هوشیاری با شکم پر جمع نمی شود

لطفا در مورد مضرات روحی وروانی پر خوری توضیح دهید

با سلام و عرض ادب
امیر المومنین علیه السلام، شکم بارگی را مخالف هدف خلقت دانسته و روش چهارپایان می داند و می فرمایند: آفريده نشدم تا خوردن غذاهاى پاكيزه مرا سر گرم كند به مانند حيوان به آخور بسته كه همه انديشه‏اش علف خوردن است، يا چهار پاى رها شده كه كارش به هم زدن خاكروبه‏هاست، از علف‏هاى آن شكم را پر مى‏كند، و از منظور صاحبش از سير كردن او بى‏خبر مى‏باشد
فَمَا خُلِقْتُ‏ لِيَشْغَلَنِي‏ أَكْلُ‏ الطَّيِّبَاتِ‏ كَالْبَهِيمَةِ الْمَرْبُوطَةِ هَمُّهَا عَلَفُهَا أَوِ الْمُرْسَلَةِ شُغُلُهَا تَقَمُّمُهَا تَكْتَرِشُ مِنْ أَعْلَافِهَا وَ تَلْهُو عَمَّا يُرَادُ بِهَا.(نهج البلاغه در نامه ای به عثمان بن حنیف، ص 418)
شکم پرستی و پر خوری، علم و حکمت را از انسان می گیرد و نمی تواند خوب فکر کند و بیندیشد. در همین راستا، حدیث قدسی از حضرت رسول(ص) وارد شده که از جانب خداوند متعال فرمودند: همانا علم و حکمت را در گرسنگی قرار دادم و مردم در سیری به دنبال آن می گردند، کی خواهند یافت؟(هرگز به آن نمی رسند)
إِنِّي وَضَعْتُ الْعِلْمَ وَ الْحِكْمَةَ فِي الْجُوعِ وَ هُمْ يَطْلُبُونَ فِي الشِّبَعِ فَمَتَى يَجِدُون‏.( مشكاة الأنوار في غرر الأخبار ؛ النص ؛ ص328)

می توان چنین نتیجه گرفت که پر خوری، موجب سلب کسب معرفت و علم شده و انسان را به خوی حیوانی نزدیک می کند.

پر خوری مانع از خشوع در نماز
امام صادق علیه السلام پر خوری را مانع از خشوع در نماز دانسته اند از این رو می فرمایند: هنگامی که خواستی به نماز بایستی، با شکم پور نباش، در حالت کسالت و چورت و با عجله به نماز نایست، بلکه در حالت سکون و وقار باش.
فَإِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ فَلَا تَأْتِ بِهَا شِبَعاً وَ لَا مُتَكَاسِلًا وَ لَا مُتَنَاعِساً وَ لَامُسْتَعْجِلًا وَ لَكِنْ عَلَى سُكُونٍ وَ وَقَار.( من لا يحضره الفقيه، ج‏1، ص: 303)
به حمد الهی که در ماه مبارک رمضان واقع شده ایم این نکته را باید رعایت کنیم، در هنگام سحر و افطار با شکم پر به نمازنایستیم.
در احکام هم آمده است که اگر روزه دار گرسنه است و ضعف او را مستولی شده، با این حالت به نماز نایستد، بلکه اول افطار کند بعد نماز بخواند، البته توجه داشته باشد که نماز را از اول وقت تاخیر نیندازد، بلکه پس از آن که مقداری تناول کرد و رمقی گرفت به نماز بایستد و شکم را پر از غذا ننماید.

معده، بدترین ظرفی که پر می شود
پیامبر خدا(ص) فرمودند: هیچ چیزی نزد خدا مبغوضتر از شکم پر نیست.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ مِنْ بَطْنٍ مَلْآنَ.( عيون أخبار الرضا عليه السلام ؛ ج‏2 ؛ ص36)
شاید حکمت آن این باشد که آدمی در این حال، نزدیکترین حالت را به دنیا دارد، هیچ گونه حال معنوی نخواهد داشت بلکه نیاز به استراحت و هذم غذا دارد. نمی تواند فکر کند،خوب تصمیم بگیرد، بلکه در این هنگام، شهوت انسان نیز بیشتر می شود.
پيامبر فرمود: «انسان ظرفى را كه بدتر از شكمش باشد پر نكرد» اين يك مطلب روشنى است و احتياج به شرح ندارد و اين سخن مانند سخن ديگر آن حضرت است كه فرمود: معده خانه بيمارى و پرهيز سرآمد دواهاست. چون وقتى معده پر شود به كندى كار مى‏كند و چون به كندى كار كند بخارات و گازهاى معده به سوى بالاى بدن يعنى به طرف مغز متصاعد مى‏شود و فكر انسان از فعاليت مى‏ماند براى همين است كه پزشكان از مطالعه كردن پس از غذا نهى مى‏كنند. آنگاه مغز دچار سستى مى‏گردد و ميل به خواب حاصل مى‏شود و كسى كه با شكم پر بخوابد خوابهاى وحشتناكى مى‏بيند و گاهى خيالات باطل و افكار مشوش رخ مى‏دهد و اين همان است كه امام فرمود و از حماقت و ابلهى شخص پر خور خبر داد و براى همين است كه پيامبر معده را به سه قسمت تقسيم كرد يك سوم براى طعام و يك سوم براى آب و يك سوم براى نفس كشيدن. و لذا بعضى از پزشكان گفته‏اند: از آنچه مى‏خورى فقط يك سوم آن را فايده مى‏برى و دو سوم آن به نفع طبيب است كه پس از اين پر خورى‏، بايد تو را معالجه كند. پس درست بينديش.(روش تندرستى در اسلام / ترجمه طب النبي وطب الصادق عليهما السلام، ص: 143)

پرخوری منشا همه بیماریها
پیامبر خدا(ص) فرمود: هر بيمارى از پر خورى‏ است مگر تب كه از بيرون وارد مى‏شود. مى‏گوييم: از نظر طبى ثابت شده است كه تب از ميكروبهاى خاصى به وجود مى‏آيد و علم جديد كشف كرده كه بر خلاف اعتقاد قدماء تب از فساد اخلاط اربعه حاصل نمى‏شود. همچنين دانشمندان عصر اتفاق نظر دارند كه امتلاء معده و پرخورى از مهمترين عوامل بيماريهاست چون معده مانند دستگاهى است كه سوخت بدن را آماده مى‏سازد و غذا را كه قوام جسم و روح با آن است به بدن مى‏رساند، وقتى معده با پرخورى ضعيف شد، زمينه براى پيدايش هر نوع بيمارى چه روحى و چه جسمى فراهم مى‏شود. (روش تندرستى در اسلام / ترجمه طب النبي وطب الصادق عليهما السلام، ص: 143)

پر خوری و قساوت قلب
روايت شده حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: از پر خورى دورى كنيد كه آن دل را مسموم مى‏كند و اعضاء و جوارح آدمى را از عبادت سست مى‏نمايد و گوشها را از شنيدن مواعظ سودمند مى‏گرداند و از زيادى نگاه كردن به جايى هم خوددارى نمائيد كه آن بذر هوى را در دلها مى‏افشاند و ايجاد غفلت مى‏كند.
رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ: إِيَّاكُمْ وَ فُضُولَ المَطْعَمِ فَإِنَّهُ يَسُمُّ الْقَلْبَ بِالْفَضْلَةِ وَ يُبْطِئُ بِالْجَوَارِحِ عَنِ الطَّاعَةِ وَ يُصِمُّ الْهِمَمَ عَنْ سِمَاعِ الْمَوْعِظَةَ وَ إِيَّاكُمْ وَ فُضُولَ النَّظَرِ فَإِنَّهُ يَبْذُرُ الْهَوَى وَ يُوَلِّدُ الْغَفْلَةَ وَ إِيَّاكُمْ وَ اسْتِشْعَارَ الطَّمَعِ فَإِنَّهُ يَشُوبُ الْقَلْبَ بِشِدَّةِ الْحِرْصِ وَ يَخْتِمُ عَلَى الْقَلْبِ بِطَابَعِ حُبِّ الدُّنْيَا وَ هُوَ مِفْتَاحُ كُلِّ مَعْصِيَةٍ وَ رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةٍ وَ سَبَبُ إِحْبَاطِ كُلِّ حَسَنَة.( بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏69 ؛ ص199)

بهترین هنگام برای تسلط شیطان
حضرت يحيى(ع) روزی از شیطان پرسيد، آيا تاكنون بر من غالب‏شده‏اى؟ ابليس گفت: خير ولى تو خصوصيّتى دارى كه مرا به تعجّب مى‏آورد، يحيى گفت: آن چيست؟ ابليس گفت: تو مردى پر خور هستى، كه در اثر پر خورى گاهى نمى‏توانى نماز شب و روز خود را به درستى بجا بياورى، يحيى (ع) همان لحظه گفت: از اين به بعد با خداى متعال عهد مى‏كنم، هرگز خود را از طعام سير نسازم تا هنگامى كه او را ملاقات كنم، ابليس هم گفت: از اين به بعد با خداى خود عهد مى‏كنم كه تا روزى كه او را ملاقات كنم هرگز مؤمنى را نصيحت نكنم، سپس خارج شد و ديگر به نزد يحيى باز نگشت.
فَقَالَ لَهُ يَحْيَى ع فَمَا هَذِهِ الْبَيْضَةُ الَّتِي عَلَى رَأْسِكَ قَالَ بِهَا أَتَوَقَّى دَعَوَاتِ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ فَمَا هَذِهِ الْحَدِيدَةُ الَّتِي أَرَى فِيهَا الْكَلَالِيبَ قَالَ بِهَذِهِ أَقْلِبُ قُلُوبَ‏ الصَّالِحِينَ قَالَ يَحْيَى ع فَهَلْ ظَفِرْتَ بِي سَاعَةً قَطُّ قَالَ لَا وَ لَكِنْ فِيكَ خَصْلَةٌ تُعْجِبُنِي بِهَا قَالَ يَحْيَى ع فَمَا هِيَ قَالَ أَنْتَ رَجُلٌ أَكُولٌ فَإِذَا ظَفِرْتَ وَ أَكَلْتَ فَيَمْنَعُكَ ذَلِكَ مِنْ بَعْضِ صَلَاتِكَ وَ قِيَامِكَ بِاللَّيْلِ قَالَ يَحْيَى ع فَإِنِّي أُعْطِي اللَّهَ عَهْداً أَلَّا أَشْبَعَ مِنَ الطَّعَامِ حَتَّى أَلْقَاهُ قَالَ لَهُ إِبْلِيسُ وَ أَنَا أُعْطِيَ اللَّهَ عَهْداً أَلَّا أَنْصَحَ مُسْلِماً حَتَّى أَلْقَاهُ ثُمَّ خَرَجَ فَمَا عَادَ إِلَيْهِ بَعْدَ ذَلِك.‏( النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين (للجزائري)، ص: 398)

پر خوری و تغییر زیبایی
(علل الشرائع) از امير المؤمنين (ع) نقل مى‏كند كه رسول خدا (ص) فرمود: برادرم عيسى بن مريم از شهرى عبور مى‏كرد در آنجا زن و مرد صالحى را ديد و از آنها در باره احوالشان پرسش كرد، مرد گفت: اى رسول خدا، اين همسر من زن شايسته‏ ايست كه من او را دوست مى‏داشتم، امّا اكنون از او دلسرد شده‏ام! عيسى (ع) پرسيد: به چه دليل؟ مرد گفت: بدون اينكه سنّ زيادى از او گذشته باشد، صورتى چروكيده و بد منظر پيدا كرده است، حضرت عيسى (ع) به آن زن فرمود: از پر خورى بر حذر باش، چون غذاى زياد آب و رنگ چهره را زايل مى‏كند، زن چنين كرد و دوباره صورتش شادابى و طراوت خود را باز يافت.
عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ‏ مَرَّ أَخِي عِيسَى بْنُ مَرْيَمَ ع بِمَدِينَةٍ وَ فِيهَا رَجُلٌ وَ امْرَأَةٌ صَالِحَيْنِ فَقَالَ وَ مَا شَأْنُكُمَا قَالَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ إِنَّ هَذِهِ امْرَأَتِي وَ لَيْسَ بِهَا بَأْسٌ فَهِيَ صَالِحَةٌ وَ لَكِنِّي أُحِبُّ فِرَاقَهَا قَالَ فَمَا شَأْنُهَا قَالَ هِيَ خَلِقَةُ الْوَجْهِ مِنْ غَيْرِ كِبَرٍ قَالَ لَهَا إِذَا أَكَلْتِ فَإِيَّاكِ أَنْ تَشْبَعِي لِأَنَّ الطَّعَامَ إِذَا تَكَاثَرَ عَلَى الصَّدْرِ فَزَادَ فِي الْقَدْرِ ذَهَبَ بِمَاءِ الْوَجْهِ فَفَعَلَتْ ذَلِكَ فَعَادَ وَجْهُهَا طَرِيّاً.( النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين (للجزائري) ؛ ؛ ص417)

شکم و حساب رسی
پیامبر (ص) فرمودند: هر کس خوراکش کم باشد و از پر خوری اجتناب کند، حسابش در روز قیامت کم و راحت خواهد بود.
وَ قَالَ ص‏ مَنْ قَلَّ أَكْلُهُ قَلَّ حِسَابُه‏.( طب النبي صلى الله عليه و آله و سلم ؛ ؛ ص21)
التماس دعا