جمع بندی عقل مربوط به روح است یا جسم انسان؟

با عرض سلام و ادب

در برزخ نیز انسان دارای جسمی است که مدرکات جسمانی را با همان درک می کند. همانطور که در این دنیا و بدن مادی از طریق چشم این کار را انجام می داد در برزخ نیز بدن برزخی همین کار را انجام خواهد داد اما با اندکی تفاوت که ادراک برزخی قوت پیدا کرده و به همین میزان نیز قوای ادراکی بدن برزخی قوت بیشتری پیدا می کنند. بنابراین همانطور که انسان در این عالم روحش نیاز به بدنی مادی دارد، در برزخ و آخرت نیز روح همراه با بدن خواهد بود اما آن بدن مادی نیست، بلکه تنها حیثیت جسمانی دارد. در همین راستا امام صادق(علیه السلام) در پاسخ به جایگاه ارواح بهشتیان در عالم برزخ و شبهه ای که در ذهن مخاطب بر اساس برخی روایات جعلی به وجود آمده، می فرماید: «الْمُؤْمِنُ أَكْرَمُ عَلَى اللَّهِ مِنْ أَنْ يَجْعَلَ رُوحَهُ فِي حَوْصَلَةِ طَيْرٍ وَ لَكِنْ فِي أَبْدَانٍ‏ كَأَبْدَانِهِمْ‏»؛ مومن کرامتش بالاتر از این است که خداوند متعال روح او را در چینه دان مرغ قرار دهد بلکه روح مومن در بدنهایی شبیه بدنهای دنیوی آنها قرار می گیرد.(1) از این دست روایات برمی آید که انسان بدنی همانند بدن دنیوی با همان کارآمدی ها البته در مرتبه بالاتر و قویتر خواهد داشت و به واسطه قوای بدن برزخی قادر به درک آن عالم خواهد بود. بنابراین نیازی به همین چشم مادی که در عالم دنیا بعد از مرگ تبدیل به خاک شده است، نخواهیم داشت.

در حقیقت نفس انسان دارای بدن هایی در طول هم است؛ برخی از این بدن‌ها پوشش و غلاف دیگری هستند که با از بین رفتن یکی، دیگری جایگزین آن شده(به عبارت بهتر، با از بین رفتن بدن ظاهری، بدن باطنی ظاهر خواهد شد) و روح به حیات خود ادامه می دهد. نکته ای که در عبارات دانشمندان برجسته است، طولی بودن و حضور این بدنها همراه هم است، نه اینکه با زایل شدن بدن دنیوی، بدن برزخی حادث شود، بلکه هر دو بدن در طول هم موجود بوده و با از بین رفتن بدن مادی، نوبت به بدن برزخی می رسد.(2)

نکته دیگر اینکه یکی از دلایلی که انسان امور برزخ را با چشم مادی این دنیایی نمی بیند، این است که دیدن باطن افراد توسط برخی عرفا با چشم ظاهر نیست و از قدرت دیگری(چشم باطن) استفاده می کنند، همین قوه و قدرت در برزخ نیز برای دیگران فعال خواهد شد. چراکه آنچه عرفا در این عالم می بینند، تمام انسان ها در آخرت خواهند دید.

اما نکته پایانی؛ خواب برای تشبیه عالم برزخ به کار رفته است، تا جایی که فرموده اند: «إِنَّ النَّوْمَ‏ أَخُو الْمَوْت»؛ خواب برادر مرگ است(3)‏ و همچنین «لَتَمُوتُنَ‏ كَمَا تَنَامُونَ‏ وَ لَتُبْعَثُنَّ كَمَا تَسْتَيْقِظُونَ»؛ همانطور که می خوابید، خواهید مُرد و همانطور که بیدار می شوید، محشور می گردید.(4) تشبیه مذکور برای درک بهتر عالم برزخ است، نه اینکه برزخ همان خواب است تا برای دیدن آن عالم نیاز به چشم مادی باشد، زیرا خواب نیاز به آن دارد.(هر چند دیدن خواب منحصر در مشاهدات چشمی نیست و در برخی موارد انسان حقایقی از عالم را می بیند که تا به حال ندیده است)بنابراین همانطور که اشاره شد، انسان در عالم برزخ نیز همانند این دنیا، اسبابی برای ادراک دارد که متناسب به همان دنیاست.

پی نوشت ها:
1. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1407)، الکافی، چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ج3، ص244.
2. فیض کاشانی، ملا محسن، (1423)، الحقائق فی محاسن الاخلاق، تصحیح محسن عقیلی، دوم، قم، دار الکتاب الاسلامی، ص477.
3. جعفر بن محمد(علیه‌السلام)، امام ششم، (1400)، مصباح الشریعة، اول، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ص44.
4. ابن‌بابویه، محمد بن علي ، (1414)، الاعتقادات، دوم، قم، الموتمر العالمي للشيخ المفيد، ص64.

اشیا یا صورت چهره یا هر چیز دیگر که در خواب میبینم قبلا با چشم سر دیده شده که ما میتوانیم هنگام خواب ان اشیا را تجسم کنیم چیزی غیر از انکه در بیداری دیده ایم نمیتوانیم در خواب پیدا کنیم پس گوشت پوست خون چهره یا اشیا و ... در عالم برزخ بدون وجود جسم و چشم سر چگونه شکل میگیره چگونه این موارد تجسم میشوند ؟

باسمه العلیم

سلام و عرض ادب

پس گوشت پوست خون چهره یا اشیا و ... در عالم برزخ بدون وجود جسم و چشم سر چگونه شکل میگیره چگونه این موارد تجسم میشوند ؟

تعریف شما از تجسم چیست؟

تجسم همان نقش صور اشیاء در ذهن و به یادآوری آنهاست؟

خود آگاهی مربوط به بدن مادی انسان است؟یا قسمتی از بدن مادی مثل مغز؟

پرسش:
با توجه به شباهت عالم خواب و عالم برزخ، انسان چگونه بدون جسم و چشم دنيوي در برزخ، قادر به ادراك در آن عالم خواهد بود؟

پاسخ:
در برزخ نیز انسان دارای جسمی است که مدرکات جسمانی را با همان درک می کند. همانطور که در این دنیا با بدن مادی از طریق چشم این کار را انجام می داد در برزخ نیز بدن برزخی همین کار را انجام خواهد داد اما با اندکی تفاوت که ادراک برزخی قوت پیدا کرده و به همین میزان نیز قوای ادراکی بدن برزخی قوت بیشتری پیدا می کنند. بنابراین همانطور که انسان در این عالم روحش نیاز به بدنی مادی دارد، در برزخ و آخرت نیز روح همراه با بدن خواهد بود اما آن بدن مادی نیست، بلکه تنها حیثیت جسمانی دارد. در همین راستا امام صادق(علیه السلام) در پاسخ به جایگاه ارواح بهشتیان در عالم برزخ و شبهه ای که در ذهن مخاطب بر اساس برخی روایات جعلی به وجود آمده بود، می فرماید: «الْمُؤْمِنُ أَكْرَمُ عَلَى اللَّهِ مِنْ أَنْ يَجْعَلَ رُوحَهُ فِي حَوْصَلَةِ طَيْرٍ وَ لَكِنْ فِي أَبْدَانٍ‏ كَأَبْدَانِهِمْ‏»؛ مومن کرامتش بالاتر از این است که خداوند متعال روح او را در چینه دان مرغ قرار دهد بلکه روح مومن در بدنهایی شبیه بدنهای دنیوی آنها قرار می گیرد.(1) از این دست روایات برمی آید که انسان بدنی همانند بدن دنیوی با همان کارآمدی ها البته در مرتبه بالاتر و قویتر خواهد داشت و به واسطه قوای بدن برزخی قادر به درک آن عالم خواهد بود. بنابراین نیازی به همین چشم مادی که در عالم دنیا بعد از مرگ تبدیل به خاک شده است، نخواهیم داشت.

در حقیقت نفس انسان دارای بدن هایی در طول هم است؛ برخی از این بدن‌ها پوشش و غلاف دیگری هستند که با از بین رفتن یکی، دیگری جایگزین آن شده(به عبارت بهتر، با از بین رفتن بدن ظاهری، بدن باطنی ظاهر خواهد شد) و روح به حیات خود ادامه می دهد. نکته ای که در عبارات دانشمندان برجسته است، طولی بودن و حضور این بدنها همراه هم است، نه اینکه با زایل شدن بدن دنیوی، بدن برزخی حادث شود، بلکه هر دو بدن در طول هم موجود بوده و با از بین رفتن بدن مادی، نوبت به بدن برزخی می رسد.(2)

نکته دیگر اینکه یکی از دلایلی که انسان امور برزخ را با چشم مادی این دنیایی نمی بیند، این است که دیدن باطن افراد توسط برخی عرفا با چشم ظاهر نیست و از قدرت دیگری(چشم باطن) استفاده می کنند، همین قوه و قدرت در برزخ نیز برای دیگران فعال خواهد شد. چراکه آنچه عرفا در این عالم می بینند، تمام انسان ها در آخرت خواهند دید.

اما نکته پایانی؛ خواب برای تشبیه عالم برزخ به کار رفته است، تا جایی که فرموده اند: «إِنَّ النَّوْمَ‏ أَخُو الْمَوْت»؛ خواب برادر مرگ است(3)‏ و همچنین «لَتَمُوتُنَ‏ كَمَا تَنَامُونَ‏ وَ لَتُبْعَثُنَّ كَمَا تَسْتَيْقِظُونَ»؛ همانطور که می خوابید، خواهید مُرد و همانطور که بیدار می شوید، محشور می گردید.(4) تشبیه مذکور برای درک بهتر عالم برزخ است، نه اینکه برزخ همان خواب است تا برای دیدن آن عالم نیاز به چشم مادی باشد، زیرا خواب نیاز به آن دارد.(هر چند خواب ديدن منحصر در مشاهدات چشمی نیست و در برخی موارد انسان حقایقی از عالم را می بیند که تا به حال ندیده است)بنابراین همانطور که اشاره شد، انسان در عالم برزخ نیز همانند این دنیا، اسبابی برای ادراک دارد که متناسب به همان دنیاست.

پی نوشت ها:
1. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1407)، الکافی، چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ج3، ص244.
2. فیض کاشانی، ملا محسن، (1423)، الحقائق فی محاسن الاخلاق، تصحیح محسن عقیلی، دوم، قم، دار الکتاب الاسلامی، ص477.
3. جعفر بن محمد(علیه‌السلام)، امام ششم، (1400)، مصباح الشریعة، اول، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ص44.
4. ابن‌بابویه، محمد بن علي ، (1414)، الاعتقادات، دوم، قم، الموتمر العالمي للشيخ المفيد، ص64.