جمع بندی در زمان حمله عثمانی ها به بیزانس، تقدیر گرایی مسیحی چقدر در شکست آنها تاثیر داشت؟

با سلام
امیدوارم دوستان گرامی در صحت و سلامت دائم باشند .
تقدیر گرائی را بیشتر می توان در ادیان شرقی ملاحظه کرد و حتی برخی از این ادیان مبنای معرفتی خود را بر تسلیم شدن به تقدیر و سرنوشت قرار داده اند .
اما در ادیان ابراهیمی بویژه یهودیت و اسلام این اندیشه به جز در برخی از نحله های فکری هیچ گاه مورد پذیرش همگانی قرار نگرفت .
این اندیشه در یونان با آموزه های اخلاقی رواقیان آغاز شد که معتقد بودند : ( انسانها باید رنج هایی را که بدون خواست و اراده خود تحمل می کنند، به عنوان تقدیر خویش قبول کنند )
برخی معتقدند اولین بار ترتولیان این آموزه را در مخالفت با فلاسفه رواقی وارد مسیحیت کرد زیرا او معتقد بود : (خداوند بر اساس طرح و نقشه ای که در عقل دارد و مشیت خوانده می شود جهان را آفرید ترتولیان معتقد بود مشیت همان عقل خداست که با او هم جوهر است. از دیدگاه ترتولیان تقدیر، قوانینی هیتند که در طبیعت قرار دارند و بر مخلوقات حاکم هستند و جایگاهی که یک موجود در عالم دارد بر اساس تقدیر است. فرشتگان، انسان ها، حیوانات و سایر موجودات بر اساس تقدیر عمل می کنند. طبیعی است که تقدیر تابع مشیت است و بر اساس آن شکل گرفته است.
پس از او دیگر الهیدانانی مانند اگوستین نیز به این اندیشه پر وبال دادند زیرا آگوستین مشاهده کرد که اگر لختیار انسان را مطرح کند ممکن است منجر به تحت الشعاع قرار گرفتن آموزه بنیادین گناه نخستین شود به همین دلیل به شدت در این زمینه با آرای پلاگیوس مخالفت کرد و بر تقدیرگرائی تأکید کرد . در هر صورت این آموزه به صورت پررنگ در مسیحیت باقی ماند .
در زمان حمله عثمانی ها به بیزانس نمی توان به طور قطع سخن از تقدیر گرائی مسیحیان گفت بلکه دلیل شکست آنان را باید بیشتر در چند مورد یافت :
1. نیروی عظیم علمی و نظامی غیرقابل شکست عثمانی ها در آن روزگار . برای مثال عثمانی ها توانستند طی یک شب کشتی ها خود را از روی خشکی از دریای مدیترانه به بغاز بوسفور منتقل کنند .
2. اغلب سربازان بیزانس مزدور بودند که هنگامی که شکست را نزدیک دیدند پا به فرار گذاشتند که از این میان می توان سربازان ونیزی را مثال زد .
3. مغرور بودن بیزانسی ها به دیوارهای قدرتمند شهر قسطنطنیه که گمان می کردند غیر قابل نفوذ هستند .
4. بی اعتنایی کلیسای بیزانس به امور جاری و به گونه ای ترویج انزواگرایی (حالتی شبیه فرق صوفی جهان اسلام هنگام هجوم مغولان). برای مثال هنگامی که عثمانی ها در حال کوبیدن دیوارهای شهر بودند مردان کلیسا در حال بحث بر سر این مسأله بودند که ضربانی که بر پیکر مسیح وارد آمدند آیا به ناسوت میخوردند یا به لاهوت !!! این مسأله تاکنون ضرب المثلی شده که از آن استفاده می شود .
5. اختلافات عمیق در جهان مسیحی که باعث شدند نیروهای پاپ حاضر به کمک به بیزانس نشوند چون بیزانسی ها ارتودکس بودند .

البته دلایل دیگری هم وجود دارند که به خاطر اختصار از بیان آنها می گذریم .
[=impact]منابع :
[=arial][=impact]1. [=impact]Mcgrath, Alister E, Christian Theology البته این کتاب به فارسی ترجمه شده و در کتابخانه دانشگاه ادیان موجود است .
2. جنگ دریایی لپانت صص 80 الی 125

کارشناس بحث: استاد مبشر