواهد در آفرينش مى‏ افزايد.(7)
تعداد ملائکه به قدرى زياد است كه به هيچ وجه قابل مقايسه با انسان نيست.
در روايتى از امام صادق علیه السلام كه از آن حضرت پرسيدند آيا عدد فرشتگان بيشترند يا انسان ها؟ فرمودند:
"وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَمَلَائِكَةُ اللَّهِ فِي السَّمَاوَاتِ أَكْثَرُ مِنْ عَدَدِ التُّرَابِ فِي الْأَرْضِ وَ مَا فِي السَّمَاءِ مَوْضِعُ قَدَمٍ إِلَّا وَ فِيهَا مَلَكٌ يُسَبِّحُهُ وَ يُقَدِّسُهُ .... "
سوگند به خدايى كه جانم به دست او است، فرشتگان خدا در آسمان ها بيشترند از عدد ذرات خاك هاى زمين، و در آسمان جاى پايى نيست مگر اين كه در آن جا فرشته ‏اى تسبيح و تقديس خدا مى ‏كند.(8)

پی نوشت ها:
(1) فاطر، 1.
(2) بحار الأنوار، ج ‏56، ص 175، ح 4.
(3) همان، ص 194، ح 54.
(4) فاطر، 1.
(5) بقره، 117.
(6) بحار الأنوار، ج ‏56، ص 175، حدیث 6.
(7) فاطر، 1.
(8) بحار الانوار، ج 56، ص 176، حديث 7.
(9) تفسير نمونه، ج‏20، ص 229.
(10) نجم، 11.
(11) ر.ک: ترجمه الميزان، ج ‏19، ص 50.