هر آنچه بر روی زمین است فانی شونده است

[quote=محمد;6970]كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ
وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ
با توجه به اینکه روح انسان هیچگاه فانی نمی شود منظور از این آیات شریفه در مورد نابودی چیست؟[/quote]

با سلام


برای روشن شدن حقیقت آیۀ مبارکۀ "کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام" و آیات دیگری از قرآن در خصوص چگونگی مرگ و فنای همۀ موجودات عالم، لازم است مسألۀ نفخ صور و رابطۀ آن با مفاهیمی نظیر فنا و نیستی و مرگ را بیان کنیم:

نفخ صور عبارت است از دعوت يا نداي ويژه كه گاهي جهت میراندن موجودات از آن بهره مي‌گيرند و گاهي با آن به موجودات فرمان بعث و نشور مي‌دهند. اين فرمان و ندا (نفخ صور) به قدري بزرگ وگسترده است كه همه آسمانها و زمين را در مي‌نوردد.[1]

نكته دیگر آنكه: ‌مراد از نفخ صور يعني امامت و ميراندن موجودات زنده (يعني درواقع به آنها نشان داده مي‌شود كه هستي آنها از خودشان نيست بلكه از خداي هستي بخش به آنها داده شده) و اثر نفخ صور اوّل در موجودات نظير انسان و ساير حيوانات به معناي آن است كه همه آنها (انسانها و حيوانات) مي‌ميرند و روحشان از بدن جدا مي‌شود، نه اينكه روح شان از ميان برود. چون معناي اماتة در نفخ صور اوّل آن است كه روح همگان از بدنشان جدا مي‌شود و فاصله مي‌گيرد، همان گونه كه در هنگام مرگ‌هاي عادي روح از بدن جدا مي‌شود. و در نفخ صور دوّم همه ارواح به بدنهاي خود باز مي‌گردد و همگان زنده مي‌شوند و به محضر خداوند درميدان محشر حاضر مي‌شوند.[2]

بنابراين اولاً روح با نفخ صور اوّل از ميان نمي‌رود تنها ميان ارواح و بدنها فاصله و جدايي پديد مي‌آيد كه از آن به مرگ و فانی شدن تعبير مي‌شود.

در قرآن كريم آيات متعدد وجود دارد كه صريحاً و يا به طور اشاره حكايت از بقاي روح و فاني نشدن آن دارد از جمله آن آيه‌اي است كه مربوط به شهدا است، فرمود: «گمان مبركه آنها كه در راه خدا كشته شدند مرده‌اند بلكه آنها زنده‌اند و در نزد پروردگار خويش روزي داده مي‌شوند.[3]

اين آيه صراحت در بقاي روح دارد چون مي‌دانيم كه اين حكم مخصوص به شهدا نيست، زيرا روح آنها با روح ساير مردم از اين جهت (باقي بودن بعد از مرگ) تفاوتي ندارد.

از مجموع اين گونه آيات معلوم مي‌شود كه از نظر قرآن روح انسان با مرگ نابود نمي‌شود.[4]

ثانياً، چون روح انسان فرامادي است و از سنخ موجودات مجرد است و موجود مجرد فناناپذير است از اینرو با مرگِ بدن و جسم از ميان نمي‌رود، ممكن است گفته شود كه موجودات مجرد نظير فرشته‌ها و حتي جبرئيل و عزرائيل و مكائيل و حتي خود اسرافيل كه مسئول دميدن نفخ صور است، مي‌ميرند و حتي براساس روايات خود مرگ نيز به صورتي در مي‌آيد و گرفتار مرگ مي‌شود! پاسخ آن است كه مرگ براي موجودات مجرد در جريان قيامت به معناي فنا و محو هستي آنان در هستي حق تعالي است يعني در قيامت به آنها به نحوي نشان داده مي‌شود كه هستي آنان ذاتي و از خودشان نيست بلكه خداي هستي بخش به آنها هستي داده است. [5]

برای مطالعه بیشتر می توانید به منابع زیر رجوع کنید:

1. معاد، محسن قرائتي، موسسه در راه حق، قم، چ سوّم، 1368.
2. سرنوشت انسان، احمد زمرديان، كتابفروشي اسلاميه، چ سوّم، 1354.
3. حيات پس از مرگ‌، علامه طباطبايي، دفتر انتشارات اسلامي، تيرماه 1362.
4. معاد در قرآن، استاد مظاهري، انتشارات شفق، 1364.

موفق باشید ...

پاورقی______________________________________
[1] . جوادي آملي، معاد در قرآن، تفسير موضوعي قرآن، 4، ص 292، نشر اسراء قم، چ اول، سال 1380 ش.
[2] . علامه طباطبايي،‌الميزان، ج 15، ص 39، نشرموسسه الاعلمي بيروت، 1493 ق.
[3] . آل عمران، 170
[4] . ناصر مكارم شيرازي، جهان پس از مرگ، ص 304، نشر هدف، قم، چ 2.
[4] . برگرفته از پایگاه اینترنتی اندیشه قم، با اندکی تغییر.