جمع بندی کنار آمدن با درگذشت عزیزان

با سلام و احترام

قطعا از دست دادن عزیزان برای همه سخت و غم انگیز است و اینکه بگوییم فردی با از دست دادن عزیزی به دلیل ایمان قوی ناراحت نمی شود درست نیست. حضرت زهرا سلام الله علیها که همتایی در دینداری و ایمان ندارد بعد از رحلت رسول خدا روز و شب گریه می کرد. حضرت یعقوب چشمانش را به خاطر از دست دادن فرزندش یوسف از دست داد و ده ها مثال مشابه دیگر که غیرقابل انکار است.
اساسا غم و اندوه در چنین شرایطی یک مکانیزم دفاعی و طبیعی برای بدن و روان است؛ منتها آنچه افراد را از یکدیگر جدا می سازد و می توان سلامت روان افراد را در آن سنجید نوع مواجهه با این غم و اندوه است که اگر درست مدیریت نشود علاوه بر آثار مخرب در ایمان و اعتقاد فرد، آثار سوء جسمی، روحی و روانی زیادی برای فرد به بار خواهد آورد. لذا به این نکات توجه داشته باشید:

1- پذیرش واقعیت: اینکه تمام انسان ها یک روز از این دنیا می روند یک امر واقعی و غیرقابل انکار است و استثنایی برای احدی قائل نیست. پذیرش این مسئله تحمل سختی های از دست دادن عزیز را تلطیف و کم می کند. منتها نکته مهمتر این است که علاوه بر این مسئله باید این را هم دائم برای خود یادآوری کنیم که بر اساس اعتقادات ما مرگ پایان زندگی نیست؛ بلکه شروعی برای زندگی مجدد در سرایی دیگر است. اساسا معاد شناسی و معاد باوری نقش بسزایی در کنار آمدن با واقعیت مرگ دارد. بله همانطور که عرض شد پذیرش این مسئله به معنای حذف کامل غم و اندوه نیست؛ بلکه باعث می شود نحوه مواجهه ما با این اتفاق منطقی و عقلانی باشد و خللی در ایمان اعتقاد و سلامت روح و روان ما ایجاد ننماید.
2- گذر زمان: برای کنار آمدن با مرگ عزیزان باید زمان بگذرد. نمی شود از کسی که تازه عزیزی را از دست داده انتظار داشته باشیم بلافاصله همه چیز را فراموش کند. باید به او فرصت داد تا به مرور بتواند با شرایط جدید کنار بیاید بدون اینکه حتی عزیزش را فراموش کند.
3- بروز هیجانات و احساسات: گریه، خنده، ترس، فرار و ... همگی واکنش های طبیعی انسان برای مقابله با رویداد هاست. اگر شما در مقابل رویدادی مثل از دست دادن عزیز مانع گریه و اندوه خود شوید سلامت روان خود را در معرض آسیب قرار داده اید؛ چنانچه اگر به شکل افراطی به این مسئله بپردازد خودش را با مشکل مواجه می کند. لذا هیجانات خود را بروز داده و مانع آن نشوید و در عین حال تعادل را حفظ کنید.
4- پرهیز از تنهایی: در این شرایط لازم است در جمع دوستان و نزدیکان خود باشید و از تنهایی بپرهیزید. بله ممکن است گاهی اوقات فرد احساس کند که نیاز به تنهایی دارد منتها زمان آن بیش از چند ساعت نشود.
5- خدا را در کنار خود احساس کنید: امتیاز ما مسلمانان نسبت به دیگران این است که می دانیم هیچ وقت تنها نیستیم و همیشه و در هر شرایطی خدا با ماست. در این شرایط خود را بیش از پیش به خدا نزدیک کنید و او را در کنار خود احساس کنید. قرآن زیاد بخوانید و خدا را زیاد عبادت کنید.
6- صبر شما همراه با اجر است: بدانید تحمل مصائب سخت و دشوار است؛ منتها وقتی خداوند متعال برای این امر پاداش و ثوابی وصف ناشدنی در نظر گرفته است، تحمل آن آسان تر خواهد شد. «وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ» (بقره، ۱۵۵-۱۵۶)؛ و بشارت ده به استقامت کنندگان، آنان که هرگاه مصيبتي به آن ها رسد می گویند ما همه از خداییم و به سوی او بر می گردیم.

قطعا ائمه معصومین مثل تمام انسان های دیگر دارای احساسات و عواطف بوده و در مصیبت ها ناراحت و در شادی ها خوشحال بوده اند. منتها تفاوت اصلی آنها با دیگران که درجه آنها را بسیار ممتاز می نماید این است که تمام اعمال و رفتار و کردار آنها به نوعی به خداوند باز می گردد. دوست داشتن های آنها در راستای عشق و محبت به خداوند بوده و رنگ و بوی خدایی داشته است؛ چنانچه غم و اندوه آنها در از دست دادن عزیزان نیز فارغ از این مسئله نبوده است. با این حال پاسخ دقیق بند 4 و 5 را کارشناسان تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام خواهند داد. ر.ک: عزاداری در سیره معصومین علیهم السلام

پیروز و سربلند

سلام
کتاب زیر سیره معصومین را در مصیبت ها معرفی می کند:

سوال:
چطور می توانیم با فوت عزیزانمان کنار بیاییم و اگر فردی هم عزیزی را از دست داد دلداریش دهیم؟ ما می دانیم همه چیز دست خداست ولی واقعا کنار آمدن با آن سخت است. آیا ناراحتی و شیون در این شرایط به معنای ضعف ایمان است؟
پاسخ:
قطعا از دست دادن عزیزان برای همه سخت و غم انگیز است و اینکه بگوییم فردی با از دست دادن عزیزی به دلیل ایمان قوی ناراحت نمی شود درست نیست. حضرت زهرا (سلام الله علیها) که همتایی در دینداری و ایمان ندارد بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روز و شب گریه می کرد. حضرت یعقوب چشمانش را به خاطر از دست دادن فرزندش یوسف از دست داد و ده ها مثال مشابه دیگر که غیرقابل انکار است.
اساسا غم و اندوه در چنین شرایطی یک مکانیزم دفاعی و طبیعی برای بدن و روان است؛ منتها آنچه افراد را از یکدیگر جدا می سازد و می توان سلامت روان افراد را در آن سنجید نوع مواجهه با این غم و اندوه است که اگر درست مدیریت نشود علاوه بر آثار مخرب در ایمان و اعتقاد فرد، آثار سوء جسمی، روحی و روانی زیادی برای فرد به بار خواهد آورد. لذا به این نکات توجه داشته باشید:

1- پذیرش واقعیت: اینکه تمام انسان ها یک روز از این دنیا می روند یک امر واقعی و غیرقابل انکار است و استثنایی برای احدی قائل نیست. پذیرش این مسئله تحمل سختی های از دست دادن عزیز را تلطیف و کم می کند. منتها نکته مهمتر این است که علاوه بر این مسئله باید این را هم دائم برای خود یادآوری کنیم که بر اساس اعتقادات ما مرگ پایان زندگی نیست؛ بلکه شروعی برای زندگی مجدد در سرایی دیگر است. اساسا معاد شناسی و معاد باوری نقش بسزایی در کنار آمدن با واقعیت مرگ دارد. بله همانطور که عرض شد پذیرش این مسئله به معنای حذف کامل غم و اندوه نیست؛ بلکه باعث می شود نحوه مواجهه ما با این اتفاق منطقی و عقلانی باشد و خللی در ایمان اعتقاد و سلامت روح و روان ما ایجاد ننماید.
2- گذر زمان: برای کنار آمدن با مرگ عزیزان باید زمان بگذرد. نمی شود از کسی که تازه عزیزی را از دست داده انتظار داشته باشیم بلافاصله همه چیز را فراموش کند. باید به او فرصت داد تا به مرور بتواند با شرایط جدید کنار بیاید بدون اینکه حتی عزیزش را فراموش کند.
3- بروز هیجانات و احساسات: گریه، خنده، ترس، فرار و ... همگی واکنش های طبیعی انسان برای مقابله با رویداد هاست. اگر شما در مقابل رویدادی مثل از دست دادن عزیز مانع گریه و اندوه خود شوید سلامت روان خود را در معرض آسیب قرار داده اید؛ چنانچه اگر فردی به شکل افراطی به این مسئله بپردازد خودش را با مشکل مواجه می کند. لذا هیجانات خود را بروز داده و مانع آن نشوید و در عین حال تعادل را حفظ کنید.
4- پرهیز از تنهایی: در این شرایط لازم است در جمع دوستان و نزدیکان خود باشید و از تنهایی بپرهیزید. بله ممکن است گاهی اوقات فرد احساس کند که نیاز به تنهایی دارد منتها زمان آن بیش از چند ساعت نشود.
5- خدا را در کنار خود احساس کنید: امتیاز ما مسلمانان نسبت به دیگران این است که می دانیم هیچ وقت تنها نیستیم و همیشه و در هر شرایطی خدا با ماست. در این شرایط خود را بیش از پیش به خدا نزدیک کنید و او را در کنار خود احساس کنید. قرآن زیاد بخوانید و خدا را زیاد عبادت کنید.
6- صبر شما همراه با اجر است: بدانید تحمل مصائب سخت و دشوار است؛ منتها وقتی خداوند متعال برای این امر پاداش و ثوابی وصف ناشدنی در نظر گرفته است، تحمل آن آسان تر خواهد شد. «وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ»؛ و بشارت ده به استقامت کنندگان، آنان که هرگاه مصيبتي به آن ها رسد می گویند ما همه از خداییم و به سوی او بر می گردیم.(1)

پی نوشت:
1. سوره مبارکه بقره، آیات ۱۵۵-۱۵۶