جمع بندی چرا داستان های قرآن به صورت یکدست و هماهنگ نمی باشد؟

جمع بندی

پرسش:
چرا وقتی در قرآن داستان یا موضوعی را می خوانیم ناگهان از نقطه ای قطع می شود و به جای دیگر می رود و بطور یکدست و هماهنگ که ترتیبی در کار باشد نیست؟

پاسخ:
با توجه به اين كه قرآن يك جا نازل نگشته و به صورت پراكنده با فاصله‏ هاي زياد، يا كم نازل شده و با حوادث عصر خود يعني با 23 سال دوران نبوت پيامبر(ص) با رويدادهايش پيوند و ارتباط دارد.
ميان هر دسته از آيات كه به مناسبتي نازل گشته، با دسته ديگر كه به مناسبت ديگري نازل گرديده است، رابطه و تناسبي وجود ندارد. پراكندگي در نزول بايستي در مجموع آيه‏ هاي هر سوره به خوبي هويدا باشد. اگر چنين بود، مقتضاي رخدادها بود.

اين تنوع، لطمه ‏اي بر وحدت موضوعي سوره ‏ها وارد نمي‏ سازد؛ نظير اينكه در طبيعت شاهد فضاي طبيعي و جنگل‏ها و باغ ‏ها يا فضاي وحش و محيط هاي شهري و يا روستايي هستيم و در عين حال كه در هر يك از آنها عناصري از ديگر فضاها وجود دارد، اما وجه غالب آنها روستا يا شهر يا جنگل و باغ است. به طور كلي زيبايي هر كدام از اين مكان‏ها، به تركيبي است كه از بخش‏ هاي ديگر در خود جاي مي‏دهند. شهر بدون درخت و حيوان و آب و... زيبا نيست و جنگل با كلبه‏ها و حيوانات وحش و پرندگان و... زيباتر مي‏شود؛ به خصوص كه اين امور پراكنده، تأثير مثبتي بر جنگل يا شهر مي‏گذارد. پس بايسته است پراكندگي موضوعات را با وحدت موضوع محوري و اصلي هر سوره مرتبط داشت و ذكر موضوعات متنوع را به مناسبت موضوع اصلي تحليل كرد.

نكته ديگر آنكه قرآن، كتاب انسان‏ سازي و جامعه سازي است. اين مقصد از راه پرداختن به تمام موضوعاتي كه به گونه ‏اي با اين دو مقوله در ارتباطند، تأمين مي‏گردد.
بخشي از مطالب در قرآن، ابتدا از ناحيه خدا مطرح شد و پاره‏ اي از مطالب در پاسخ به سؤالات و شبهات مردم و به تبع حوادث و وقايع بوده است. قرآن با حفظ وحدت كلي مقاصد سوره‏ ها، به اين موارد نيز پرداخته است و علت دستور پيامبر(صلي الله عليه وآله) مبني بر قرار دادن آيات جديد در بعضي از سوره‏ ها، همين بوده است.

روش قرآن در بيان مفاهيم و موضوعات، منحصر به فرد است؛ چرا كه نظام عملي و عقيدتي و اخلاقي را آميخته به يكديگر بيان مي‏كند. اين بهترين روش براي هدايت است؛ به طور مثال در جايي احكام را بيان مي‏كند و پس از بيان احكام، به موضوع قيامت و حسابرسي هم اشاره مي‏كند تا شنونده و خواننده، براي عمل تحريك شود. البته در قرآن مجيد سوره‏ هاي موضوعي نيز وجود دارد؛ مثلاً برخي از سوره ‏ها به يك داستان و قصه اختصاص يافته است (مانند سوره يوسف) و بعضي صرفاً به مسائل توحيدي پرداخته و برخي ديگر به موضوع قيامت. در عين حال در آياتي ديگر، همه مسائل را در سيستم و نظام واحدي تبيين كرده است. نكته مهم آنكه نبايد قرآن را كتابي بدانيم كه صرفاً براي بيان موضوعات نازل شده؛ بلكه كتابي است براي هدايت و به همين منظور مطابق با فطرت انساني و عواطف و احساسات و تعقّل او، خداوند اين روش را برگزيده است.

و گاهي هم مي‏ بينيم بخشي از يك آيه تناسب چنداني با قسمت ديگرش ندارد، مثل ايه "اكمال" (آيه ‏اي كه در مورد غدير خم نازل شده) كه به ايه تحريم برخي از گوشت‏ ها ضميمه شده است اما اين كار حكمتي دارد و بدون علت نمي‏باشد، مثلاً ممكن است قرار دادن آيه مربوط به "غدير خم" در لا به لاي احكام مربوط به غذاهاي حلال و حرام براي محافظت از تحريف و حذف و تغيير باشد، چنان كه يكي از علت‏هاي نيامدن اسم ائمه اطهار در قرآن، محافظت از تحريف قرآن است. دشمني و حقد و كينه دشمنان علي(ع) باعث مي‏شد به خاطر حذف نام امام هم كه شده، آيه مربوط به آن را حذف كنند. براي محفوظ ماندن يك شي‏ء نفيس آن را با مطالب ساده‏ اي مي ‏آميزند تا كمتر جلب توجه كند.(1)

این لینک هم در رابطه با همین سوال شماست که مطالعه کنید حتما مفید خواهد بود:

http://www.askdin.com/showthread.php?t=46998

پی نوشت:
1. تفسير نمونه، ج 4، ص 270.