جمع بندی گشتی در تاریخ درباره شخصیت "محمد بن ابوبکر"

سلام علیکم
از تاخیر جواب پوزش می طلبم
هر چه قدر سعی می کردم پست ارسال کنم موفق نمی شدم
در اکثر منابع آمده که عثمان با گماشتن نزدیکان خود به ولایت شهرهای مختلف و حتی برگرداندن تعبید شده رسول خدا به مدینه موجبات تنفر مسلمانان نسبت به خود را ایجاد کرد، تا اینکه از شهرهای مختلف به سوی او مدینه رهسپار شدند تا وی را برکنار کنند
گروهی نیز از مصر آمدند که در این گروه محمد بن ابابکر نیز بود
بعضی گزارشهای مغرضانه با اهداف خاص خود محمدبن ابي‌بكر را به عنوان قاتل عثمان معرفی کرده اند ،یکی از این گزارشاها گزارشی است که در استیعاب آمده ولي نويسنده استيعاب، در پايان با عنوان صحيح‌ترين روايت، اين روايت را آورده كه:
«اسدبن موسي از محمدبن طلحه روايت مي‌كند:
[=&quot]شخصي به اسم كنانه گفت: من در يوم‌الدار، در زمان كشته شدن عثمان حضور داشتم و شهادت مي‌دهم كه محمدبن ابي‌بكر، عثمان را نكشت، بلكه وارد خانه عثمان شد و عثمان به او گفت: لَسْتُ بصاحبي (من بزرگ‌تر تو نبودم) و با محمد صحبت كرد، بعد از آن محمد از پيش عثمان بيرون آمد، بدون اينكه به عثمان آسيب برساند، محمد به طلحه گفت: پس چه كسي او را كشت؟ گفت: مردي از اهل مصر كه به او "حيلة بن الأيهم" گفته مي‌شود.»[/]
منبع
[=&quot]استيعاب، ج 3، ص 1376.[/]

[=&quot]همچنين در كتاب "البدايه و النهايه" آورده كه محمدبن ابي‌بكر، عثمان را نكشته، بلكه از كساني بوده كه فقط وارد خانه‌ عثمان شد، بلكه عثمان را مورد عتاب قرار داده كه چرا دين خدا را منحرف كردي و سنت رسول خدا(ص) را نابود كردي، ولي پس از مشاجراتي كه بين آن دو صورت گرفت، بيرون رفت و عده‌اي از اهل مصر عثمان را كشتند.[1]
[=&quot] وقتي حضرت علي(ع) محاصره خانه‌ عثمان را ديد، به امام حسن(ع) و امام حسين(ع) فرمودند: كه خانه عثمان را مورد محافظت قرار دهند، هم‌چنين طلحه و زبير با ديدن اين جريان، فرزندان خود را به اين كار گماردند. در اين اثنا مردم كه به ستوه آمده بودند، حمله كردند و به سوي خانه‌ عثمان يورش بردند و قصد از بين بردن او را داشتند، در اين حين، سر مبارك امام حسن(ع) شكسته شد، به طوري كه خون بر سر و صورت حضرت جاري شد و وضع بدي پيدا كرد، عده‌اي از مصريان به همراه محمدبن ابي‌بكر، از پشت خانه‌ عثمان وارد شدند و كسي متوجه آنها نشد. و البته اين جاي سؤال است كه چطور مردان و غلامان عثمان، متوجه ورود آنها نشدند؟
[=&quot] به هر صورت، عثمان به چنگ مصريان افتاد، محمدبن ابي‌بكر، عثمان را گرفت و به زمين زد و از او پرسيد، چرا معاويه به كمك تو نيامد؟ چرا اطرافيان تو، تو را ياري نكردند؟ چرا دين خدا را منحرف كردي؟ عثمان به محمد گفت: اگر پدر تو، مرا در اين حالت مي‌ديد، بر من مي‌گريست. محمد با اين سخن، عثمان را رها كرد و از خانه‌ عثمان، بيرون آمد، ولي عده‌اي از مصريان بيرون نيامدند و عثمان را كشتند، كه قاتل عثمان، مردي از مصريان، به نام "سودان بن حمران مرادي" بود.[2]

[=&quot][[=&quot]1[=&quot]][=&quot]. البدايه والنهايه؛ ج 7، ص 185، مؤلف ابن كثير دمشقي (م 774)، بيروت، دارالفكر.
[=&quot][[=&quot]2[=&quot]][=&quot]. مروج الذهب، ج1، ص 700 تا 703، مؤلف مسعودي (م 346)، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ پنجم 1374.

پرسش:
محمد بن ابابکر چگونه شخصیتی است؟ آیا در قتل عثمان نقشی داشت؟

پاسخ:
"محمد بن ابابکر" فرزند خلیفه اول است که نام مادرش "اسماء بنت عمیس" است
"اسماء بنت عمیس" قبل از ابابکر همسر "جعفر بن ابی طالب" بوده است و مادر "عبدالله بن جعفر" همسر حضرت زینب(سلام الله علیها) نیز می باشد ، اسماء بعد از ابابکر به ازدواج حضرت علی (علیه السلام) در آمد و محمد را نیز به خانه حضرت علی (علیه السلام)آورد ،
ایشان ملقب به عابد قریش بودند (1) ایشان در 25ذي‌القعده سال دهم هجرت در مسير كاروان حجه البلاغ (حجه‌الوداع ) پيامبر اكرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) از مدينه به مكه در مكاني به نام «بيدا»(2)چشم به جهان گشود. حضرت محمد(صلي‌الله‌عليه‌وآله) چندي قبل از تولد، نويد ولادتش را به عايشه داده بود(3) و پس از تولد، بر وي نام نهاد.(4)

لذا محمد در دامان حضرت علی (علیه السلام) بزرگ شد و علاقه وافری به آن حضرت داشت لذا هنگام بیعت با امیرالمومنین(علیه السلام) عرض کرد: گواهي مي دهم كه تو امامي هستي كه اطاعتش واجب است.(5)
حضرت علي (عليه‌السّلام) نيز او را دوست مي‌داشت و در نهج‌البلاغه به نقل از آن حضرت آمده است:
«او [محمد] دوست من بود و چون فرزندم او را پرورش داده بودم».(6)

بيشتر منابع تاريخ صدر اسلام به صداقت، ديانت و نجابت "محمدبن ابي‌بكر" اعتراف دارند. او به همراه "هاشم بن عتيه"، "جعدة بن هبيره مخزومي"، "محمد بن ابي حذيفه" و "ابن ابي العاص" از جمله خواص قریشی حضرت علی (علیه السلام) بودند (7)
روایتی از معصومین (علیهم السلام) درباره این شخصیت بزرگوار و عمار یاسر آمده که فرموده اند.
"عمار بن ياسر" و "محمدبن ابي‌بكر" هرگز به گناه كردن و عصيان در پيشگاه پروردگار راضي نمي‌شدند.

«محمد بن ابي‌بكر در مقابل بيزاري جستن از پدرش ابوبكر با امام علي (عليه‌السّلام) بيعت كرد» «[محمد] اگر چه از اهل بيت (عليهم‌السّلام) نبود، ولي به مانند آن‌ها نجيب بود و ميان خانواده خويش از همه پاك‌تر و نجيب‌تر بود»(8)
در مورد نقش ایشان در قتل عثمان، اگر چه بعضی گزارشهای مغرضانه با اهداف خاص ایشان را به عنوان قاتل عثمان معرفی کرده اند،یکی از این گزارشاها گزارشی است که در استیعاب آمده ولي نويسنده استيعاب، در پايان با عنوان صحيح‌ترين روايت، اين روايت را آورده كه:
«اسدبن موسي از محمدبن طلحه روايت مي‌كند:
شخصي به اسم كنانه گفت: من در يوم‌الدار، در زمان كشته شدن عثمان حضور داشتم و شهادت مي‌دهم كه "محمدبن ابي‌بكر"، عثمان را نكشت، بلكه وارد خانه عثمان شد و عثمان به او گفت: «لَسْتُ بصاحبي» (من بزرگ‌تر تو نبودم) و با محمد صحبت كرد، بعد از آن محمد از پيش عثمان بيرون آمد، بدون اينكه به عثمان آسيب برساند، محمد به طلحه گفت: پس چه كسي او را كشت؟ گفت: مردي از اهل مصر كه به او "حيلة بن الأيهم" گفته مي‌شود.»(9)

منابع:
1. دينوري، المعارف،‌ تحقيق دكتر ثروت عكاشه، قاهره، دارالمعارف، بي‌تا، ص 175؛ خيرالدين زركلي، الاعلام؛ قاموس تراجم الاشهر الرجال و النساء، دارالعلم للملايين، 1986م، ج6، ص 220.
2. ابن اثير، اسدالغابة في معرفة الصحابه، قاهره، انتشارات المكتبة الاسلاميه، بي‌تا، ج 4، ص 324.
3.- مامقاني، تنقيح المقال في علم الرجال، نجف، مطبعة المرتضويه، 1352ق، ج2، قسمت دوم ص 58؛ محمدباقر مجلسي، بحارالأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تصحيح محمدباقر محمودي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بي‌‌تا، ج33، ص 563.
4.در عهد رسول خدا (صلي‌الله‌عليه‌وآله) رسم بر اين بود كه اصحاب در هفتمين روز تولد فرزندانشان او را نزد آن حضرت مي‌بردند و ايشان بر آن‌ها اسم مي‌گذاشت. بنگريد به: ابن‌شبه، تاريخ مدينة‌المنوره، تحقيق فهيم محمد شلتوت، قم، انتشارات دارالفكر، قم، 1410ق، ج4، ص 1303.
5. الغارات و شرح حال اعلام آن، ابو اسحاق ابراهيم بن محمد ثقفى كوفى (م 283)،ترجمه عزيز الله عطاردى، انتشارات عطارد، 1373ش، ص556.
6.سيد رضي، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتي، قم، انتشارات مشهور، 1380ش، خطبه 67
7. محمد بن حسن طوسي،رجال الكشي، تصحيح حسن المصطفي، بي‌جا، بي‌تا، ص 63؛ مامقاني، تنقيح المقال، ج2، ص 57.
8. مامقاني، پیشین،‌ج2، ص 57؛ مجلسي، پیشین، ج33، ص 585؛
9. الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، أبو عمر يوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر (م 463)، تحقيق على محمد البجاوى، بيروت، دار الجيل، ط الأولى، 1412/1992، ج3، ص1046