جمع بندی یوم الانذار : روز علنی ساختن اسلام یا خلافت علی ؟

به نام خدا:

یوم الانذار به واقعه ای اشاره می کند که پیامبر خدا صلوات الله علیه مولای متقیان را وصی و جانشین خویش به قریش و مردم معرفی کرد

این موضوع هم مستند قرآنی و هم روایی دارد و البته شیعه و سنی در کتاب های خود به آن اشاره کردند.

ابتدا تفسیر این موضوع مهم را که ریشه قرآنی دارد بیان می کنیم.

خدای متعال در قرآن فرمود:

"وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْأَقْرَبينَ"(1)

و خويشاوندان نزديكت را انذار كن

علامه طباطبایی نوشته است:

وقتى اين آيه نازل شد، رسول خدا صلوات الله علیه بنى عبد المطلب را كه در آن روز چهل نفر بودند دعوت كرد، اين چهل نفر كسانى بودند كه هر يك نفرشان به تنهايى، يك تغار غذا مى ‏خورد و يك قدح بزرگ مى ‏نوشيد، رسول خدا صلوات الله علیه به على سلام الله علیه دستور داد يك پاى گوسفندى را پخته از آن خورش تهيه كند. آن گاه فرمود:

نزديك شويد و به نام خدا بخوريد، جمعيت ده نفر ده نفر نزديك شدند و همگى به طور كامل سير شدند، سپس دستور داد ظرفى شير آورد، خودش يك جرعه از آن نوشيد، و به ايشان فرمود:

بنوشيد به نام خدا، پس همگى از آن نوشيدند، تا سيراب شدند، پس ابو لهب بدون مقدمه رو به جمعيت كرده گفت: اين كه ديديد، سحرى بود كه اين مرد با شما كرد، رسول خدا صلوات الله علیه آن روز حرفى نزد.

فرداى آن روز به همين شکل طعامى تهيه و ايشان را دعوت و پس از صرف غذا انذارشان كرد و فرمود: اى بنى عبد المطلب! من خودم از ناحيه خداى عز و جل به عنوان نذير به سوى شما فرستاده شده‏ام، اسلام بياوريد و مرا اطاعت كنيد، تا هدايت شويد.

آن گاه فرمود: هر كس با من برادرى كند و مرا يارى دهد، ولىّ و وصيّم بعد از من و جانشينم در اهلم خواهد بود و قرض مرا مى ‏دهد، مردم سكوت كردند. آن جناب سه بار سخن خود را تكرار كرد و در هر سه نوبت کسی سخن نگفت به جز على سلام الله علیه در هر نوبت برخاست و گفت: من حاضرم و رسول خدا صلوات الله بعد از بار سوم به آن جناب فرمود: تويى، پس مردم برخاستند تا بروند، به ابو طالب گفتند: از حالا بايد فرزندت را اطاعت كنى، چون او وى را امير بر تو كرد. (2)

هم چنین در تفسیر مجمع البیان علاوه بر پرداختن به آیه شریفه در باره مولای متقیان سلام الله علیه، آمده است:

اين روايت را ثعلبى در تفسير خود آورده است.

اين داستان از ابو رافع هم روايت شده است.طبق اين روايت، پيامبر صلوات الله علیه همه را در شعب جمع كرد و گوسفندى را پختند و همگى خوردند تا سير شدند و از كاسه‏ اى نيز نوشيدند تا سيراب گشتند. آن گاه پيامبر صلوات الله علیه به آن ها فرمود: خدا مرا مأمور كرده است كه خويشاوندان نزديكم را انذار کنم. شما خويش و از قبيله من هستید. خدا پيامبرى را برنگزيد، مگر اينكه يكى از افراد خانواده‏اش را برادر و وزير و وارث و جانشين و وصى او گردانيد. چه كسى بر مي خيزد و با من بيعت مي كند كه برادر و وارث و وزير و وصى من باشد و نسبت به من هم چون هارون باشد نسبت به موسى، مگر اين كه بعد از من پيامبرى نخواهد بود.

على سلام الله علیه از جا برخاست و با پیامبر صلوات الله علیه بيعت نمود و دعوت او را اجابت كرد. سپس پيامبر صلوات الله علیه به على سلام الله علیه فرمود:

نزد من آى. آن گاه دهانش را گشود و آب دهان خود را در دهان او ريخت و ميان شانه‏ ها و بر سينه او نيز آب دهان خود را ماليد.

ابولهب گفت: به پاداش اين كه اجابتت كرد، بد چيزى به او بخشيدى. دهان و صورتش را پر از آب دهان كردى

پيامبر صلوات الله علیه فرمود: پر از علم و حكمت كردم. (3)

و اما این واقعه در کتاب های رو ایی معتبرهم نقل شده است.

به روايت متواتره نزد خاص(شیعه ) وعامّ(اهل تسنن) آمده است كه چون این آيه(وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْأَقْرَبينَ) نازل شد، رسول خدا صلوات الله علیه همه فرزندان عبد المطّلب را که حدود چهل نفر بودند در سرای ابوطالب حاضر کرد.سپس به مولای متقیان سلام الله علیه فرمود: براى ايشان ران گوسفندى با مدّى گندم طعام آماده کن ......

بعد (از پایان اطعام به نحوی که معروف است) حضرت برخاست و گفت اى پسران عبد المطّلب! بدانيد كه خداى متعال مرا نزد خلایق فرستاده و فرمود: "وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ" و من شما را به دو كلمه دعوت ميكنم كه بر زبان آسمان است و در ترازوى اعمال سنگين، و شما به دو كلمه بر عرب و عجم مالك شويد و به بهشت درآیید، و آن اين است كه گواهى دهيد كه خدا يكي است و من رسول اويم هر كه در اين كا به من کمک کند برادر من و وصىّ و وزير و خليفه من مي باشد، هيچ كسی جواب نداد مگر على بن ابي طالب كه برخاست و گفت يا رسول اللّه من تو را در اين كار مدد خواهم کرد،پيامبر صلوات الله علیه فرمود: بنشين و او نشست، حضرت دوباره اين سخن را باز گو کرد و باز مولای متقیان سلام الله علیه آماده شد حضرت فرمود: بنشين باره سوّم همين موضوع اعلام شد جز امام علی سلام الله علیه کسی دیگر اعلام آمادگی نکرد و فرمود"انا انصرك يا رسول اللّه" یعنی من تو را یاری خواهم کرد ای رسول خدا‏.

حضرت فرمود:

اجلس فانّك اخى و وصيّى و وزيرى و وارثى و خليفتى من بعدى""

یعنی بشین،درواقع تو برادر من، وصی من، و وزیر و وارث و خلیفه من بعد از من هستی.....(4) اضافه بر این مطالب در دیگر تفاسیر و کتاب های روایی این موضوع مورد تایید منابع دینی قرار گرفته است که می توان مراجعه نمود.

پی نوشت ها:

1. سوره شعراء، آیه 214

2.علامه طباطبایی سید محمد حسین،تفسیر المیزان،ترجمه موسوی همدانی سید محمد باقر،قم،انتشارات اسلامی،سال 1374 باشمسی،چاپ پنجم،ج 15، ص 476 با ویرایش متن