آشنایی با سوره های قرآن

قرآن، كه معجزه جاويدان پيامبر اسلام است، كتاب شناخت و معرفت است.
كتاب انسان‏سازى و تربيت بشر است. :Sham:
كتاب نور و روشنائى و حكمت است. كتاب انديشه و تفكر و تدبر و خداشناسى است. :Sham:
قرآن، كتاب ايمان و عمل صالح و جهاد و عدالت اجتماعى است. :Sham:
كتاب بشارت و انذار، وعد و وعيد است. :Sham:
كتاب تاريخ سازنده است. كتاب سازنده تاريخ است. :Sham:
كتاب حكومت و سياست و قانون است. :Sham:
كتاب هميشگى و همه‏جائى و همه جانبه و جامع است. :Sham:
كتاب هدايت و راهنمايى است... و سخن خداوند است و پيام آسمانى او. :Sham:

اين قرآن، بتدريج، در مدت 23 سال در شرايط گوناگون و طبق نياز، نازل شد و احكام و مقررات و عقايد و معارف اسلام، از طريق «وحى‏» به پيامبر رسيد و پيامبر هم آيات كتاب را به مردم ابلاغ كرد.
آيات قرآن كه نازل مى‏گرديد، پيامبر آنها را بازگو مى‏كرد، تا هم خودش آنها را حفظ كند و هم نويسندگان وحى، آنها را ثبت كرده و بنويسند.
نويسندگان آيات قرآن به نام «كتاب وحى‏» معروف بودند كه بارزترين اين چهره‏ها، على بن ابيطالب(ع) بود.
نويسندگان وحى، آيات نازل شده را، بر اساس امكانات آن دوران، روى پوسته درختان، برگ درخت، پارچه و حرير پوست‏حيوانات، استخوانهاى پهن، سنگ و سفال، و احيانا كاغذ، مى‏نوشتند.

اولين آياتى كه نازل شد، آيات اول سوره «علق‏» بود كه در آغاز بعثت انجام گرفت. از آن پس براى مدتى طولانى، نزول آيات قطع شد ولى مجددا شروع گرديد.

آنچه نازل مى‏شد در خانه پيامبر نگهدارى مى‏شد تا بعدا بصورت يك مجموعه در آيد. حافظه قوى عرب‏ها، و نيز شوق فراوان مسلمين و همچنين مجذوب شدن افراد به زيبايى و فصاحت و بلاغت و گيرايى قرآن، باعث‏شده بود كه آيات را زود حفظ كنند.
ادامه دارد ...!!

قرآن 114 سوره دارد و بيش از 6 هزار آيه

. و مجموع قرآن را هم به 30 جزء تقسيم كرده‏اند و هر جزء هم از چهار قسمت - بنام حزب - تشكيل شده است.:Sham:

و هر سوره هم از چند جمله و فراز - كه بنام «آيه‏» ناميده مى‏شود - تشكيل يافته است. :Sham:
سوره‏ها (غير از سوره نهم، توبه) با «بسم الله‏» شروع شده است. :Sham:
طولانى‏ترين سوره‏ها «بقره‏» است، با 286 آيه، و كوتاهترين سوره‏ها «كوثر» است با سه آيه.
آيات، به تدريج كه نازل مى‏شد.:Sham:
بدنبال هم نوشته مى‏شد و تا وقتى كه «بسم الله‏» نمى‏آمد، نويسندگان وحى، آيات را در دنباله آيات قبل بعنوان ادامه همان سوره مى‏نوشتند.
اين جريان عادى و طبيعى قضيه بود.
غالبا ترتيب آيه‏هاى يك سوره، بر حسب نزول بود.
مگر در برخى از موارد، كه شخص پيامبر(ص)، از طريق دريافت وحى، دستور مى‏داد كه اين آيات، در فلان سوره، يا قبل و بعد از فلان آيه، نوشته شود، كه اين ترتيب غير عادى بود.


وگرنه آياتى كه پشت‏سر هم - با فاصله زمانى يا بى‏فاصله - نازل مى‏شد كتاب وحى، آنها را بدنبال هم ثبت مى‏كردند تا شروع آيات ديگر، با بسم الله الرحمن الرحيم، كه مى‏فهميدند سوره جديدى است. اين را امام صادق(ع) فرموده است. (4)
قرآنى را كه على(ع) بعدا تنظيم كرد، بر اساس تاريخ نزول بود.
بسيارى از علماء معتقدند كه چون تا آخرين روزهاى حيات پيامبر، آيات به مناسبتهائى نازل مى‏شد، بنابراين، در حال وفات پيامبر، گرچه كل آيات قرآن، موجود و نوشته شده بود، ولى بصورت يك مجموعه مدون و بصورت يك صحيفه و ميان دو جلد، گردآورى نشده بود و اين كار بعد از آن حضرت انجام گرفت.
خود پيامبر(ص) چنين مسئوليتى را به على(ع) واگذار كرده بود.
[FONT=Century Gothic]در زمان عثمان، چون اختلاف در نحوه قرائت قرآن پيش آمده بود، هيئتى به سرپرستى «زيد بن ثابت‏» ماموريت‏يافتند كه همه نسخه‏هاى رائج را جمع‏آورى كرده و بر اساس متواترترين و مشهورترين نوع قرائت، يك نسخه تدوين كنند.
و چنين نيز شد. نسخه‏هاى ديگر را از بين بردند و براى وحدت قرائت، از روى آن نسخه، عينا چند نسخه برداشته شد كه به هر يك از شهرهاى: مكه، بصره، كوفه، مصر، يمن، شام، بحرين و... فرستاده شد و يكى هم كه نسخه اصلى و مادر بود (معروف به «ام‏») در خود مدينه نگهدارى مى‏شد.
ترتيبى كه در قرآن‏هاى موجود است،
بر اساس تاريخ نزول آيات و سوره‏ها نيست. در كتاب مفصلتر، تحقيقات فراوانى درباره تشخيص سير نزول آيه‏ها و سوره‏هاى قرآن برحسب زمان، انجام گرفته و حتى فهرست‏سوره‏ها بر اساس تاريخ نزول، ذكر شده است.
ولى چون تفاوت‏هايى با هم دارند و در نتيجه تحقيقات، وحدت نظر نيست، از اين جهت از نقل هرست‏سوره‏ها بر آن اساس صرفنظر مى‏شود.

از خود قرآن كريم، در آيات شريفه، با عناوين و اسامى گوناگونى ياد شده است. همچون: قرآن، فرقان، نور، كلام الله، ذكر، احسن الحديث، مثانى، تنزيل، بيان، بلاغ مبين، مجيد، كريم، كتاب، مبين و... :Sham:
امام صادق(ع) فرموده است: قرآن، به كل اين كتاب آسمانى گفته مى‏شود ولى فرقان، به آيات محكماتى كه عمل كردن به آنها واجب است. (5) دقت در معنى و مفهوم هر يك از اين اسامى، مطالب زيادى را براى ما روشن مى‏سازد.



ادامه دارد ...!!

هر يك از 114 سوره قرآن، اسمى دارد. بعضى سوره‏ها هم چندين نام دارد. بعنوان مثال، سوره حمد، بيست و چند نام دارد.
نام بعضى از سوره‏ها به اسم اشخاص است. مانند سوره‏هاى: يونس، هود، يوسف، ابراهيم، محمد، مريم، لقمان، نوح و... نام بعضى از سوره‏ها هم از حروف مقطعه اول سوره گرفته شده، مثل سوره‏هاى: طه، يس، ص، ق و... و اكثر سوره‏هاى ديگر، به نام پديده‏هاى طبيعى، حيوانات، تيپ‏ها و گروههاى اجتماعى، حوادث تاريخى و... مى‏باشد.



نام سوره‏ها، يك چيز قطعى و اجتناب‏ناپذير نيست. اغلب به تناسب موضوع و مسئله‏اى است كه در سوره مطرح شده يا از موضوعات گوناگون يك سوره، چشمگيرتر بوده‏است.
روى همين جهت است كه بعضى از سوره‏ها چند اسم دارند.

و به همين جهت هم بوده‏است كه در برخى از نسخه‏هاى قرآن، براى سوره‏ها نامى نمى‏نوشتند، و يا اينكه مى‏گفتند: سوره‏اى كه در آن بقره يا آل عمران يا مريم ذكر شده است، نه اينكه اسم اينها مشخصا همينها باشد. البته طبيعى است كه با گذشت زمان آن مشخصه، بعنوان نام سوره، معروفيت پيدا كرده علم بشود.
در اين نوشته، سعى شده است توضيحى مختصر هم درباره نام سوره‏ها داده شود.




كلمه سوره، از ريشه لغوى «سور» گرفته شده است. سورة به معنى رفعت و منزلت است. باروى شهر را «سور» مى‏نامند.
«سوره بخشى از قرآن است، همانند شهرى كه حصار و ديواره‏اى، آنرا از قسمتهاى ديگر جدا مى‏كند.» (6)

ادامه دارد ...!!

از جالب‏ترين مباحث‏شناخت قرآن، شناخت آيات و سوره‏هاى مكى و مدنى است. و نيز شناخت آياتى كه در مكه درباره اهل مدينه نازل شده و در مدينه، درباره اهل مكه. يا آياتى كه در جحفه، بيت المقدس، طائف، حديبيه و... نازل شده، يا شناخت آيه‏هاى مدنى در سوره‏هاى مكى، يا آيات مكى و سوره‏هاى مدنى.
سوره‏ها و آيه‏هاى مكى، به آنهايى گفته مى‏شود كه قبل از هجرت، نازل شده باشد و سوره‏هاى مدنى به سوره‏هايى كه بعد از هجرت، نازل شده، اگرچه در مكه باشد.
بعضى از علماء هم، ملاك مكى يا مدنى بودن آيات و سوره‏ها را، نزول آنها در مكه يا مدينه (و اطراف هر يك) دانسته‏اند. نه قبل از هجرت و بعد از هجرت.
نزول اغلب سوره‏هاى كوتاه قرآن، دفعى و در يك نوبت و يكپارچه بوده است و همچنين بعضى از سوره‏هاى متوسط قرآن.

حدود پنجاه و سه سوره از سوره‏هاى قرآن به اينصورت فرود آمده است.
ولى بيشتر سوره‏هاى بزرگ، در چند نوبت و به مناسبت‏هاى گوناگون نازل شده و بعدا مجموعه آنها بصورت يك سوره درآمده است، كه گاهى فاصله زمانى آيات نازله كه در يك سوره آمده، به چند سال هم مى‏رسد.
در بعضى موارد، در وسط آيات مدنى، آيه‏هاى مكى گنجانده شده است.
در مورد ترتيب سوره‏ها به شكل كنونى در كل قرآن بسيارى آن را به دستور پيامبر(ص) مى‏دانند، و برخى اين ترتيب را بر اساس نظر صحابه.
همچنانكه گفته شد، در اعتبار مكى يا مدنى بودن، بعضى‏ها «زمان‏» را ملاك قرار داده‏اند و بعضى‏ها «مكان‏» را.
در هر صورت، به يكى از دو راه مى‏توان مكى يا مدنى بودن آيه و سوره را معلوم كرد: :Sham:
1 - دليل نقلى: استفاده از احاديث ائمه(ع).
2 - دليل مضمونى: دقت در محتوا و مضمون آيات و سوره‏ها.
گفته‏اند (7) : آيات و سوره‏هاى «مكى‏» معمولا اين ويژگى‏ها را دارد: (با توجه به مضمون آنها).
1 - دعوت به اصول عقائد، خدا، قيامت، بهشت، و جهنم و...
2 - دعوت به اخلاق متعالى (در قبال فساد اخلاق دوره جاهلى).
3 - كوتاه بودن آيات و سوره‏ها (با توجه به بعد ادبى و فصاحت و بلاغت بيشترى كه در سوره‏هاى كوچك است).
4- كثرت سوگند، و سوره‏هائى كه با سوگند شروع مى‏شود.
5- بحث و مجادله با مشركين و ابطال نظريه آنان.
6 - كثرت (يا ايها الناس...) و ندرت و كم بودن (يا ايها الذين آمنوا...) در اول آيات.
7 - قصص انبياء و امت‏ها و گروههاى اجتماعى موافق و مخالف.
در مقابل، آيات مدنى، معمولا اين خصوصيات را دارد: :Sham:
1 - طولانى بودن آيات و سوره‏ها.
2 - جدال با اهل كتاب (يهود و نصارى) و دعوت آنان به توحيد اسلام.
3 - دعوت به جهاد و مسائل مربوطه.
4- بيان احكام و مقررات و قوانين اجتماعى مثل: نماز، روزه، زكات، خمس، حدود، قصاص، اهل ذمه، جزيه، احكام ارث و... قوانين ديگر.
مجددا يادآورى مى‏شود كه اين ملاكها، صورت غالب و اكثريت را بيان مى‏كند نه يك حكم كلى و غير قابل استثناء را.

ادامه دارد ...!!

شان نزول، يعنى شناختن موقعيت و مناسبتى كه در آن آيات، نازل شده است. اين شناخت، به ما كمك مى‏كند كه آيات و معارف آنها را بهتر و دقيقتر درك كنيم، انگيزه و حكمت تشريع بعضى از احكام را بدانيم و آياتى كه مفاهيمش كلى است، مصداقهاى جزئى و خاص آنها را هم بشناسيم.
داناترين قرآن‏شناس، به اين اسباب نزول، امام على(ع) است كه خود فرموده است: «هيچ آيه‏اى نازل نشده مگر اينكه مى‏دانم كه درباره چه كسى، و كجا و كى و به چه مناسبتى نازل شده. خداى من، به من قلبى با ادراك و زبانى گويا بخشيده است.» (8)
و نيز فرموده است: «قرآن در سه بخش نازل شده است. يك سوم آن درباره ما و دشمنان ما است. يك سوم ديگر، سنت‏ها و مثلهاست. و يك سوم هم، فريضه‏ها و احكام و قوانين است.» (9)
اين، يك تقسيم‏بندى كلى نسبت به محتواى قرآن كريم است.




تفسير بمعناى روشن ساختن و پرده‏برداشتن از روى يك چيز است.
علم تفسير، يكى از علوم مهم اسلامى مربوط به قرآن است. علمى است كه براى ما كشف نقاب و پرده از چهره الفاظ و آيات قرآن مى‏كند و ما را به فهم مفاهيم واقعى قرآن و مراد خداى تعالى نزديك مى‏سازد.
تفسير، يا در مورد الفاظ مشكل و غير مانوس است كه موجب ابهام‏هائى در فهم معنى آيه يا آياتى مى‏شود، يا اينكه مواردى بصورت مجمل و مختصر بيان شده كه احتياج به توضيح و تفصيل و تشريح دارد.
بزرگترين مفسران قرآن، ائمه اهلبيت(ع) مى‏باشند كه خانه‏زاد قرآن و پرورش يافته مكتب وحى‏اند و از سرچشمه، آب نوشيده‏اند و علمشان خدائى است.
در تفسير قرآن، شيوه‏هاى گوناگونى وجود دارد كه يكى از آنها، تفسير متكى به احاديث ست‏يعنى در فهم مراد از آيه، به رواياتى كه از ائمه نقل شده، اعتماد مى‏شود.

و شيوه ديگر، و تفسير قرآن به قرآن است‏يعنى از كنار هم گذاشتن آيات مشابه و جمع‏بندى از آيات در زمينه خاصى، به روشن كردن معناى آيه مى‏پردازند و با استناد به برخى آيات كليدى در فهم معارف قرآن و شاخص قراردادن آنها مراد آيات ديگر را (حتى آيات متشابه را) بدست مى‏آورند.
و اين دقيقتر و عميقتر از صرف كنار هم گذاشتن آيات، و نتيجه‏گيرى از جمع‏بندى آنهاست، كه مرحوم علامه طباطبايى در «الميزان‏» بر اين اساس تفسير كرده‏است و به عنوان نمونه، تفسير برهان و تفسير نور الثقلين، از تفسيرهاى حديثى است. و شيوه‏هاى ديگرى هم در تفسير قرآن وجود دارد.

ادامه دارد ...!!

طبق روايات زيادى، از «تفسير به راى‏» نهى شده و به كسى كه تفسير به راى كند وعده آتش دوزخ داده شده است.
تفسير به راى آن است كه انسان، قرآن را بر اساس نظريات شخصى خود، آنگونه كه مى‏پسندد، آنطور كه دلش مى‏خواهد و مورد نظرش است تفسير و معنى كند و قرآن را بر آراء شخصى خود تطبيق دهد و عقيده شخصى خود را به قرآن تحميل كند.


يعنى بجاى آنكه شاگرد قرآن باشد و به پيام قرآن گوش دل بسپارد و هرچه از قرآن برمى‏آيد آن را بپذيرد (چه در زمينه عقائد، چه احكام و غيره...) بخواهد كه به زور معنائى را به قرآن نسبت دهد و مايل باشد كه از قرآن اينگونه مطلب بدست آيد، به تعبير علامه طباطبايى، رسوبات ذهنى و پيشداورى‏هاى خود را در فهم معنى آيات، دخالت بدهد; و دنباله‏روى و پيروى از قرآن را رها كند... اين گونه برخورد با قرآن، شيوه قلب‏هاى بيمار و انديشه‏هاى ناسالم است و سر از التقاط درخواهد آورد و حرام و ممنوع است.




در خود قرآن، در يك تقسيم بندى، آيات را به «محكمات‏» و «متشابهات‏» تقسيم مى‏كند و بيماردلان را دنباله روايات متشابه معرفى مى‏نمايد. (10)
محكمات، آياتى هستند كه از نظر لفظ و معنى، محكم و استوار و بدون ابهام و شبهه هستند و مراد از آيه روشن است و آن را به معانى ديگر نمى‏توان حمل كرد.


ولى متشابهات، آياتى هستند كه يا از نظر لفظ، يا از نظر معنى، ابهام‏ها و چند پهلوئى‏هائى دارند و قابل اين هستند كه به معانى گوناگون، تاويل و تفسير شوند و براى فهم درست مقصود، بايد از جائى ديگر دليل و شاهد بياوريم. البته براى محكم و متشابه، معانى ديگرى هم گفته‏اند كه بيان آنها چندان ضرورتى ندارد.
ائمه و اهلبيت عصمت (ع)، طبق بعضى از احاديث، به مقصود واقعى آيات متشابه واقفند چرا كه آنان مصداق اكمل «راسخين در علم‏» هستند.




گاهى در آيات قرآن، بيان حكم و قانونى شده است. سپس آيه‏اى نازل شده. حكم و دستور العمل سابق را لغو، باطل يا متوقف كرده و قانونى ديگر بيان مى‏كند و در واقع سرآمدن مدت عمل به حكم سابق را اعلام مى‏كند معناى نسخ همين است، يعنى برداشتن يك حكم و عوض كردن يك تشريع. آيه‏اى را كه حكمش عوض شده «منسوخ‏» مى‏گويند و آيه‏اى را كه بعدا آمده «ناسخ‏» است. ممكن است در تنظيم قرآن به آيه ناسخى برخورد كنيم كه در نوشتن، پيش از منسوخ آمده باشد.
پس مى‏بينيم كه شناخت آيات ناسخ و منسوخ، علاوه بر كمكى كه به فهم درست معانى آيات مى‏كند، ما را از اشتباه در تفسير و برداشت غلط و انحرافى از اين كتاب آسمانى بازمى‏دارد. لذا دانستن آيات محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و عام و خاص، براى كسى كه تفسير قرآن مى‏كند ضرورى است.

مثال: فرضا آياتى به مؤمنين دستور مى‏دهد كه در مقابل تعرض و آزار مشركين عفو اغماض و گذشت كنند (آيات مخصوص به دوران مكه) و آياتى هم فرمان مقابله و مبارزه و جهاد در برابر مشركين مى‏دهد (از آيات دوره مدينه) آيات نوع دوم، نسخ كننده حكم آيات اولى است.

نوشته حاضر، اطلاعات مفيد و مختصرى را پيرامون يكايك 114 سوره‏اى كه در قرآن است، ارائه مى‏دهد. از قبيل: نامهاى سوره‏ها، معنى و مناسبت اين نامها براى سوره‏ها، اجمالى از محتوا و مطالب سوره، تعداد آيات، شان نزول، محل نزول و سال نزول و... از اين قبيل اطلاعات.
اين كتاب،
دوبار هم قبلا چاپ شده است اما در اين چاپ، اضافات و تجديد نظرهائى انجام گرفته. بعلاوه بيشتر اين مقدمه، در اين چاپ اضافه شده است. اميد است كه براى علاقمندان بخصوص دانش‏آموزان و معلمان كلاسهاى قرآن و مربيان پرورشى و عموم كسانى كه در اين حد، مى‏خواهند با قرآن و سوره‏هايش آشنا شوند مفيد قرار گيرد.
انشاء الله

پى‏نوشتها:
1- ان اردتم عيش السعداء و موت الشهداء و النجاة يوم الحسرة و الظل يوم الحرور و الهدى يوم الضلالة فادرسوا القرآن فانه كلام الرحمن و حرز من الشيطان و رجحان فى الميزان (بحار الانوار ج 92 ص 19).
2- خياركم من تعلم القرآن و علمه (وسائل ج 4 ص 825)
3- ان الله تبارك و تعالى لم يجعله لزمان دون زمان و لا لناس دون ناس فهو في كل زمان جديد و عند كل قوم غض الى يوم القيامه (بحار الانوار ج 2 ص 280)
4- كان يعرف انقضاء سورة بنزول بسم الله الرحمن الرحيم، ابتداء لاخرى (مصباح الفقيه كتاب الصلوة ص 276)
5- القرآن جملة الكتاب و الفرقان المحكم الواجب العمل به (تفسير برهان ج 1 ص 269).
6- الاتقان سيوطى، ج 1 ص 52.
7- آشنايى با علوم قرآن، داود عطار.
8- ما نزلت آية الا و انا علمت فيمن انزلت و اين انزلت و على من نزلت ان ربى وهب لى قلبا عقولا و لسانا ناطقا (تفسير برهان ج 1 ص 17).
9- نزل القرآن اثلاثا: ثلث فينا و في عدونا، و ثلث‏سنن و امثال و ثلث فرائض و احكام (تفسير برهان ج 1 ص 21)
10- هو الذى نزل عليك الكتاب، منه آيات محكمات هن ام الكتاب و اخر متشابهات ...(آل عمران 7).

ادامه دارد ...!!

چون قرآن با اين سوره شروع مى‏شود و اين سوره آغازگر قرآن است، «فاتحه‏» ناميده مى‏شود. بخاطر حمد و ستايشى كه در اين سوره از خداوند بعمل آمده نام ديگرش سوره «حمد» است. و نيز بنام «شكر» و «وافيه‏» و «نور» هم از آن ياد مى‏شود.
نام ديگرش «سبع المثانى‏» است و نيز «ام الكتاب‏».
امام صادق(ع) فرموده است: سوره‏اى كه اولش ستايش، وسطش اخلاص و آخرش نيايش است. (تفسير برهان ج 1 ص 42.)
اين سوره 7 آيه دارد و در سال سوم بعثت آمده و چهل و سومين سوره است كه در مكه نازل شده است. بعضى هم اين سوره را اولين سوره دانسته‏اند.
ادامه دارد ...!!

[FONT=Century Gothic]در آيات 17 تا 73 اين سوره داستان فرمان خدا به بنى اسرائيل، مبنى بر كشتن و ذبح كردن گاو، بيان شده است.
اين سوره كلا در مورد مؤمنين و مشركين و منافقين و خلقت آدم و بدعتهاى اهل كتاب و ماجراهاى موسى و بنى اسرائيل و بناى كعبه توسط حضرت ابراهيم و نعمتهاى خداوند و مسائل قصاص و وصيت و قتال با مشركين و نكاح و طلاق و ربا و مجادله ابراهيم با مشركين بر سر اعتقاد به توحيد و تغيير قبله و احكامى از حج و ارث و روزه و ... مى‏باشد.
آية الكرسى، آيه 255 اين سوره است. :Sham:
286 آيه دارد و بيشتر آياتش در مدينه و پس از هجرت نازل شده است.



[FONT=century gothic]ادامه دارد ...!!

عمران پدر حضرت مريم بود. خاندان عمران عبارت مى‏شود از عمران و همسرش و مريم و عيسى. در آيه 33 مى‏خوانيم:
«خداوند، آدم و آل ابراهيم و آل عمران را بر جهانيان برگزيد.»
در اين سوره، كه 200 آيه دارد و در سال سوم هجرت در مدينه نازل شده است از توحيد و مقاومت در برابر دشمنان و مردم شناسى و در رابطه با جنگ بدر و احد و زندگى مسلمين در آن فراز و نشيبها، سخن مى‏گويد.
در بخشى هم ولادت مريم و عيسى و نصارى و مجادله با اهل كتاب مطرح است و از شيوه‏هاى عمل مخالفان و مخالفت‏هاى يهوديان هم سخن به ميان آمده است و در كل، بشارتى براى اصحاب پيامبر است.
ادامه دارد ...!!

در قسمتهائى از اين سوره، مسائل و احكامى درباره ازدواج با زنان و حقوق آنان و روابط خانوادگى و حل اختلافات و مسئله ارث و طلاق و ... بيان شده است. از آيه 136 به بعد، تشريح روحيات منافقين است.
از موضوعات ديگر اين سوره، احكام نماز و جهاد و هجرت و شهادات و تجارت، حالات اهل كتاب، و همچنين شئون جامعه اسلامى است كه بر ويرانه‏هاى سنت‏هاى جاهلى بنا مى‏شود. و دستورات اجتماعى اسلام در اين سوره ذكر شده است.
اين سوره در مدينه و پس از هجرت نازل شده است. و 176 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

در آيه 112 تا 115 حواريون و پيروان عيسى(ع) از او درخواست مى‏كنند كه براى اطمينان بيشتر، خداوند از آسمان، خوان غذا فرود آورد.و عيسى از خداوند مى‏خواهد كه:
«پروردگارا! براى ما غذائى از آسمان نازل كن تا براى اول و آخر ما عيد باشد و نشانه‏اى از تو ... ».
نام ديگر سوره، «عقود» است. اين سوره داراى 120 آيه است و پس از هجرت، در مدينه جزء آخرين سوره‏هائى است كه نازل شده و عمدتا تاكيد آياتش بر بناى اجتماعى اسلامى، بر پايه بينش توحيدى و مبارزه با خرافات و شركها و تاسيس روابط صحيح اجتماعى و احكام حلال و حرام مى‏باشد.
حرمت‏ شراب و قمار، در آيه 90 آمد است.
و از اين رهگذر، مسائلى از عهد و پيمان و حدود و قصاص و داستهائى از هابيل و قابيل و از بنى اسرائيل نيز بيان شده است، كه در زمينه مسائل حقوقى و جزائى مى‏باشد. مطالب مربوط به غدير خم در آيات 3 و 67 بيان شده است.

ادامه دارد ...!!

در قسمتهائى از آيات 136 تا 144 و رسوم و سنت‏هاى جاهلى را در باره گاو و گوسفند و شتر و بز و قربانى و گوشت آن بيان كرده و در اصلاح عقائد انحرافى آنان در مورد اين حيوانات كوشيده است.
تلاش هميشگى قرآن در اصلاح «عقيده‏» انسان بخصوص در مورد الوهيت و عبوديت، در اين سوره روشن است و در همين باره به مسائلى از قبيل توحيد و نبوت و معاد و احتجاج با مشركين و برخى وظائف شرعى پرداخته است.
اين سوره 165 آيه دارد و جز 6 آيه، بقيه در مكه و قبل از هجرت نازل شده است و بنا به نقلى آيات 20، 23، 91، 93، 114، 140، 151، 152، 153، از اين سوره، مكى است. اين سوره، پس از سوره «حجر» نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

در آيات 45 تا 48 از گروهى كه در قيامت، در اعراف خواهند بود يا مى‏كند و از خطاب‏هاى آنان با اهل بهشت، در رابطه با اعمال و پاداشها سخن مى‏گويد. بنا به تفسيرى هم، اين اصحاب اعراف، ممكن است ائمه باشند كه در حديث است كه:
«نحن الاعراف‏» - ما اعرافيم كه ياران خود را مى‏شناسيم و هر كس كه ما را بشناسد و ما او را بشناسيم وارد بهشت مى‏شود.(تفسير البرهان ج 2 ص 17.)
اين سوره، بيشتر روى سخن با مشركين دارد و نيز مؤمنين، و از سرنوشت انسانها در طول تاريخ در رابطه با وفا به عهد خدائى و نيز فرجام كار انسان در آخرت، و عذاب و پاداش و عرش و ساعت و قرآن و ... سخن مى‏گويد و از آيه 148 به بعد، اشاره به رجعتى كه در قوم موسى بصورت گوساله پرستى پيدا شد مى‏كند.
خطاب «يا بنى آدم‏» چندين بار تكرار شده و لحن هشدار دهنده دارد. اين سوره در مكه و قبل از هجرت نازل شده و 206 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!

در نخستين آيه اين سوره، حكم ثروت‏هاى عمومى و اينكه از آن كيست و چگونه و در چه راهى مصرف مى‏شود،
بيان شده است اين سوره به نام «بدر» هم گفته شده زيرا پس از هجرت به مدينه و وقوع جنگ بدر در ماه رمضان، اين سوره در سال دوم هجرى نازل شده است و متضمن مسائلى مربوط به جهاد و غنائم و انفال و هجرت مى‏باشد و به تعبير امام باقر و امام صادق، سوره انفال، بريدن دماغ كفار است. كنايه از ضربه‏هائى كه بر آنان وارده شده است.
نزول اين سوره پس از اولين حركت مسلحانه مسلمانان (جنگ بدر) درخور تامل و دقت است. به جمع‏بندى نقاط قوت و ضعف و ارزيابى عمل مسلمين پرداخته و رهنمودهاى متناسبى مى‏دهد.
اين سوره 75 آيه دارد و نود و سومين سوره‏اى است كه نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

در آيه 2 سخن از اين است كه اگر مشركين از راه كج و انحرافى خويش باز گردند و حق را بپذيرند به نفع آنهاست.
اين سوره، بخصوص در 40 آيه اول، اعلام جنگ با مشركين و منافقين و اولتيماتوم با آنهاست و (آخرين حرف)ها را با آنها مى‏زند. و بخاطر همين لحن حاد، بدون «بسم الله الرحمن الرحيم‏» شروع مى‏شود.
از آخرين سوره‏هاى نازل شده در سال هشتم هجرى و به روايتى در سال نهم در مدينه است و از نظر ترسيم خط مشى حكومت اسلامى با قبايل و گروه‏ها و جناحهاى مخالف و روش سياسى اسلام، در روابط و عملها، اهميت‏خاصى دارد.
روحيه شهادت طلبى مسلمين و رسيدن به «احدى الحسنيين‏» در آيه 52 مطرح شده است و در آيه 107 ماجراى مسجد ضرار و توطئه منافقين بيان گرديده است.
نام ديگر اين سوره «برائت‏» است. بنا به اعلان برائت و بيزارى نسبت به مشركين پيمان شكن. و بهمين جهت هم در اول سوره بسم الله ... نيست زيرا بسم الله نشان امان و رافت است و سوره برائت، بر داشتن امان است و در آن، شمشير است.(از على عليه السلام. به نقل مرحوم طبرسى.)
در اين سوره، مفصلا درباره منافقين بحث‏شده است و مشت آنان را در رابطه با مسائل مبارزاتى و اقتصادى باز كرده است و به همين جهت نام ديگرش «فاضحه‏» يعنى رسوا كننده است. داراى 129 آيه است.

ادامه دارد ...!!

در اين سوره كه 109 آيه دارد و در مكه نازل شده، علاوه بر يادى از يونس پيامبر، مسائلى در مورد توحيد و رسالت انبياء و سرگذشت امتهاى گذشته بميان آمده است.
كه قوت قلبى براى مسلمين است و عبرتى است براى مخالفان عنود و سركش.
بخصوص سرگذشت هلاكت بار فرعون و سپاه او و غرق شدنشان.

ادامه دارد ...!!

علاوه بر يادى كه از هود - پيامبر قوم عاد - در آيات 50 تا 60 شده است، اين سوره مشتمل بر معارف الهى و احكام و عبادات، و آغاز و فرجام خلقت مى‏باشد و از آيه 25 تا 45 سرگذشت مفصل نوح پيامبر و همچنين سرگذشت صالح و لوط و شعيب و موسى نقل شده است.
اين سوره 123 آيه دارد و در سال 9 بعثت در مكه نازل شده است.

پيامبر فرموده: سوره هود مرا پير كرد. اين بخاطر آيه 112 است كه خدا دستور به استقامت مى‏دهد.


ادامه دارد ...!!

اين سوره كه 111 آيه دارد و در سال يازدهم بعثت در مكه، پس از سوره هود نازل شده سرگذشت عبرت آموز يوسف، پسر يعقوب پيامبر را به تفصيل، بيان مى‏كند و در آيات آخر، يادى مجدد از دعوت انبياء و موضعگيرى مخالفان و پيروزى و نصرت نهائى خداوند بعمل مى‏آيد تا مؤمنين، به راه خويش دلگرم‏تر شوند.
در بعضى احاديث آمده كه چون در اين سوره فتنه‏گرى زليخا و غير او آمده به زنان ياد ندهيد و بجاى آن سوره «نور» يادشان دهيد كه سرشار از مواعظ و احكام حجاب است. (از على عليه السلام تفسير البرهان ج 2 ص 242.)

ادامه دارد ...!!

در آيات 12 و 13 سخنانى درباره رعد و برق و صاعقه، آمده و از اين پديده‏هاى طبيعى بعنوان مظهرى از قدرت و رحمت‏خداوند ياد شده است.
اينها هم در مسير كلى سوره كه از توحيد و خلقت و بعثت و راه و بيراهه و ... بحثت مى‏كند مى‏باشد.
از آيه 14 به بعد محور سخن، حالت پذيرى حق يا انكار آن است و نتايج‏خوب حق پذيرى و پاى بندى به تعهدات در مقابل خداوند را بيان مى‏كند و اينكه پيروزى نهائى از آن طرفداران دين خداست.
اين سوره كه 43 آيه دارد در اواخر سال 6 هجرى در مدينه بعد از سوره محمد نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

در آيات 37 تا 42 اين سوره، از دعوت و دعاى اين بينانگذار توحيد، ابراهيم بت‏شكن ياد مى‏كند و در آيات ديگر، مطالبى از رسالت و توحيد و توصيف آخرت بيان شده است.
در اين سوره اشاره‏اى هم به سرگذشت اقوام بنى اسرائيل و عاد و ثمود دارد و سرنوشت‏شوم تكذيب كنندگان را يادآورى مى‏كند. بعد از سوره نوح، در مكه، قبل از هجرت نازل شده است، به استثناى بعضى آيات و 52 آيه دارد.



ادامه دارد ...!!

حجر، نام سرزمينى بين مدينه و شام بود كه قوم ثمود آنجا مى‏زيستند و خداوند، حضرت «صالح‏» را براى هدايت مردم آن فرستاد. در آيه 80 خداوند از تكذيب اين قوم نسبت به پيامبران و سر انجام شومشان كه دچار عذاب شدند ياد مى‏كند.
داستانهاى تنذيرى و سرگذشت اقوام ديگر در رابطه با نبوت، از مطالب ديگر اين سوره است. در چند آيه هم از خلقت اوليه آدم و دشمنى ابليس با انسان و برنامه‏هاى اغواگرانه‏اش حث‏شده است.
پنجاه و چهارمين سوره‏اى است كه قبل از هجرت، در سال چهارم بعثت در مكه نازل شده و 99 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

زنبور عسل و خانه سازى آن در كوه و كوخ و تهيه عسل از ميوه‏ها و گلها و شفابخش بودن عسل در آيه 68 و 69 اين سوره بيان شده و الهام خدائى به زنبور در اين تدبيرها و نقشه‏ها ذكر شده است.
نعمتهاى فراوان زمينى و آسمانى خدا از قبيل دريا و كشتى، ماهيها، جواهرات دريائى، روشنائى ستارگان، باران، و چهارپايان و همچنين از مسئله وحى، بعثت، قيامت، بطلان عقايد مشركين، كيفر اقوام و ... از ديگر موضوعات اين سوره است. بهمين جهت نام ديگرش «نعم‏» (نعمتها) است. در اين سوره، همچنين به بعضى از عادات و رسوم جاهلى هم اشاره و از آنها مذمت‏شده است.
اين سوره در مكه بعد از سوره كهف (و قسمتى هم در مدينه) نازل شده و 128 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

آغاز سوره اشاره به حركت و سير شبانه پيامبر از مكه تا مسجد الاقصى به قدرت الهى شده است. اين حركت، مقدمه معراج بزرگ پيامبر به آسمانها بود و رمزى از حركت صعودى انسان در مسير تكامل. نام ديگر اين سوره «سبحان‏» است.
سرگذشت بنى اسرائيل و ضعف و قوت و پيروزى و شكست آنان، بعنوان مايه عبرتى براى مسلمانان در اين سوره بيان شده است.
بهمين علت، نام ديگر اين سوره، «بنى اسرائيل‏» است. در اين سوره چند نكته اخلاقى (اخلاق خانواده و اجتماع) هم مطرح شده است. بهانه‏گيرى‏هاى مشركين در نپذيرفتن دعوت قرآن در بخش پايانى سوره بيان گشته است.
سوره اسراء، 111 آيه دارد و در مكه در حدود سال 8 بعثت نازل شده است.

دامه دارد ...!!

داستان اصحاب كهف، آن غارنشينان يكتاپرستى كه از نظام شرك آلود «دقيانوس‏» به غار پناهنده شدند و پس از 309 سال خواب در آن غار پس از تغيير نظام و زوال دقيانوس، به شهر برگشتند. به آيات 9 تا 26 رجوع كنيد. داستان ذولقرنين و مسافرت موسى با خضر، از فرازهاى مهم ديگر اين سوره است و در هر سه داستان شگفت اين سوره، قدرت اعجازگر خدائى مشهود است. تباهى كار كافران و پاداش بزرگ صالحان در بهشت، از مطالب پايانى اين سوره است.
داراى 110 آيه است و در مكه قبل از هجرت نازل شده است. در حديث است: هر كه آيه آخر اين سوره را هنگام خواب بخواند در هر ساعتى كه بخواهد بيدار مى‏شود. و در حديثى ديگر آمده: هر كس هر شب جمعه اين سوره را بخواند مرگش شهادت خواهد بود و در قيامت، با شهدا برانگيخته خواهد شد. (تفسير برهان ج 2 ص 455.)

دامه دارد ...!!

در اين سوره داستان مريم و ولادت عيسى(ع) و يادى از انبياء ديگر و آياتى مربوط به دين و آخرت و توحيد و شركت بيان شده است.
گيرائى و جذبه اين سوره، حتى پادشاه مسيحى حبشه را هم تحت تاثير قرار داد و وقتى كه جعفر بن ابيطالب قسمتى از آن را خواند.

در پايان سوره، باز هم اشاره‏اى شده به نهايت امر متقين و مجرمين كه بهشت و جهنم است.
در مكه و قبل از هجرت و بعد از سوره فاطر نازل شده و داراى 98 آيه مى‏باشد.

ادامه دارد ...!!

در اين سوره، خطاب به پيامبر اكرم، داستان شگفت موسى و برخوردش را با فرعون و جادوگران و شيوه انحرافى سامرى را درحركت ارتجاعى او در جامعه بسوى شرك و نجات قوم بنى اسرائيل از چنگ نظام فرعونى را بيان كرده تا دلگرمى پيامبر و آموزش مسلمين فراهم آيد. در قسمت آخر سوره از فرمان سجده بر آدم و اغواى ابليس و هبوط و خروج آدم از بهشت‏ياد شده است.
از سوره‏هاى مكى است و 135 آيه دارد. و به نام سوره «حكيم‏» هم ياد شده است و نام ديگرش هم سوره «كليم‏» است.

ادامه دارد ...!!

در ابتداى سوره، اساس دعوت پيامبران، فرجام پيروان و مخالفان، موضعگيرى خصمانه مشركين با آئين توحيدى بيان شده و در خلال سوره، يادى از سرگذشت: ابراهيم، لوط، اسحاق، يعقوب، نوح، داود، سليمان، ايوب، اسماعيل، ادريس، يونس، زكريا و يحيى به ميان آمده است.
و نيز از قيامت و معاد، كه در كنار توحيد، سر لوحه دعوت همه انبياء است، در پايان سوره ياد شده است. در واقع، اين سوره، با بيان اين معارف اتمام حجتى است براى هر دو گروه موافق و مخالف. و هشدار اينكه در محكمه قيامت، به حساب‏ها رسيدگى خواهد شد.
شصت و دومين سوره‏اى است كه در سال 6 بعثت در مكه فرود آمده و داراى 112 آيه مى‏باشد.

ادامه دارد ...!!

[قصد و آهنگ و نام يكى از عبادات اسلامى كه از فروع دين است]

از آيه 26 تا 37 از ساختن كعبه و فوائد و آثار فريضه اجتماعى - سياسى - عبادى حج و اعمال اين عبادت، سخن به ميان آمده است.
و قبل از آن، از هيبت و عظمت بر پا شدن قيامت، در 10 آيه سخن گفته شده است.
مبدء و معاد و جدال و جهاد با مشركين از مطالب مهم ديگر اين سوره مى‏باشد. و در چند جا هم از قدرت مطلقه خدا در دنيا و آخرت ياد مى‏شود.
در سال 3 هجرى در مدينه بعد از سوره نور نازل شده و 78 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

در 11 آيه اول صفات و ويژگيهاى مؤمنين را از قبيل: خشوع در نماز، اعراض از لغو، پرداخت زكات، حفظ عفت، امانت دارى، بيان مى‏كند و سپس به خلقت انسان و نعمتهاى خدا و دعوت انبياء و معاد مى‏پردازد. عكس العمل اقوام در برابر دعوت نوح و موسى و عيسى و كلا انبياء الهى در اين آيات آمده است.
118 آيه دارد و از سوره‏هاى مكى قبل از هجرت است.

ادامه دارد ...!!

خداوند نور آسمانها و زمين و تجلى بخش هستى است.
آيه 35 و بعد از آن مطالعه شود كه آيه معروف (الله نور السموات ...) است. داستان «افك‏» هم در آيه 11 بيان شده است.
اين سوره، از سوره‏هاى مدنى است و مشتمل بر آيات حدود الهى و نمونه‏هاى ديگرى از تشريع و قانونگذارى و حجاب و مسائل تربيتى و آداب و اخلاق معاشرت و ورود به خانه‏ها و كنترل چشم از گناه و رعايت عفت و ترك خودآرائى و خودنمائى زنان در خارج از خانه مى‏باشد. پيام سوره، گردن نهادن به دين خدا و اطاعت از فرستاده اوست.
64 آيه دارد و در حدود سال 10 هجرى نازل گشته است.
در حديث است كه «با تلاوت اين سوره، عفت‏ خانواده و اولاد خود را حفظ كنيد.
نيز: به زنان اين سوره را بياموزيد كه داراى موعظه است.

ادامه دارد ...!!

فرقان يكى از نامهاى قرآن است. به اين اعتبار كه اين كتاب، جدا كننده حق از باطل و هدايت از گمراهى است. به آيه اول رجوع شود.
اين سوره كلا در تقويت روحى پيامبر در تبليغ مكتب و استقامت در روياروئى با مشركين و عناد و لجاجت آنهاست. طرح كردن قيامت و حسرت‏هاى مردم در آن روز، براى بيدار كردن وجدان بشرى از غفلت است. در اين سوره از نعمتهاى خورشيد، شب و روز، باد و دريا و ... ياد شده و از آيه 63 به بعد صفات متعددى براى «عباد الرحمن‏» آمده است. در مكه نازل شده و 77 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!

در 4 آيه آخر اين سوره، سخن از شاعران بيهوده گوى بى تعهد و عمل، و نيز ستايشى از شاعران مؤمن و عمل كننده و يادآوران خدا و پيروزمندان بعد از ستمديدگى، به ميان آمده است.
اين، شيوه‏اى است براى محتوا و جهت دادن به يك نهادى كه در جامعه وجود داشت و استفاده از سنگر شعر در راه تعهد و ايمان است.
اين سوره هم مانند بيشتر سوره‏هاى مكى در رابطه با عقيده و توحيد و نبوت و معاد و بهشت و دوزخ مطالبى دارد و از سرگذشت موسى و ابراهيم و نوح و هود و صالح و لوط و شعيب ياد مى‏كند و در نهايت به اسلام و پيامبر اشاره دارد.
227 آيه دارد و در حدود سال 4 بعثت در مكه نازل شده است. نام ديگر سوره «جامعه‏» است.

ادامه دارد ...!!

در آيه 18 عبور سليمان را همراه با سپاه جن و انس و پرندگان كه مسخر فرمان او بودند، از وادى مورچگان، بيان مى‏كند و توجه مردم را به عظمت آفرينش در مورچه معطوف مى‏كند. بخاطر داستان سليمان، اين سوره به نام «سليمان‏» هم نقل شده است.
در اين سوره هم بخاطر تدبر و عبرت از تاريخ، سرگذشت تعدادى از انبياء و موضعگيرى مشركين مكه و مشركان سابق را در امت‏هاى گذشته به ياد مى‏آورد و فرجام كار مؤمنان و مخالفان را تصوير مى‏كند.
اين سوره كه 93 آيه دارد، قبل از هجرت، در سال هشتم بعثت در مكه نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

در اين سوره، قصه‏هائى از ولادت موسى تا نبوتش و مبارزه‏اش با فرعون و نجات بنى اسرائيل از استضعاف، و نيز زراندوزى قارون و سرنوشت تلخش، بيان شده است.
اين سوره كه قبل از هجرت در مكه نازل شده (حدود سال 11 بعثت) در دوره سختى و شدت و رنج مسلمانان، مقايسه‏اى است با شدائد بنى اسرائيل در چنگ فرعون، و نويدى است براى پيروزى و وراثت زمين و امامت تاريخ و شكست طاغوتها.
داستان موسى و فرعون، در اينجا نقش سمبوليك خود را در نشاندادن مبارزه دائمى حق و باطل و پيروزى نهائى حق، بخوبى ايفا مى‏كند.
كلمه «قصص‏» در آيه 25 آمده، آنجا كه دختر شعيب، پيش پدر از كمك موسى به آنها در كشيدن آب از چاه براى گوسفندان شعيب، تعريف كرده و آن قصه را بازگو مى‏كند. از آيه 76 به بعد از روش زراندوزى و تكبر قارون انتقاد شده و سرنوشت مذلت بار و فرو رفتن او را در زمين بيان مى‏كند.
اين سوره 88 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

با تشبيه كردن كافران در عقايد الحادى خودشان به عنكبوت كه سست‏ترين خانه‏ها را دارد و تار و پودش در برابر بادها درهم مى‏ريزد، سستى بناى انديشه‏هاى مشركان و ماده گرايان را بازگو مى‏كند كه حباب انديشه‏هايشان بر روى سرابى خيالى و پوچ استوار شده است.

آيه 41 اين حقيقت را گفته است.
اين سوره مكى كه قبل از هجرت بعد از سوره روم نازل شده، كلا درگيرى ايمان آوردندگان را با فتنه انگيزى‏ها و كارشكنى‏ها و اغواهاى مخالفان بيان مى‏كند و نمونه‏هائى چند از زندگى ابراهيم و انبياء ديگر و فداكارى‏هايشان در راه خدا مى‏آورد و مؤمنان را بياد تكاليف و تعهدات و صبر در اين راه مى‏اندازد. مشتمل بر 68 آيه.

ادامه دارد ...!!

در آغاز سوره، از پيروزى روم پس از شكست‏خوردنش از ايران خبر مى‏دهد.

اين پيشگوئى و حادثه مربوط به صدر اسلام است و در واقع نويد پيروزى امت مسلمان را پس از شكست دو ابر قدرت آن روز جهان مى‏دهد و تقويتى است براى مسلمين آن روز كه مورد آزار مشركين مكه قرار داشتند و آينده‏اى تابناك را در افق حيات بشرى نشان مى‏دهد در چندين آيه متوالى آيات و نشانه‏هاى الهى را با ذكر مصداق، از مخلوقات و پديده‏هاى زمينى و آسمانى بيان كرده،

سپس انسانها را متوجه فطرت خدا آشناى خودشان مى‏كند: آيه 30 و 42 و در نهايت، باز گريزى است به مسئله مهم يعنى معاد و حيات جاودان پس از مرگ.
هفتاد و نهمين سوره‏اى است كه با 60 آيه، در مكه و قبل از هجرت نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

سوره به نام لقمان حكيم است و در آيات 12 تا 20 موعظه‏هاى حكيمانه‏اى را از لقمان به پسرش بيان كرده است، كه درباره خدا و دين و برخورد انسانى با مردم و ميانه روى در رفتار است.
در مجموع، اين سوره، پيام توحيد و حكمت و معرفت و معاد را بيان مى‏كند و فطرت بشرى آدميان را مورد خطاب قرار مى‏دهد تا از طريق توجه به نعمتهاى الهى، به شناخت و اطاعت او گردن نهاده و به سعادت ابدى برسد.
در مكه و نزديكيهاى هجرت نازل شده است و داراى 34 آيه مى‏باشد.

ادامه دارد ...!!

در آيه 15 اين سوره، از نشانه‏هاى بارز مؤمن، اين را مى‏گويد كه هنگام يادآورى آيات و نشانه‏هاى خدا، به علامت تعظيم و سپاس، به خاك افتاده و در پيشگاه او سجده كرده و خدا را مى‏ستايد. «مضاجع‏» نام ديگر اين سوره است. هنگام تلاوت آيه سجده واجب است كه سجده نمائيم.
هدف كلى سوره، اقامه دليلى است در مورد مبدا و معاد و زدودن شك از دلها و در رابطه با نبوت و قرآن، اشاره‏هائى هم به مؤمنان و فاسقان دارد و از پاداش و عذاب، سخن مى‏گويد. و سرگذشت موسى و قوم او بعنوان يك نمونه مطرح مى‏شود.
اين سوره 30 آيه دارد و در مكه در اوائل بعثت پيامبر نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

حزبها و قبائل مشرك عرب، براى ريشه كن كردن اسلام و نابودى مسلمين دست به دست داده و ائتلاف نمودند و مدينه را محاصره كردند و جنگ خندق پيش آمد.
واكنش روانى و عكس العمل مسلمانان در برابر اين محاصره نظامى و نقش تخريبى ستون پنجم (يهود داخل مدينه) و سر انجام كار، از مسائلى است كه در خلال آيات 9 تا 27 ذكر شده و بسى آموزنده است. به همين جهت هم شروع سوره، با فرمان خدا مبنى بر اطاعت نكردن از كافران و منافقان است.



در قسمتهاى بعدى رابطه پيامبر را با مؤمنين و منافقين و همچنين همسرانى و نيز تذكر نكات اخلاقى و تربيتى را در بر دارد و اينكه آنها الگوى مردم‏اند و نيك و بدشان تاثير فراوان دارد و بر خوبيها و فسادهايشان، پاداش يا عذاب دو برابر خواهد بود.

از آيه 36 به بعد به ماجراى ازدواج پيامبر با زن پسر خوانده‏اش - زيد - اشاره شده و در آيه 40 خاتم انبياء بودن حضرت محمد(ص) بيان شده است و در اواخر سوره، عليه منافقين افشاگرى مى‏كند.

در حديثى بيان شده كه در اين سوره، رسوائيهاى مردان و زنان قريش بيان شده است.
اين سوره 73 آيه دارد و در سال 6 هجرى در مدينه نازل شده است.



ادامه دارد ...!!

نام قومى است كه همزمان با سليمان مى‏زيستند و حاكمشان يك زن (بلقيس) بود

آيه 15 به بعد بخشى از داستان آنان را در رابطه با سليمان بيان مى‏كند و نيز داستان داود را نقل مى‏نمايد. در اين سوره آياتى هم از توحيد و رسالت و آخرت (اين سه پايه دعوت همه انبياء) آمده است.
رسالت جهانى پيامبر اسلام در آيه 28 آمده، و در كل، حمايت از رسول اللّه در دعوت الهى‏اش مى‏باشد.
هشتاد و سومين سوره‏اى است كه در مكه و قبل از هجرت نازل شده و 54 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

در اولين آيه، با اين صفت، از خدا ستايش شده، خدائى كه آسمانها و زمين را با شكافتن پرده عدم، بوجود آورد.
نام ديگر سوره «ملائكه‏» است. باز در همين آيه اول از فرشتگان بعنوان رسولانى كه حامل فرمان خدا و مجرى اوامر او در جهان هستند ياد شده است.
اين سوره، شامل قدرت و حكمت و نعمتهاى بزرگ آسمانى و زمينى خداوند، در رابطه با توحيد و ربوبيت اوست و اينكه خلقت انسان و آمد و رفت‏شب و روز و تسخير ماه و خورشيد و آبها و ماهيهاى درياها همه در جهت‏شكر انسان و حركت او بسوى صاحب نعمت و شناختن و اطاعت اوست.
54 آيه دارد و در مكه نازل شده است. به استثناى چند آيه كه مدنى است.

ادامه دارد ...!!

در اين سوره كه با پيامبر سخن گفته شده، پايه‏هاى سه گانه دين (توحيد، نبوت، معاد) مطرح شده و نيز حالت مردم را در قبول و رد دعوتها، و سر انجام مجرمين و متقين را در قيامت بيان كرده است.
و از رويش گياه در زمين مرده، روئيدن باغها و ميوه‏ها، زوجيت عمومى در مخلوقات، شب و روز و ماه و خورشيد حركت كشتى‏ها در دريا و ... بعنوان «آيه‏» و نشانه بر خدا ياد شده است.
اين سوره «قلب قرآن‏» هم ناميده شده است. و همچنين به «ريحانة القرآن‏» هم معروف است پنجاه و نهمين سوره‏اى است كه در مكه نازل شده است و 83 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

در آيه اول، خداوند به فرشتگان به صفت كشيده شده، يا به صفوف منظم پيكار گران و مجاهدان، يا پرندگان منظم و به صف كشيده در پرواز، يا صفوف نمازگزاران، سوگند ياد كرده است. (بنا به تفسيرهاى گوناگون در كلمه صافات).
روح كلى سوره، بيان توحيد و رد عقايد مشركين، بخصوص در زمينه خويشاوندى خدا با جن يا مخلوقات ديگر مى‏باشد.
مسئله معاد و پاداشهاى بهشت و كيفرهاى جهنم موضوع ديگر اين سوره است. به داستان نوح و امتحان ابراهيم بوسيله فرمان ذبح اسماعيل، و همچنين داستان لوط و يونس هم اشاره‏اى شده است.
اين سوره كه 182 آيه دارد، در اوائل بعثت در مكه نازل گشته است.

ادامه دارد ...!!

محور سوره، دعوت پيامبر به توحيد و اخلاص در عبوديت است. از اين رهگذر موضع موافقين و مخالفين و روياروئى جبهه حق و باطل و سر انجام دو گروه است.
قيامت و مسئله خلقت انسان و امر خدا به سجود بر آدم و سر باز زدن ابليس و دشمنيهاى ابليس با بنى آدم در جهت اغواء و گمراه كردن و اينكه فقط مخلصين از دام شيطان مى‏رهند، از مسائل ديگر اين سوره است.
اين سوره كه 88 آيه دارد، حدود سالهاى 4 و 5 بعثت پيامبر در مكه نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

از آيه 70 تا آخر سوره، بيان مى‏كند كه در قيامت كه روز كيفر و پاداش كافران و متقين است، گروه گروه، مردم به سوى سرنوشت و جايگاه ابدى خودشان (دوزخ يا بهشت) سوق داده مى‏شوند.

نام ديگر سوره «غرف‏» (غرفه‏ها) است.
به اين مناسبت كه در آيه 20 از غرفه‏هاى چند طبقه متقين در بهشت‏ياد شده است.
در اين سوره، در مورد اخلاص دين براى خدا و بيدار ساختن قلوب براى پذيرش حق، و مقايسه حال و سرنوشت مؤمنين و مشركين در دنيا و آخرت، مطالبى بيان شده است.
و در مجموع، سوره، سوره پاداش‏ها و كيفرها و نتايج اخروى اعمال ما در دنيا است.
اين سوره مكى است و 75 آيه دارد.

ادامه دارد ...!!

از آيه 27 به بعد از «مؤمن آل فرعون‏» ياد مى‏كند.
مردى كه در بطن نظام طاغوتى فرعون، مخفيانه به دعوت موسى گرويده بود و به نفع او در مجامع دولتى تبليغ مى‏كرد و از موسى در مقابل توطئه‏هاى خائنانه فرعون و وابستگانش دفاع مى‏نمود.



نام ديگر سوره، «غافر» است. يعنى بخشنده گناه و خطاپوش در آيه 3 با اين صفت از خدا ياد شده است.

نام ديگر سوره «طول‏» است‏يعنى نعمت پايدار و در همين آيه از خداوند با عنوان صاحب نعمت (ذى الطول) ياد شده است.
از مطالب ديگر اين سوره، درگيرى هواداران حق و باطل است، قدرت مطلقه خدا در قيامت، رمز سرنگونى قدرتهاى باطل و جبار پيشين، دعوت موسى، تقسيم بندى مردم در رابطه با اعمالشان در قيامت و ... مى‏باشد.
اين سوره مكى كه داراى 85 آيه مى‏باشد، در سالهاى قبل از هجرت نازل شده است.

ادامه دارد ...!!

در آيه 2 مى‏گويد: «اين قرآن كتابى است كه آياتش براى مردمى كه علم و آگاهى دارند، بخش بخش نازل شده است.»
اين سوره به نام «مصابيح‏» هم ياد شده زيرا در آيه 12 از زينت كردن و آراستن آسمان توسط ستاره‏ها كه چراغهائى هستند سخن به ميان آمده است.
اين سوره را بعضى هم به نام «حم. سجده‏» مى‏شناسند.
قرآن، رسالت، خدا، آخرت، وحى، توحيد، از مسائل ديگر اين سوره مى‏باشد.

سوره فصلت، تجلى قدرت مطلقه خداوند است، هم در دنيا و در رابطه با هلاك كردن مكذبين و ظالمين و هم در آخرت و هنگام حسابرسى اعمال بندگان.
54 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل گشته است.

ادامه دارد ...!!

در آيه 38 اصل اجتماعى شورا در امور اجرائى، از صفات مؤمنانى به حساب آمده كه اهل تقوا و نماز و انفاق و هميارى هنگام ستمديدگى مى‏باشند.
محور اين سوره، وحى و محتواى پيام‏هاى آن است و حالت پذيرش يا انكار مردم نسبت به آن و برخى از نشانه‏هاى خدا و نيز نتايج اعمال و راه مستقيم الهى بيان شده است و باز، نقبى به آخرت و سراى ابدى در آن جهان، و همچنين بيان بعضى از نعمتهاى الهى.
اين سوره مكى كه 53 آيه دارد يكسال قبل از هجرت نازل شده است.
ادامه دارد ...!!