روحانیون و پیشتازی تبلیغ دین در فضای مجازی
تب‌های اولیه
استفاده از رسانه‌هاي جديد ديجيتالي، برد صداى اسلام را چندين هزار برابرخواهد كرد. در حقيقت مزاياى فضاي مجازي بدون توجه به مضرات آن، بسياربرجسته وغيرقابل چشم‌پوشى است. ازطرفي با توسعه فضاي مجازي در حوزه‌هاي علميه، مردم به‌راحتى با تماس غيرمستقيم از طريق مراجعه به سايت علماى دينى مى‌توانند پاسخ تمامى سؤالات شخصى خود را كه قبلاً وجود حيا مانعى براى مراجعه آن محسوب مى‌شد به بهترين شكل دريافت كنند.
از آغاز پيوستن ايران به شبكه وب، حدود ۲۰ سال مي‌گذرد، از آن زمان تا به حال، تعداد بسيار زيادي وبلاگ ديني ايجاد و راه اندازي شده است كه آمار دقيقي از تعداد آن در دست نيست. وب سايت‌هاي ديني به دليل انتصابشان به علما و مراجع يا مراكز علمي و ديني، اغلب رسمي هستند و از درجه اعتبار بيشتري برخوردارند؛ در حالي كه وبلاگها اغلب شخصي و غير رسمي بوده و اعتبار و جايگاهشان از وب سايت‌ها به مراتب كمتر است. وب سايت‌هاي ديني غالباً به صورت تخصصي به يك موضوع اسلامي مي‌پردازند و جنبه علمي و پژوهشي دارند، اما هر وبلاگ ديني مي‌تواند به موضوعات مختلف ديني بپردازد و محتواي آن نقش بسزايي در توسعه فرهنگي دارد. به‌عنوان نمونه با راه‌اندازي سايت آيت‌الله فاضل لنكرانى در عرض چند ماه به ۶هزار سؤال اينترنتى پاسخ داده شد كه قطعاً در صورت عدم استفاده ازاينترنت اين تعداد به ۱۰۰سؤال كاهش مى‌يافت يا سايت آيت‌الله بهجت كه مراجعه‌كنندگان زيادي داشته است.
در واقع از فعال‌ترين بخش‌ها درحوزه رسانه و ديجيتال، حوزه‌هاي علميه هستند كه درسطح ملي و فرا‌ملي فعاليت مي‌كنند و سايت يك مرجع تقليد، درحكم بيت و دفترمجازي اوست كه درآن مي‌توان استفتا كرد، از فتواهاي آن مرجع وتوضيح المسائل او آگاه شد و به اين‌وسيله فرهنگ ديني ومذهبي را تقويت كرد. درگزارشي كه مجله آل‌پائيس اسپانيا با عنوان«آيت‌الله‌ها درشبكه اينترنت» چاپ كرد، آمده بود كه غربي‌ها از روي‌آوردن روحانيون به دنياي ديجيتال و الكترونيك شگفت‌زده شده‌اند. گزارشگر اين مجله مي‌نويسد:«حتي در واتيكان هم كار روحانيون قم (مقررهبريت مذهبي ايران) موجب تحسين شده است. ارتشي ازمذهبيون مسلمان شيعي، ازسال‌ها قبل در حال وارد كردن متون خود در رايانه‌ها وسي‌دي‌رام‌ها هستند...»
حجت‌الاسلام منتظرزاده ازروحانيون فعال درعرصه فرهنگي درباره لزوم كاربرد رسانه‌هاي ديجيتالي براي روحانيون مي‌گويد: «ازجهت اين‌كه رسانه‌هاي ديجيتالي جلوه‌اي از ارتباطات جمعي و اطلاع‌رساني هستند، حضور روحانيون و طلاب به‌عنوان قشري مذهبي در اين حوزه بسيار مهم و تأثيرگذاراست و نمي‌توان تأثير رسانه‌هاي ديجيتالي را ناديده گرفت، لذا براي ارتقاي بيشتر درعرصه ديني ناگزير روحانيون بايد به صورت عملي دست و پنجه نرم كنند. به‌خصوص در امر وبلاگ‌نويسي؛ به‌خاطراين‌كه وبلاگ جاذبه دارد. خودم شاهد بودم وقتي عده‌اي از جوانان تا مي‌ديدند كه يك روحاني وبلاگ دارد، كنجكاو مي‌شدند كه چه مطالبي درآن گنجانده است.
يكي از راه‌هاي مؤثر وكانال ارتباطي براي انتقال مفاهيم ديني، وبلاگ روحانيون است كه مي‌توانند مطالب مذهبي را به زبان روز ارائه دهند، لذا بايد روحانيون را آموزش داد وبسترمساعدي براي عزيزان فرآهم كرد. به نظرمن به‌رغم پيشرفت خوب طلاب دراين حوزه هنوزشرايط فرصت‌هاي ديجيتالي ناشناخته ومبهم است. حوزه‌هاي علميه بايد روحانيون را بيشتر با اين موضوع آشنا كرده ومحيط را براي‌شان معرفي كنند تا بتوانيم در عرصه رسانه‌هاي ديجيتالي دين اسلام را بهترارائه دهيم.»
درواقع دراين دوران كه دشمنان ازهرسو به دنبال تخريب و مخدوش كردن دين اسلام هستند و در اين مسيرنيز ازهمه امكانات سمعي وبصري بهره مي‌برند، حوزه‌هاي علميه به‌عنوان مراكز ثقل اسلام وتشيع ضروري است براي مقابله با اين هجمه‌ها و همچنين توسعه معارف ديني و توليد محتواي مناسب برنامه‌هاي فرهنگي، مجهزبه فناوري‌نوين ارتباطي واطلاعاتي گردند تا بتوانند ازفرهنگ و ارزش‌هاي ديني پاسداري كنند.
مراكزمذهبي و حوزه‌هاي علميه كانون‌هاي زايش محتواي ديني به شمارمي‌روند و بايد براي استفاده حداكثري از ظرفيت‌هاي خود در بخش رسانه‌هاي ديجيتال فعال گردند. كتابخانه‌هاي ديجيتالي ونقش آن درتبيين فرهنگ وعلوم اسلامي نيزدراين ميان غيرقابل انكار است.
به‌‌كارگيري رويكردهاي نوين در حوزه كتابخانه‌هاي ديجيتالي براي دستيابي به يك زبان مشترك و ايجاد بستر همكاري و تبادل دانش و تجربيات ميان فعالان حوزه كتابخانه ديجيتالي است؛ از اين‌رو معرفي اين كتابخانه‌ها درحوزه علوم اسلامي، شناسايي فعاليت‌‌هاي جاري حوزه كتابخانه‌هاي ديجيتالي درسطح كشور، تبيين نقش جهان‌شمولي گسترش كتابخانه‌هاي ديجيتالي در پژوهش، انتشارعلوم و فرهنگ اسلامي و فرهنگ‌سازي براي بهره‌‌گيري بهينه از محيط كتابخانه‌هاي ديجيتالي درفضاي مجازي ارتباطاتي و همچنين ايجاد زمينه‌هاي جديد پژوهشي امري ضروري است.
حوزه‌هاي علميه با همكاري هرچه بيشترمؤسسات و افزايش سرمايه‌‌گذاري در حوزه كتابخانه ديجيتالي وسوق دادن همه مراكز، به سمت استاندارد‌سازي و يكدست شدن درحال حركت هستند و درحال حاضر حدود سه‌هزارعنوان فهرست‌نويسي در محيط وب صورت گرفته است، نشر فرهنگ اسلامي ومكتب تشيع به جهانيان از كانال فضاي مجازي بهتر انجام مي‌شود.
با گسترش اينترنت، روحانيون با توليد نرم‌افزارهاى اسلامى و قرآنى فعاليت خود را گسترش دادند و ازسال ۷۶ اطلاعات حوزه علميه برروى اينترنت قرارگرفت. گسترش اينترنت وكامپيوتر در حوزه‌هاى علميه را مى‌توان درنمايشگاه‌هاى اختصاصى ونمايشگاه‌هاى بزرگى كه در تهران و شهرهاى ديگر برپا مى‌شوند، مشاهده كرد. اكثرنمايشگاه‌هاى اطلاع‌رسانى و كامپيوتر، سالن‌هاى ويژه‌اى را به نرم‌افزارهاى كامپيوترى اسلامى اختصاص مى‌دهند كه به‌وسيله روحانيون تهيه شده است. برخى ازحوزويان معتقدند؛ استفاده از اينترنت بسيارى از مبانى اجتهادى و كارشناسى فقهى را متحول كرده است. روزنامه اينترنتي گاردين در يكي ازشماره‌هاي اخيرخود به موضوع وبلاگ‌نويسي ميان روحانيون ايراني پرداخته و ازآموزش وبلاگ‌نويسي ديني درقم به‌عنوان اقدامي نامتعارف ياد كرده است.
به گزارش خبرگزاري مهر، روزنامه گاردين در مقاله‌‌اي با نام «روحانيون ايران؛ گرفتارتب وبلاگ‌نويسي» نوشته «رابرت تيت» به مسئله وبلاگ‌نويسي درحوزه‌هاي عمليه و درميان مسئولان نظام اسلامي پرداخته و آورده است كه:«وبلاگ‌نويسي در ايران طرفداران نامتعارفي يافته است و روحانيون محافظه‌‌كار اسلامي كشور با پيروي از احمدي‌نژاد رئيس‌جمهور ايران، آيت‌الله‌ها، طلبه‌ها و فقها براي راه‌اندازي وبلاگ‌هاي شخصي آموزش ميبينند. دفتر تازه تأسيس گسترش وبلاگ‌هاي مذهبي در شهرقم كه پايگاه سنتي حاكميت ديني ايران است، دوره‌هايي را به اين منظور برپا كرده است.
طلبه‌هايي كه بيشتر عادت به تعمق در ظرايف قرآني دارند، آموزش‌‌هايي در زمينه مسائل عملي مثل محتويات وبلاگها وپشتيباني فني آن‌ها ميبينند.»، البته روزنامه گاردين با اشاره به اين موضوعات مي‌كوشد ابعاد معنوي و فرهنگي اين حركت را ناديده بگيرد وعلل گسترش آن را گرايش به فرهنگ بي‌بند‌وباري نسبت دهد وگرايش جوانان متدين كه درهمه حوزه‌هاي علمي، فرهنگي و خبري و حتي سياسي وارد اين عرصه شده‌اند، كوچك و ناچيزجلوه دهد. اين دست مطالب در جرايد و رسانه‌هاي غربي درخصوص رشد علمي و به تعبير مقام معظم رهبري جنبش نرم‌‌افزاري در مراكز ديني و اسلامي بيانگر آن است كه از اين تجهيزعلمي نگران هستند.
در حقيقت امروز ديگر دوراني نيست كه حوزه‌هاي علميه با روش صرفاً كلاسيك و سنتي پيش بروند زيرا نسل تنوع‌طلب و نوگرا به‌دنبال تازگي و طراوت است و درك و فهم مسائل غني ديني به صورت سنتي برايش قابل هضم وجذب نيست، به‌همين خاطركارشناسان ديني و مذهبي بايد به زبان خود او و همراه تكنولوژي روز با او حركت كنند تا شيريني مفاهيم ديني كم كم به اوچشانده شود. افزون بر وبلاگ‌نويسي، كتاب‌هاي الكترونيكي ديني هم مي‌توانند بخشي ازاين نياز را
برطرف كنند.
با وجود تغيير نگرش‌ها و فعاليت‌هايى كه در زمينه اينترنت در حيطه مذهب صورت گرفته، برخى عقيده دارند كه حمايت‌‌هاى دولتى در اين زمينه كافى نيست.
اكثرسايت‌هاى اسلامى به‌صورت خصوصى اداره مى‌شوند و نياز به حمايت بيشتري از سوي مراكز دولتي احساس مي‌شود زيرا شرايطى فراهم شده تا به وسيله فرهنگ فراگير ديجيتالي، پيام انقلاب اسلامي به سراسرجهان رسانده شود ولي با اين وجود بايد بكوشيم درمسير تطورات و تحولات نوين، حصار‌هاي فرهنگ ديني- مذهبي‌مان آسيب نبيند، از طرفي ايران اسلامي به عنوان مركزثقل تشيع و جهان اسلام براي پيشرفت ارزش‌هاي ديني- اسلامي بايد مجهز به علوم و فنون روز شود تا قادربه رقابت با دشمنان باشد. علما و روحانيون پيش‌قراولان دين و انديشه اسلامي هستند وضرورت دارد نسبت به تمام فناوري‌هاي‌‌نوين ارتباطي اشراف و آگاهي لازم را داشته باشند تا از اين طريق بتوانند مهم‌ترين گردان‌هاي رزمنده در فضاي سايبري در مقابل ناتوي فرهنگي دشمن را تشكيل دهند.
منبع:جوان آنلاین