جمع بندی اولین مجموعه مدون حدیثی شیعه

پاسخ و جمع بندی

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و طلب توفیق الهی برای شما و دیگر کاربران گرامی
ابتدا مناسب است پاسخ را با بیان مقدمه ای مربوطه به سیر تدوین روایات آغاز کنیم.
آن چه در سابقه تدوین احادیث وجود دارد این است که جمع آوری روایات در زمان پیامبر صلوات الله علیه منسوب به مولای متقیان سلام الله علیه و سلمان فارسی و ابوذر غفاری است که کوشش می کردند بیانات حضرت صلوات الله علیه را مضبوط و ثبت کنند.اماپس از رحلت حضرت،شيعيان مولای متقیان به پيروي از خود آن حضرت، به ضبط احاديث پيامبر و جانشينان وي همت گماردند، اهل تسنن، پس از درگذشت پيامبر تا زمان عمربن‌عبد العزيز يعني حدود نود سال از نوشتن احاديث پيامبر خودداری کردند. اما شيعيان با پشت كار فوق‌ العاده‌اي به ضبط و نقل احاديث پيامبر و جانشينان او پرداختند و حدود دویست و پنجاه سال، يعنی از آغاز درگذشت پيامبر اسلام صلوات الله علیه تا سال وفات امام حسن عسكری سلام لله علیه، كتاب های زيادی پيرامون علوم مختلف اسلامی نوشتند.
امروز محققان ثابت كرده‌اند كه بیشتر یا بلكه همه پايه گذاران علوم اسلامی، شيعیان بودند كه راه دانش های اسلامی را به روی بشر گشودند.
در این باره می توان به کتاب الذریعه مرحوم آقا بزرگ تهرانی مراجعه کرد که فهرستی پر بار و جامع از آثار تدوین شده علمای بزرگ شیعه در طی قرون در اختیار ما قرار می دهد.
به عنوان نمونه تنها امام صادق سلام الله علیه در دوران فترتی كه هنوز دولت عباسی قدرت نيافته بود؛ توانست چهار هزار شاگرد تربيت كند كه از آن میراث پر بها چهارصد كتاب به نام "اصول أربعمأة" يادگار مانده است.
پيش از امام صادق سلام الله علیه پدر بزرگوار ایشان امام باقر سلام لله علیه در زمان در گیری های بنی اميه و بنی عباس،موفق شد شاگردان برجسته‌ای تربيت كند.
هم چنين تربيت يافتگان سایر پيشوايان دين مانند امام کاظم و امام رضا سلام الله علیهما آثار ارزش مندی به جامعه عرضه کردند که به دست شاگردان شان تدوین و تكثير شد.
و اما آثار مدون و منظم روایی که اکنون در جوامع شیعی مطرح است، بیشتر مربوط به قرن های چهار و پنج هجری قمری می باشد که به عنوان منابع اصلی روایی شیعه مطرح و با نام کتب اربعه معروف و رایج است.
عالمانی که به ترتیب این آثار اربعه را نگاشتند از این قرار اند.
1ـشیخ كليني، متوفای سال 328.هجری قمری
در دوران غيبت صغری، عالم و دانشمند بزرگی به نام شیخ کلینی به جمع و تنظيم بسياری از كتاب هایی پرداخت كه در عصر "معصومين" نوشته شده بود. وی قسمتی از آن ها را با نظم خاصی در كتابی به نام "کافی" گرد آورد.
این اثر از نظر صحت و اتقان، حائز اهميت فراوانی بوده و مهم ترين كتاب روایی شيعی محسوب می شود.
اين كتاب دارای سه بخش است: بخش اول، مربوط به اصول عقاید،بخش دوم، مربوط به احكام و فروع، و بخش سوّم،به مواعظ و اخلاق اختصاص دارد.
2ـ شيخ صدوق، متوفای 381 هجری قمری
دومين شخصيتی كه پس از كلينی احاديث اهل بيت پيامبر صلوات الله علیهم اجمعین را جمع کرد، شیخ صدوق است.
كتاب "من لا يحضره الفقيه" وی، دومين كتاب از كتاب های چهار گانه است كه مثل كافی،یکی از منابع فقهای شيعه و مصادر احاديث می ‌باشد.
3ـ شيخ طوسي متوفای 460 هجری قمری
موقعیت علمی شیخ طوسی در ميان علمای اسلام كم نظير است. وی آثار گران بهایی مربوط به تفسير،كلام، فقه، اصول، حديث و ساير علوم اسلامی نگاشته است.
كتاب "تهذيب الاحكام" سومين كتاب از چهار كتاب معروف شيعه مي‌ باشد. وی در اين كتاب، غالباً آن قسمت از احاديثی را كه شیخ كلينی و شیخ صدوق، به جمع آوری آن ها موفق نشده بودند، گرد هم آورد.
چهارمين كتاب از كتب اربعه، كتاب "الاستبصار" اثر ديگر شيخ طوسی است. وی در اين كتاب كوشيده است كه هر نوع ابهام و اختلاف از چهره احاديث را برطرف کند.