جمع بندی زمان مناسب جهت زیارت اهل قبور
تب‌های اولیه
با سلام و عرض ادب
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنِ الْبَاقِرِ ع قَال : «سَأَلْتُهُ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ قَالَ: إذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ فَزُرْهُمْ، فَإنَّهُ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ فِي ضَيْقٍ وُسِّعَ عَلَيْهِ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلَي طُلُوعِ الشَّمْسِ ؛ يَعْلَمُونَ بِمَنْ أَتَاهُمْ فِي كُلِّ يَوْمٍ، فَإذَا طَلَعَتِ الشَّمْسُ كَانُوا سُدًي.
قُلْتُ: فَيَعْلَمُونَ بمَنْ أَتَاهُمْ فَيَفْرَحُونَ بِهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، وَ يَسْتَوْحِشُونَ لَهُ إذَا انْصَرَفَ عَنْهُمْ.» [«بحار الانوار» ج 6، ص 256]
ميگويد: از حضرت باقر عليه السّلام دربارۀ زيارت اهل قبور پرسش كردم
فرمود: چون روز جمعه باشد آنان‌را زيارت كن ؛ چون هر كس از آنان در ضيق و تنگي باشد در بين طلوع صبح صادق و طلوع آفتاب گشايش مي‌يابد، و لذا در اين موقع در هر روز، از كسي كه به زيارت او رفته باشد، علم و اطّلاع پيدا ميكند، وليكن چون آفتاب طلوع كند آنها يَله و رها ميشوند و ديگر قادر بر جهت‌گيري در امور دنيا و زيارت اهل خود نيستند.
عرض كردم: آيا آنها از افرادي كه به زيارت قبور آنها مي‌روند علم پيدا مي‌كنند و خوشحال ميشوند؟
فرمود: آري، و نيز از بازگشت زائرين از قبور به محلّهاي خود وحشت مي‌كنند. ؛( شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهمالسلام قم، 1409 هجرى قمری، ج7، ص 415)
در برخی روایات نیز آمده است حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها روزهای دوشنبه و عصر پنجشنبه به زیارت قبر شریف رسول خدا صل الله علیه و آله مشرف می شدند .
حضور شب هنگام در قبرستان کراهت دارد و بهتر است زیارت قبور در روز باشد؛ اما اینکه فلسفه این حکم چیست متأسفانه روایتی در این مورد نیافتم اما می توان گفت چون ممکن است رفتن به قبرستان در شب، عواقبي براي عقل انسان داشته باشدودچار توهماتي بشود که سبب پيدايش اختلالات روانی گردد از این کار نهی شده است.
سلام
در برخی روایات نیز آمده است حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها روزهای دوشنبه و عصر پنجشنبه به زیارت قبر شریف رسول خدا صل الله علیه و آله مشرف می شدند .
البته روایاتی هم هستن که سه روز رو عنوان میکنند:دوشنبه،پنجشنبه و جمعه
حضور شب هنگام در قبرستان کراهت دارد و بهتر است زیارت قبور در روز باشد؛ اما اینکه فلسفه این حکم چیست متأسفانه روایتی در این مورد نیافتم اما می توان گفت چون ممکن است رفتن به قبرستان در شب، عواقبي براي عقل انسان داشته باشدودچار توهماتي بشود که سبب پيدايش اختلالات روانی گردد از این کار نهی شده است.
یادمه جایی خوندم که در شب،ممکنه اموات به جاهایی برن(مثل زیارت حرم امامان و یا حتی پذیرایی در وادی السلام و ... ) ،و نوشته بود که اگه کسی در شب به زیارت قبر مرده ای بره،روح اون شخص، به احترام کسی که برای زیارتش اومده،همونجا میمونه و به جایی که قرار بوده بره،نمیره!!
آیا چنین چیزهایی،حقیقت داره؟
با تشکر
ممنون از پاسخ ها
منم چندتا مورد شنیدم مثل اینکه امواتی که همدیگرو میشناسن دور هم جمع میشن در زمانهایی که مقرر نیس بیان به قبرهاشون و اگه کسی بره سر خاکشون اون روح مجبور میشه اون جمع رو ترک کنه و وقتی برمیگرده دیگه ازون جمع خبری نیس و این باعث ازردگی روحش میشه
مورد بعدی که شنیدم اینه که ارواح در حال طی منازلی هستن در روزهای معمول هفته و اگه کسی در زمانهایی غیر از زمان مناسب بره به سر خاکشون مجبور میشن اون منازل طی شده رو برگرده و این باعث ظلم در حقش میشه
نمیدونم اینا اصلا درست هست یا نه
و نيز از بازگشت زائرين از قبور به محلّهاي خود وحشت مي‌كنند.
کاری میشه انجام داد که وحشت نکنن؟
آیا این وحشته همیشگیه؟ یعنی کسی که 10 سال هست فوت کرده هم این وحشت رو داره کسی که 1 ماه هست که فوت کرده هم داره؟
ممکنه بد بودن ذات انسانهایی که میرن سرخاک اموات باعث ازار روحشون بشه؟
روح انسان بعد از مرگ میتونه بفهمه که انسانهای دیگه چه ذاتی دارن و بدی ذاتیشون رو درک کنه؟
حضور شب هنگام در قبرستان کراهت دارد و بهتر است زیارت قبور در روز باشد
من تجربه رفتن به مزار شهدا رو در شب داشتم اصلا هیچ حالت خوف و ترسی بهم دست نداد ولی در قبرستان اموات خیلی حال بدی بهم دست میده یه ترس عجیب غریب میاد سراغم دلیلش به خاطر نوع انسانهاییه که در اون مزارها دفن شدن؟
[="Navy"]با سلام
مرحوم محقّق یزدی(ره) هم در کتاب شریف «العروة الوثقی» مرقوم فرموده که زیارت اموات در روز دوشنبه و پنج شنبه افضل است،
بقیّه فقها هم این حکم را تأیید کرده اند.[/]
یادمه جایی خوندم که در شب،ممکنه اموات به جاهایی برن(مثل زیارت حرم امامان و یا حتی پذیرایی در وادی السلام و ... ) ،و نوشته بود که اگه کسی در شب به زیارت قبر مرده ای بره،روح اون شخص، به احترام کسی که برای زیارتش اومده،همونجا میمونه و به جایی که قرار بوده بره،نمیره!!آیا چنین چیزهایی،حقیقت داره؟
با سلام و عرض ادب
اینکه ارواح مومنین در وادی السلام جمع شده و با یکدیگر گفتگو میکنند حقیقت دارد، اما اینکه علت کراهت زیارت قبور در شب این نکته باشد دلیلی بر این نداریم.
در روايتي ، داستان سخن گفتن حضرت علي ـ عليه السلام ـ با اموات در وادي‌السلام از زبان حبه العري نقل شده كه حضرت مدت زيادي را شروع به سخن گفتن با آنها كردند. و در پايان از جمع شدن ارواح آنها خبر داده و فردمودند كه هر مؤمني كه از دنيا مي‌رود به روح او گفته مي‌شود: به ارواح ديگر مؤمنان در وادي‌السلام ملحق شو او نيز به جمع آنها مي‌پيوندد، و اين وادي‌السلام قطعه‌اي از بهشت برين است.[ كافي، ج 3، ص 243، حديث 1]
در روایت دیگری آمده است:
ارواح مؤمنين پس از رفتن از دنيا در مكاني كه مناسبت با اعمال و كردار آنها داشته جمع ميشوند و با هم حشر و نشر دارند.[ انسان و عالم، برزخ، ص 51]
ممنون از پاسخ ها
منم چندتا مورد شنیدم مثل اینکه امواتی که همدیگرو میشناسن دور هم جمع میشن در زمانهایی که مقرر نیس بیان به قبرهاشون و اگه کسی بره سر خاکشون اون روح مجبور میشه اون جمع رو ترک کنه و وقتی برمیگرده دیگه ازون جمع خبری نیس و این باعث ازردگی روحش میشه
مورد بعدی که شنیدم اینه که ارواح در حال طی منازلی هستن در روزهای معمول هفته و اگه کسی در زمانهایی غیر از زمان مناسب بره به سر خاکشون مجبور میشن اون منازل طی شده رو برگرده و این باعث ظلم در حقش میشه
نمیدونم اینا اصلا درست هست یا نه
باسلام و عرض ادب
همانطور که عرض کردم جمع شدن ارواح مومنین در وادی السلام طبق روایات حقیقت دارد؛ اما اینکه آیا واقعا علت کراهت نیز همین است چیزی در منابع مشاهده نمی شود.
در کل بهتر است تابع روایات و بزرگان دین باشیم؛ روایات زیارت قبور در شب را نهی فرموده اند، بزرگان دین نیز از این کار نهی کرده اند، حال علت این امر چیست بایستی خود این بزرگواران بفرمایند. هر چه ما بگوییم و دیگران بگویند از روی حدس و گمان است. اما آنچه تجربه ثابت کرده و شاید خیلی از ماها این را تجربه کرده ایم حضور شب هنگام موجب خوف و ترس می شود و ممکن است انسان با خیال پردازی های خود وحشت زده شده و به روح و روان انسان آسیب وارد بشود؛ البته ممکن است افرادی هم باشند که این خوف را نداشته باشند لذا این مسئله را به عنوان دلیل قطعی بیان نمی کنند بلکه از روی حدس و گمان می باشد، چون چیزی در منابع ذکر نشده است.
سلام
من شنیدم در ساعاتی از شبانه روز مثلا شبها بده که بریم سرخاک اموات
دلیلشو میخوام بدونم و اینکه چه زمانی مناسب هست برای زیارت اهل قبور
بهترین زمان اون زمانیه که آدم مست غرور وشهوته وقتی میره اونجامیبینه همه چیز فانیست جز خدا .
یا من فی القبور عبرته
انا لله و انا الیه راجعون
سوالم اینه که اینکه یک چیزی رو مثلا سوره یس رو توی خونه بخونی یا که بری سر قبر ایا فرقی میکنه یا نه ؟
بسیار ممنون میشم پاسخ بدین
ضمن تشکر بابت ایجاد مباحث مفید!:Gol:
در روایاتی که به ما رسیده؛ زیارت قبور مؤمنان به خصوص اگر قرابت و خویشاوندی هم با انسان داشته باشند بسیار سفارش شده است، در روایتی امام صادق(ع) به نقل از امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: «به زیارت قبور رفتگانتان بروید؛ زیرا آنان از زیارت شما خوشحال می‌شوند. انسان باید بعد از آن‌که بر سر قبر پدر و مادر خود برایشان دعا کرد حاجت خود را [از خدا] بخواهد».[1]
برای ورود به قبرستان و محل دفن مسلمانان و مؤمنان؛ آدابی ذکر شده است که مختصراً به آن اشاره می‌شود:
1. هنگام ورود به قبرستان؛ این دعا را باید خواند که جنبه عمومی دارد و دعایی است برای همه رفتگان، امام صادق(ع) فرمود: اینگونه بر اهل قبور سلام می‌دهی: «السَّلَامُ عَلَى أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُؤْمِنِینَ رَحِمَ اللَّهُ الْمُسْتَقْدِمِینَ مِنَّا وَ الْمُسْتَأْخِرِینَ وَ إِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِکُمْ لَاحِقُونَ».[2]
2. هنگامی که بر سر قبر شخص خاصی قرار گرفتیم، شایسته است طبق روایات اینگونه عمل کنیم:
امام رضا(ع) می‌فرماید: «هر کسی که قبر برادر مؤمنش را زیارت می‌کند و دستش را بر قبر او گذاشته و هفت مرتبه سوره قدر را بخواند؛ خداوند او و صاحب قبر را از ترس‌های هولناک قیامت محافظت می‌کند».[3]
سؤالی که در این‌جا مطرح می‌شود آن است که زیارت قبور در چه روزهایی از هفته و در چه وقتی از شبانه روز باشد؟
ظاهراً نسبت به هر دو مورد (روزهای هفته و ساعتی از یک شبانه روز) دستور مؤکدی نرسیده است؛ در برخی از روایات چنین وارد شده که روز شنبه،[4] دوشنبه، پنجشنبه و روز جمعه برای زیارت قبور مناسب و مستحب است.[5] در سخنی از پیامبر گرامی اسلام(ص) چنین روایت شده که ایشان شب‌های جمعه به زیارت مدفونین در بقیع تشریف می‌بردند.[6]
اما درباره اوقاتی از شبانه‌روز که می‌توان به زیارت قبور رفت؛ باید گفت در برخی از روایات از زیارت قبور در شب نهی شده است، در سفارشات پیامبر گرامی اسلام(ص) به ابوذر چنین آمده است: «ای اباذر! به زیارت مردگان برو که تو را به یاد مرگ و آخرت می‌اندازد و در روز زیارتشان کن و در شب به زیارت آنان نرو!».[7] این روایت برای اولین بار در میان کتاب‌های حدیثی شیعه؛ مانند «الدعوات» قطب الدین راوندی (متوفّی 573 هـ.ق) و اهل سنت؛[8] بدون سند آمده است و روایت دیگری ظاهراً در این‌باره نرسیده؛ اما فتوا داده شده که زیارت اهل قبور در شب کراهت دارد.[9]
از طرفی روایاتی داریم که نشان دهنده این است که پیامبر(ص) و برخی از ائمه(ص) به هنگام شب به زیارت اهل قبور رفته‌اند؛ مانند اینکه از پیامبر(ص) نقل شده است که شب‌های جمعه به بقیع رفته و می‌فرمود: «السّلام علیکم یا اهل الدّیار» (سلام و درود بر شما اى اهل قبور)، و سه مرتبه می‌فرمود: «رَحِمَکُم اللَّه» (خدا شما را رحمت کند).[10]
همچنین از امام صادق(ع) چنین وارد شده است: وقتى که شبانگاه به قبرستان می‌رفت می‌فرمود: «اى اهل قبور! چه شده است که هر چه شما را صدا می‌زنم، جواب نمی‌دهید؟» آن‌گاه می‌فرمود: «به خدا سوگند، میان آنها و پاسخ گفتن فاصله افتاده است! و گویا ما هم نظیر ایشان خواهیم شد»، سپس رو به قبله تا طلوع آفتاب می‌ایستاد.[11]
اگر چه روایت اول به سند متصل به ما رسیده است، ولی حدیث دوم برای اولین بار در مجموعه کتاب‌های حدیثی اوایل قرن هفتم[12](مجموعه ورام) وارد شده است.
جمع‌بندی روایات و نتیجه‌گیری:
روایاتی که دلالت بر کراهت زیارت اهل قبور در شب دارد حتی کمترین اطمینانی را هم نسبت به کراهت ایجاد نمی‌کند! و همانطور که گذشت این دو روایت نمی‌توانند چنین دلالتی داشته باشند.
اما درباره روایاتی که در جواز زیارت اهل قبور در شب وارد شده است -مانند آنچه در کتاب «کامل الزیارات» نقل شده- دارای سند متصل است، پس با توجه به این دو طرف از روایات می‌توان به طور قطع؛ کراهت زیارت اهل قبور در شب را رد کرد و حتی با توجه به فعل پیامبر(ص) قائل به استحباب یا دست کم قائل به اباحه این عمل شد. بله! اگر برخی از روایات مرتبط را وارد بحث کنیم شاید، به گونه‌ای دیگر بتوان نتیجه گرفت:
در روایتی طولانی که در کتاب «الکافی» و به سند متصل و صحیح نقل شده است؛ از امام باقر(ع) درباره اعتقاد مردم به نشأت گرفتن آب فرات از بهشت دنیوی سؤال شد، امام(ع) ضمن تأیید این مطلب می‌فرماید: «برای خداوند در مغرب بهشتی است[13] که آب فرات از آن نشأت می‌گیرید و ارواح مؤمنان عصرگاه و در ابتدای شب[14] از قبرهایشان خارج و به آن منطقه وارد شده و از میوه‌ها و نعمت‌های آن متنعم می‌شوند، و با طلوع فجر صادق، از بهشت(زمینی) خارج و بین آسمان و زمین قرار گرفته و در رفت و آمدند و با طلوع آفتاب به قبرهای خود باز می‌گردند...».[15]
در این روایت، به خوبی بیان شده است که ارواح مؤمنان در ابتدای شب از قبورشان خارج شده و در منطقه‌ای دیگر متنعم می‌شوند و گویا در تمام روز به این وعده که میهمان نعمت‌های الهی هستند، چشم دوخته‌اند؛ زیرا در تمام روز از این نعمت‌ها محروم ولی در قبور شاد و خوشحال هستند و شب است که ارواحشان از قبرها خارج و به آن نعمت‌ها؛ متنعم می‌شوند.
از طرفی همانطور که در روایات نقل شده است؛ صاحب قبر، از زیارت قبرش توسط دیگران اطلاع پیدا کرده و با کسی که به زیارتش آمده است انس می‌گیرد و نمی‌خواهد از او جدا شود به گونه‌ای که اگر آن شخص از قبرش فاصله گیرد، دلتنگ می‌شود.[16] پس می‌توان اینگونه فهمید که انس گرفتن با زائرِ قبر؛ در زمانی است که روح مؤمن در قبرش بوده باشد (روز هنگام).
حال با توجه به این دو روایت؛ شاید بتوان چنین نتیجه گرفت که: چون هر شب مؤمنان به ضیافت الهی می‌روند؛ نمی‌خواهند این ضیافت را از دست دهند و از طرفی وقتی شخصی شب هنگام، به زیارت اهل قبور می‌رود با او انس گرفته و گویا او را بر سر مزار پذیرایی می‌کند و بودنِ با آن زائرِ قبر؛ به معنای عدم تنعم از لذت‌های ضیافت شبانه برای میت است؛ لذا گفته شده که شب هنگام به زیارت مردگان نروید تا آنان بتوانند از نعمت‌های در شب استفاده کنند.
البته این در صورتی است که قبول کنیم پذیرایی از زائرِ قبر و انس گرفتن با او؛ مزاحمت دارد با استفاده از نعمت‌هایی که شب هنگام برای ارواح مؤمنان آماده می‌شود -که ظاهراً هم اینگونه باشد- زیرا در روایتی که سخن از نعمت‌های شب داشت، تصریح می‌کند که ارواح از قبرهایشان خارج شده و به آن منطقه برده می‌شوند، نه اینکه همان‌گونه که در قبرها باشند، متنعم شوند. پس ظاهراً انس با زائر بر سر مزار با متنعم شدن از این نعمت‌ها تنافی داشته باشد که در نتیجه می‌توان به کراهت زیارت قبور رسید.
شاید گفته شود زیارت پیامبر(ص) و امام صادق(ع) در شب چگونه توجیه می‌شود؟
همانطور که در دو روایت مربوط؛ ذکر شد، زیارت پیامبر(ص) و امام صادق(ع) بر سر مزار شخص خاصی نبود و جنبه عمومی داشته و برای همه اهل قبور بوده است نه آن‌که بر سر مزار شخص خاصی بروند، در روایت پیامبر(ص) آمده که فرمود: «سلام بر شما ای اهل این سرزمین...» و در روایت امام صادق(ع) آمده که چنین فرمود: «اى اهل قبور! چه شده است که هر چه شما را صدا می‌زنم، جواب نمی‌دهید؟...».
پس بین این دو دسته از روایات هم می‌توان اینگونه جمع کرد که وارد قبرستان شدن جهت تنبّه و درس گرفتن از عاقبت دیگران و یا زیارت عمومی اهل قبور در شب اشکالی ندارد و آنچه کراهت دارد زیارت قبر افراد مشخص است؛ زیرا در این صورت است که آنان از ضیافت شب هنگام خود باز می‌مانند.
___________________
[1]. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع) زُورُوا مَوْتَاکُمْ فَإِنَّهُمْ یَفْرَحُونَ بِزِیَارَتِکُمْ وَ لْیَطْلُبْ أَحَدُکُمْ حَاجَتَهُ عِنْدَ قَبْرِ أَبِیهِ وَ عِنْدَ قَبْرِ أُمِّهِ بِمَا یَدْعُو لَهُمَا»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 230، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. «درود و سلام بر مؤمنان و مسلمانان ساکن این خانه‌ها باد! خداوند رحمت کند آنان را که از پیش رفته‌اند و آن کسانى را که خواهند رفت یا به تازگى رفته‌اند و ما نیز به خواست خدا به شما خواهیم پیوست»؛ الکافی، ج 3، ص 229.
[3]. الکافی، ج 3، ص 229؛ ر.ک: «دست گذاشتن بر روی قبر، با سنگ به قبر زدن»، سؤال 23368.
[4]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج 1، ص 180، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413ق.
[5]. «عَاشَتْ فَاطِمَةُ بَعْدَ أَبِیهَا خَمْسَةً وَ سَبْعِینَ یَوْماً لَمْ تُرَ کَاشِرَةً وَ لَا ضَاحِکَةً تَأْتِی قُبُورَ الشُّهَدَاءِ فِی کُلِّ جُمْعَةٍ مَرَّتَیْنِ- الْإِثْنَیْنَ وَ الْخَمِیس»؛ الکافی، ج 3، ص 228.
[6]. «عن صفوان الجمال قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) یَقُولُ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ یَخْرُجُ فِی مَلَإٍ مِنَ النَّاسِ مِنْ أَصْحَابِهِ کُلَّ عَشِیَّةِ خَمِیسٍ إِلَى بَقِیعِ الْمَدَنِیِّینَ»؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص 320، دار المرتضویه، نجف اشرف، 1356ش.
[7]. «قَالَ أَبُو ذَرٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ(ص) یَا أَبَا ذَرٍّ أُوصِیکَ فَاحْفَظْ لَعَلَ اللَّهَ أَنْ یَنْفَعَکَ بِهِ جَاوِرِ الْقُبُورَ تَذْکُرْ بِهَا الْآخِرَةَ وَ زُرْهَا أَحْیَاناً بِالنَّهَارِ وَ لَا تَزُرْهَا بِاللَّیْل»؛ راوندی، قطب الدین، الدعوات، ص 277، انتشارات مدرسه امام مهدى(عج)، قم، 1407ق.
[8]. أبو شجاع دیلمی همدانی (متوفّى: 509 هـ.ق)، شیرویه بن شهردار، الفردوس بمأثور الخطاب، ج 5، ص 340، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1406ق.
[9]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 355، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
[10]. کامل الزیارات، ص 320.
[11]. ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام (تنبیه الخواطر)، ج1، ص 284، مکتبه فقهیه، قم، بی‌تا.
[12]. وفات ورام بن ابی فراس در سال 605 قمری است.
[13]. با توجه به دیگر روایات، منظور امام(ع) از بهشت دنیوی ارواح، همان وادی السلام است.
[14]. در روایت مساء وارد شده که به معنای عصر، آخر روز و سر شب است.
[15]. الکافی، ج 3، ص 246.
[16]. ٍ «عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (ع) قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمُؤْمِنُ یَعْلَمُ بِمَنْ یَزُورُ قَبْرَهُ قَالَ نَعَمْ وَ لَا یَزَالُ مُسْتَأْنِساً بِهِ مَا دَامَ عِنْدَ قَبْرِهِ فَإِذَا قَامَ وَ انْصَرَفَ مِنْ قَبْرِهِ دَخَلَهُ مِنِ انْصِرَافِهِ عَنْ قَبْرِهِ وَحْشَةٌ»؛ الکافی، ج 3، ص 228.
سوال: سلام قبر اموات ما جاي ديگري غير از سكونت ماست حالا براي فاتحه خوندن بايد دست روي قبر بگذاريم؟ و آيامتوجه ميشوند كه اين فاتحه از جانب چه كسي بهشون هديه داده شده؟
قبر اموات ما جاي ديگري غير از سكونت ماست حالا براي فاتحه خوندن بايد دست روي قبر بگذاريم؟ و آيامتوجه ميشوند كه اين فاتحه از جانب چه كسي بهشون هديه داده شده؟
سلام علیکم:Gol:
در پاسخ به سؤال خوبتان عرض مي شود از اخبار و روايات اين مسأله اثبات نمي شو دكه صحت قرائت قرآن، فاتحه و دعا و ... براي اموات فقط در صورتي است كه اين اعمال فقط در سر مزار ايشان انجام شود بلكه دعا و صدقه، قرائت قرآن و ... در غير از مكان آرامگاه متوفي نيز به ايشان مي رسد.
در حديثي از پيامبر اكرم (ص) چنين آمده است: هر صدقه كه براي يتيمي بدهيد فرشته اي آن را در طبقي از نور قرار مي دهد كه شعاع درخشان آن تا هفت آسمان مي رسد و آن فرشته با آن طبق نور بر سر قبر مؤمن آمده و ميگويد: اسلام عليك يا اهل القبور و مي گويد اين هديه را از اهل شما برايتان فرستاده اند و ميت آنرا گرفته و وارد قبر خود مي كند و بدان وسيله خوابگاهش وسيع مي شود و سپس فرمودند: بدانيد كه هر كسي كه متوفي را با صدقه خود مورد مهر قرار دهد نزد خداوند اجر شهداي احد را دارد و روز قيامت در سايه عرش خداوند كه در آنروز سايه اي جز آن نيست قرار مي گيرد ..." (1)
و در خبري ديگر آمده است: حضرت عيسي (ع) در عبور از قبرستان گذرش به قبري افتاد كه صاحب آنرا عذاب مي كردند سال ديگر نيز عبورش بر همان قبر افتاد ديد عذاب از صاحب آن قبر برداشته شده لذا در مناجات خود با خدا اين پرسش را مطرح نمود. خداوند به حضرت عيسي فرمود: صاحب اين قبر داراي فرزند صالحي بود كه به حد بلوغ رسيد و راهي را اصلاح و درست كرد و يتيمي را پناه داد پس من به سبب عمل فرزندش گناهان او را بخشيدم. (2)
علاوه بر اينها ادعيه و زياراتي كه در مفاتيح الجنان يا ساير كتب ادعيه آمده است و خواندن آنها را ا ز راه دور يا نزديك سفارش شده همه نشان دهنده آن است كه اگر چه اين اعمال بر سر مرقدشان انجام نشده اما، باعث ايجاد ارتباط معنوي بين ايشان مي شود.
ضمن اينكه به اين نكته بايد توجه داشت كه روح مرده در قالب برزخي و مثالي خود قرار گرفته و اين قالب ديگر خصوصيات سپرده شده است البته بحث در اين زمينه طولاني و دقيق است و در حوصله اين نوشتار نيست.
در آخر خاطر نشان مي كنيم كه با وجود صحت انجام اعمال خير و خواندن دعا و قرائت قرآن و ... در مكاني غير از قبور ايشان پذيرفته است اما در روايات به زيارت اهل قبور نيز توصيه شده است.
عبد الله بن سليمان مي گويد از حضرت صادق (ع) در مورد زيارت قبرهاي مؤمنين سؤال كردم فرمود: در روز جمعه كنار قبر آنها برو و آنها را زيارت كن چه آنكه هر كس از ايشان در ضيق باشد بين طلوع فجر تا طلوع آفتاب گشايش در كار ايشان انجام شود از اين رو در اين روز هر كس به زيارت آنها رفته ايشان آگاه مي شوند ولي پس از طلوع خورشيد آنها يله و رها مي شوند.
پرسيدم آيا مردگان از آنا نكه به زيارت قبرشان مي روند آگاه شده و شاد مي شوند؟ فرمود: آري و نيز از بازگشت زائران از قبور به محلهاي خود وحشت مي كنند.
مطابق اين روايت روز جمعه بين الطلوعين وقت بسيار خوبي براي زيارت اهل قبور است.
البته زيارت اهل قبور غير از آنكه باعث منفعت مردگان است موجب پندگيري و عبرت براي زندگان و آمادگي براي سفر آخرت نيز هست. بنا به فرموده حضرت علي (ع) بگذاريد و بگذريد، چشم بيندازيد و دل مبازيد كه دير يا زود بايد گذاشت و گذشت.
____________
منابع و مآخذ:
ـ جامع الخبار، ص197، منازل الاخره، حاج شيخ عباس قمي، ص41
2ـ بحار الانوار، ج6، ص220
3ـ همان ص256، عالم برزخ در چند قدمي ما، محمد محمدي اشتهاردي، ص849
امید وارم که مفید واقع بشه.
در پناه قرآن و عترت موفق و پیروز باشید:Gol:
قبر اموات ما جاي ديگري غير از سكونت ماست حالا براي فاتحه خوندن بايد دست روي قبر بگذاريم؟ و آيامتوجه ميشوند كه اين فاتحه از جانب چه كسي بهشون هديه داده شده؟
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام بر حضرت مهدی(عج) و منتظرانش.
در پی بیانات جناب محمدی عرض می کنم
اگر به زیارت اموات می روید مستحب است دست خود را روی قبر بگذارید و سوره قدر را تلاوت کنید!
بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج79، ص: 169 به نقل از: هدایة الأمة إلى أحكام الأئمة علیهم السلام، ج-1، ص: 32
ارسال ثواب کارهای نیک و از ا« جمله تلاوت قرآن و سوره فاتحه مشروط به زیارت قبور و دست گذاشتن بر قبر آنها نیست!
انا لله و انا الیه راجعون
سوالم اینه که اینکه یک چیزی رو مثلا سوره یس رو توی خونه بخونی یا که بری سر قبر ایا فرقی میکنه یا نه ؟
بسیار ممنون میشم پاسخ بدین
با سلام و عرض ادب
ضمن عذرخواهی از محضر شما بابت تأخیر در پاسخگویی
در ارتباط با پرسش حضرت عالی عرض می شود:
قرائت قرآن کریم چه در منزل باشد و چه در قبرستان و یا اماکن مقدسه برکات معنوی فراوانی در پی دارد اما تأثیر مکان و زمان نیز قابل انکار نیست؛ لذا اقامه نماز در مسجد و دعا کردن در اماکن متبرکه و ... به استجابت نزدیک تر است .
قرائت سوره یس در قبرستان آثار خاص خود را داشته، و قرائت در منزل نیز آثار خاص خود را در پی خواهد داشت؛بر اساس آنچه در روایات آمده است قرائت سوره یس در قبرستان عذاب را از اموات برمی دارد؛ رسول اکرم (ص) فرموده: هر مومنی که در قبرستان سوره مبارک یس را قرائت کند خداوند عذاب را از کلیه اموات آن قبرستان را بردارد و برای تلاوت کننده آن به عدد اموات آن قبرستان حسنه بنویسد.(مفاتیح الجنان)
امام صادق (ع) می فرماید: «مَنْ قَرَأَ يس فِي لَيْلَتِهِ قَبْلَ أَنْ يَنَامَ وَكَّلَ اللَّهُ بِهِ أَلْفَ مَلَكٍ يَحْفَظُونَهُ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ وَ مِنْ كُلِّ آفَةٍ»
هر کس قبل از اینکه بخواب برود سوره ی مبارک یس را قرائت کند خداوند هزار ملک را موکل می کند که آن شخص از شر شیطان رهایی یابد و از آتش جهنم محافظت شود. (بحار الأنوار ، ج76، ص200 به نقل از ثواب الاعمال)
پرسش:
چه زمانی برای زیارت اهل قبور مناسب است؟ آیا زیارت اهل قبور در شب ها کراهت دارد؟
پاسخ:
«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنِ الْبَاقِرِ ع قَال : «سَأَلْتُهُ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ قَالَ: إذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ فَزُرْهُمْ، فَإنَّهُ مَنْ كَانَ مِنْهُمْ فِي ضَيْقٍ وُسِّعَ عَلَيْهِ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلَي طُلُوعِ الشَّمْسِ ؛ يَعْلَمُونَ بِمَنْ أَتَاهُمْ فِي كُلِّ يَوْمٍ، فَإذَا طَلَعَتِ الشَّمْسُ كَانُوا سُدًي. قُلْتُ: فَيَعْلَمُونَ بمَنْ أَتَاهُمْ فَيَفْرَحُونَ بِهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، وَ يَسْتَوْحِشُونَ لَهُ إذَا انْصَرَفَ عَنْهُمْ.» [1]
ميگويد: از حضرت باقر عليه السّلام دربارۀ زيارت اهل قبور پرسش كردم فرمود: چون روز جمعه باشد آنان‌را زيارت كن؛ چون هر كس از آنان در ضيق و تنگي باشد در بين طلوع صبح صادق و طلوع آفتاب گشايش مي‌يابد، و لذا در اين موقع در هر روز، از كسي كه به زيارت او رفته باشد، علم و اطّلاع پيدا ميكند، وليكن چون آفتاب طلوع كند آنها يَله و رها ميشوند و ديگر قادر بر جهت‌گيري در امور دنيا و زيارت اهل خود نيستند.
عرض كردم: آيا آنها از افرادي كه به زيارت قبور آنها مي‌روند علم پيدا مي‌كنند و خوشحال ميشوند؟
فرمود: آري، و نيز از بازگشت زائرين از قبور به محلّهاي خود وحشت مي‌كنند. ؛(2)
در برخی روایات نیز آمده است حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) روزهای دوشنبه و عصر پنجشنبه به زیارت قبر شریف رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مشرف می شدند .
حضور شب هنگام در قبرستان کراهت دارد و بهتر است زیارت قبور در روز باشد؛ اما اینکه فلسفه این حکم چیست متأسفانه روایتی در این مورد نیافتم اما می توان گفت چون ممکن است رفتن به قبرستان در شب، عواقبي براي عقل انسان داشته باشد و دچار توهماتي بشود که سبب پيدايش اختلالات روانی گردد از این کار نهی شده است.
پرسشی که دراین راستا مطرح می شود این است که آیا براي فاتحه خوندن بايد دست روي قبر بگذاريم؟ آيا اموات متوجه مي شوند كه اين فاتحه از جانب چه كسي بهشون هديه داده شده؟
در پاسخ عرض می شود؛ ارسال ثواب کارهای نیک و از جمله تلاوت قرآن و سوره فاتحه مشروط به زیارت قبور و دست گذاشتن بر قبر آنها نیست! دست روی قبر گذاشتن استحباب دارد؛ در روایتی آمده است: «اگر به زیارت اموات می روید مستحب است دست خود را روی قبر بگذارید و سوره قدر را تلاوت کنید» (3)
پرسش دیگری که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا برای فاتحه و خواندن قران برای اموات باید سر قبر حاضر شد یا از جای دور هم به انها می رسد؟ خواندن سوره یس در خانه و سر قبر چه تفاوتی می کند؟
در پاسخ به این پرسش نیز عرض می شود؛ از اخبار و روايات اين مسأله اثبات نمي شود كه صحت قرائت قرآن، فاتحه و دعا و ... براي اموات فقط در صورتي است كه اين اعمال فقط در سر مزار ايشان انجام شود بلكه دعا و صدقه، قرائت قرآن و ... در غير از مكان آرامگاه متوفي نيز به ايشان مي رسد.
حضرت عيسي (ع) در عبور از قبرستان گذرش به قبري افتاد كه صاحب آنرا عذاب مي كردند سال ديگر نيز عبورش بر همان قبر افتاد ديد عذاب از صاحب آن قبر برداشته شده لذا در مناجات خود با خدا اين پرسش را مطرح نمود. خداوند به حضرت عيسي فرمود: صاحب اين قبر داراي فرزند صالحي بود كه به حد بلوغ رسيد و راهي را اصلاح و درست كرد و يتيمي را پناه داد پس من به سبب عمل فرزندش گناهان او را بخشيدم. (4)
علاوه بر اينها ادعيه و زياراتي كه در مفاتيح الجنان يا ساير كتب ادعيه آمده است و خواندن آنها از راه دور يا نزديك سفارش شده همه نشان دهنده آن است كه اگر چه اين اعمال بر سر مرقدشان انجام نشده اما، باعث ايجاد ارتباط معنوي بين ايشان مي شود.
قرائت قرآن کریم چه در منزل و چه در قبرستان و یا اماکن مقدسه برکات معنوی فراوانی در پی دارد اما تأثیر مکان و زمان نیز قابل انکار نیست؛ لذا اقامه نماز در مسجد و دعا کردن در اماکن متبرکه و ... به استجابت نزدیک تر است .
قرائت سوره یس در قبرستان آثار خاص خود را داشته، و قرائت در منزل نیز آثار خاص خود را در پی خواهد داشت؛ بر اساس آنچه در روایات آمده است قرائت سوره یس در قبرستان عذاب را از اموات برمی دارد؛ رسول اکرم (ص) فرموده: هر مومنی که در قبرستان سوره مبارک یس را قرائت کند خداوند عذاب را از کلیه اموات آن قبرستان را بردارد و برای تلاوت کننده آن به عدد اموات آن قبرستان حسنه بنویسد.(مفاتیح الجنان)
امام صادق (ع) می فرماید: «مَنْ قَرَأَ يس فِي لَيْلَتِهِ قَبْلَ أَنْ يَنَامَ وَكَّلَ اللَّهُ بِهِ أَلْفَ مَلَكٍ يَحْفَظُونَهُ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ وَ مِنْ كُلِّ آفَةٍ» هر کس قبل از اینکه بخواب برود سوره ی مبارک یس را قرائت کند خداوند هزار ملک را موکل می کند که آن شخص از شر شیطان رهایی یابد و از آتش جهنم محافظت شود. (5)
.................................................. ...........................................
1. بحار الانوار ج 6، ص 256
2. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهمالسلام قم، 1409 هجرى قمری، ج7، ص 415
3. بحار الأنوار ج79 ص 169
4. بحار الانوار، ج6، ص220
5. بحار الأنوار ، ج76، ص200 به نقل از ثواب الاعمال