جمع بندی نقطه شروع عالم کجا بوده؟ (فرایند تکامل)

ضمن تشکر از شما، مطلب یک مقدار دقیق هست اما سعی کرده ام پاسخ شما را با بیان ساده بنویسم.

ماده به دلائلی نمی تواند ازلی باشد، یعنی از ابتدا بوده باشد و هرگز نقطه شروع نداشته باشد:

اولا: اگر هستی ماده از آن خود او می بود، باید از همان ابتدا کامل می بود، و تکامل برای او معنا نمی داشت، چون کمال چیزی جز هستی نیست، و اگر هستی موجودی از خودش باشد محدودیت برای او معنا ندارد، چون این موجود محدود، محدودیتش به این خاطر است که محدود آفریده شده است و موجودی که آفریده نشده (چون عین هستی است) باید نامحدود باشد، ما این وصف نامحدود بودن را برای خدا قائل هستیم، اما اگر کسی اعتقاد داشت که هستی عالم ماده از خود اوست، باید یا قائل به نامتناهی بودن ماده از ابتدا باشد، یا بگوید چه چیز در ازل که فقط ماده بوده و بس او را محدود نموده است؟ که هیچ کدام از دو فرض قابل دفاع نمی باشد.

ثانیا: اگر ماده ازلی می بود تغییر و تحول و فنا در آن معنا نداشت، در حالی که ما تغییر و تحول، و فناپذیری در آن را می بینیم طبق قانون ترمودینامیک همواره گرما از جسم گرم به جسم سرد منتقل می شود، و روزی که انرژی ها پایان یافته، و درجه حرارت اجسام برابر شود فنای عالم ماده خواهد بود، و ابدی نبودن چیزی، دلیل ازلی نبودن آن است.

ثالثا: انسان موجودی دارای شعور و فهم است، و خالق فاقد شعور و بدون عقل هرگز نمی تواند موجودی عاقل خلق نماید، طبق قاعده عقلی روشنی که مفاد آن این می شود: فاقد چیزی نمی تواند معطی و عطا کننده آن باشد، یعنی اگر موجودی چیزی نداشته باشد، نمی تواند آن را به دیگری بدهد.

و دلائل دیگری که فعلا از ذکر آنها به دلیل طولانی نشدن مطلب خودداری میکنم

با سلام و تشکر از پاسخ گویی شما اما باید عرض کنم:
منظورم از محدودیت، محدودیت در لحظه، یا محدودیت بالفعل است، یعنی بر فرض که ماده در حال تکامل و رشد است و روز به روز کامل تر می شود،و این رشد نامتناهی باشد، اما در لحظه ابتدایی محدود بوده، و در هر لحظه ای که عالم ماده، بدون گذشته و آینده فرض شود، در آن لحظه محدود است، به همین خاطر این هستی و تکامل نمی تواند متعلق به ذات خودش باشد، اصلا مثل خود انسان، انسان هم می تواند تا بی نهایت رشد کند، و تکامل او نامتناهی است، اما هر لحظه یا هر ثانیه ای که دست روی او بگذارید در آن لحظه محدود است. پس بین نا محدود در هر لحظه، و بین نامحدودی که توان تکامل نامحدود در آینده را دارد فرق است، اولی نامحدود بالفعل است و دومی نامحدود لایقفی(1) بالقوه، اولی نامحدودیتش عین ذاتش هست اما دومی وجود و تکاملش متعلق به خود او نیست و با لحاظ آینده اش می توان او را نامحدود دانست نه الان او.

ببینید، نکته ای که عرض کردم خیلی دقیق است: هرگز معنا ندارد موجودی هستی اش از خودش باشد و محدود باشد، شما می گویید مثلا در ازل فقط ماده بود و ماده، که کسی هم خالق آن نبوده، سوال من این است اگر ماده وجودش از خودش بوده چرا در ابتدا محدود بوده؟ چه مانعی بوده که نامحدود باشد در حالی که در ازل چیزی جز او نبوده؟ کسی جز او نبوده که او را محدود کند؟ عقل، ازلی بودن یک موجود محدود که نیاز به تکامل دارد را نمی پذیرد، موجودی که بدون خالق، به طور ناقص موجود بوده، و بعد تکامل یافته؟ اینکه شما می فرمایید مثلا ماده از نقطه 1 شروع کرده و دارد به سمت تکامل، مثلا 100 می رود، خود دلیل می شود که حرکت آن موجود از صفر شروع شده، و شما آن را از نقطه 1 می پندارید.

علاوه بر این فناء پذیر بودن و نقطه شروع داشتن عالم ماده برای ما کاملا قابل مشاهده و محسوس است، اصلا نظریه بیگ بنگ و... برای توجیه نقطه شروع است، شما چطور می گویید ماده ازلی است و همیشه بوده است؟ اینکه دانشمندان برای زمین عمر تعیین می کنند و یا می گویند خورشید چند میلیون سال دیگر عمر خواهد کرد مؤید این است که ماده نقطه شروعی داشته و نقطه پایانی خواهد داشت.

نکته دیگر این که امام علی(ع) هرگز نفرمودند چون تخم مرغ موجود نیست نمی توان جهان را در آن جا داد، بلکه فرموده اند چون تخم مرغ ظرفیت پذیرش جهان را ندارد، و جا دادن شیء بزرگتر در ظرف کوچک تر محال است قدرت خداوند نسبت به آن، به عجز وصف نمی شود.

و همچنین هرگز شعور کامپیوتر بیشتر از یک انسان نیست، هرگز؛ نمی دانم چقدر با برنامه نویسی کامپیوتر آشنا هستید، دقت بفرمایید: کامپیوتر هرگز قادر به تکامل نیست، و فقط آن چیزی را می فهمد که برای او تعریف شده، اگر جمع 2 به علاوه 2 برای او تعریف نشود از پاسخ دادن به ان عاجز است ولو تمام معادلات ریاضی دیگر برای او تعریف شده باشد، نمی تواند از فهم دیگر معادلات به فهم 2+2 برسد، مگر اینکه آن مسیر برای او تعریف شده باشد، کامپیوتر هرگز نمی تواند بدون تعریف پیشین، از داشته هایش به مجهولات برسد.
علت این تفاوت بین نرم افزارها هم همین است، چون نشان دهنده قدرت برنامه نویس هایشان هست، که هر چه دامنه تعریفاتشان گسترده تر باشد، قدرت نرم افزار بیشتر خواهد بود، پس کاملا بدیهی است که معنا ندارد بگوییم شعور کامپیوتر بیشتر از یک انسان است، اگر در حین ساختن یک نرم افزار عظیم، تعریف کردن یک نقطه کوچک فراموشتان شود، کامپیوتر هرگز قادر به حل کردن آن نخواهد بود.
و قاعده مذکور زیر سوال نخواهد رفت، اصلا این قاعده عقلی خیلی روشنی هست که کسی که خودش چیزی را ندارد نمی تواند آن چیز را به دیگری ببخشد.

(1) نامحدود لایقفی یعنی نامحدود بودن مثل اعداد ریاضی، که حد یقف و ایستادن ندارد، نه اینکه واقعا نامحدود باشند، به عبارت دیگر هر عددی را فرض کنید می توان یک عدد بر آن اضافه نمود، پس در ذهن نامحدود هست اما در خارج محدود است، یعنی هر چیزی که در خارج موجود می شود ولو نتوانیم آن را بشماریم اما محدود است و قابل شمارش و بالاخره یک تعدادی دارد که ما چون توان شمارش را نداریم میگوییم نامحدود یا غیر قابل شمارش.

موفق باشید

با سلام خدمت دوستان عزیز
یک مقدار مباحث حاشیه ای دارد مطرح می شود که ما را از اصل بحث باز می دارد، اجازه بدهید برگردیم به اصل بحث(نقطه شروع آفرینش)،
جناب johnsmit طبق دیدگاهتون این سه سوال رو چطور توجیه خواهید نمود:

اولا: چگونه می شود ماده فاقد شعور، موجودی باشعور خلق کند، یا به تعبیر دوستمان «محی الدین» ماده بی جان، مخلوقی جاندار و زنده خلق نماید، در حالی که عقل می گوید فاقد چیزی نمی توان عطا کننده آن باشد.

ثانیا: شما با پذیرش تکامل در درون ماده، قانون علیت را پذیرفته‌اید، که ماده در تکامل خودش از این قانون تبعیت می‌کند، و همین چارچوب علیت است که اجازه نمی دهد از خاک آهن یا چیز دیگری به جای درخت خارج شود، چرا که هر معلولی، علت خودش را می طلبد، پس ماده ای که در تکامل و بقاء نیازمند علت است نمی تواند در پیدایش بی نیاز از علت باشد. چطور شما از این امر پاسخ خواهید داد که موجودی بدون علت به وجود بیاید اما در بقاء تابع قانون علت و معلول باشد؟

ثالثا: ماده ای که فاقد شعور باشد هرگز با گذشت زمان تکامل هدمند و منطقی نمی یابد، این مطلب بدیهی بوده و با اندک تأملی آن را تصدیق خواهید نمود، ببینید بر حسب احتمالات چشم انسان از میان میلیاردها شکل و اندازه هندسی قابل تصور به این شکل فعلی موجود شده است، که اتفاقا بهترین شکل و مناسب ترین شکل است، برای خروج میکروبها و پلک زدن راحت و...، اگر عقل و تدبیری در وراء آن وجود نمی داشت چرا تکامل ماده آن را به این سمت و سو، سوق داده است؟ شما هم نظم منطقی عالم را قبول دارید، این نظم از میان میلیاردها احتمال نامنظم دیگر پیروز شده است، چطور ماده بدون شعور می تواند بهترین احتمال را از بین احتمالات بدون تدبر پیشین انتخاب کرده باشد؟

با تشکر فراوان

با سلام
خوشحالم اگر تونستم با آگاهی اندک خودم کمکی کرده باشم
من هم آرزو می کنم دلتون همیشه شاد و زندگی تون تحت الطاف و عنایات خاصه حضرت حق باشه

با سلام و احترام
به دو نکته دقت بفرمایید اول اینکه وجود شکل برتر از شکل موجود برای چشم باید اثبات بشود و این در صورتی اثبات میشود که ما به همه جوانب و حکمت های در وراء آن آگاه باشیم، در ثانی اگر از این هم بگذریم حتی اگر یک مورد نظم هدفمند در عالم پیدا بشود برای تکمیل برهان مورد نظر ما کافی است.

معنا ندارد که خداوند از خودش چیزی خلق کرده باشد، به این معنا که چیزی از خدا جدا شده باشد و تبدیل به موجودات دیگر شود، چر که در این صورت موجب ترکیب در ذات خداوند می شود که محال است.
منظور از اینکه مخلوقات را از نیستی آفریده این است که قبلا آنها موجود نبوده اند، بلکه ابداعی خداوند هستند، مثلا شما اگر یک اتومبیل بسازید، طبیعتا فقط صورت آن را ساخته اید، چون نه خالق فلز هستید، نه خالق پلاستیک، نه خالق شیشه و... فقط با کنار هم گذاشتن چیزهایی که از قبل وجود داشته اند اتومبیلی ساخته اید، پس این که می گویند خداوند موجودات را از عدم ساخته است نه به این معنا که ماده آنها عدم است، این که معنا ندارد، عدم که چیزی نیست که بشود با آن چیز دیگری ساخت، بلکه به این معناست که تمام مخلوقات ابداعی او هستند، نه اینکه از موجوداتی که ساخته او نیستند، موجودات جدید بسازد.

با سلام و تشکر از سوال شما دوست عزیز
من در گام اول تمام صحبت هاتون در مورد تکامل می پذیرم، فقط یک سوال دارم، این جمله شما هست:

به من بگید اون ذره اول چطور به وجود اومده؟ شما هم قبول دارید که خلأ هرگز تکامل پیدا نمی کنه، ما بر فرض تکامل ذرات رو و تبدیل شدنشان به این عالم پیچیده رو بپذیریم، اون نقطه شروع این حرکت از نیستی به هستی رو چطور توجیه می کنید؟ تکامل در هستی اتفاق می افته، نه در نیستی، فکر می کنم شما هم با بنده هم عقیده باشید در این خصوص، یا نظر دیگری دارید؟

با تشکر:Gol:

پرسش:
اگر جهان حاصل تکامل ذره ابتدایی باشد که ازلی بوده باشد، دیگر نیازی به اعتقاد به وجود خداوند نیست، انسان هم اگر به این درجه رسیده است حاصل یک فرآیند تکامل تدریجی بوده است؛ لازم نیست بگوییم که حتما شعور آفریننده ی انسان باید بیش از خود انسان باشد؛ همانطور که انسان کامپیوتری را اختراع کرده که هزاران برابر بهتر از خود او محاسبه میکند.

پاسخ:
برای پاسخ به این سوال باید ب چند نکته توجه بفرمایید:

نکته اول:
این که جهان ازلی است یا حادث حتی در بین خود فیزیکدانان هم مسئله روشن و بدون اختلافی نیست، و از نظر علمی، یعنی به لحاظ شواهد فیزیکی هیچ کدام از طرفین دلیل قطعی بر ادعای خود ندارند، اگر برخی برای اثبات ازلی بودن ماده نخستین به مدل نوسانی جهان استناد کرده اند، برخی دیگر برای اثبت ازلی نبودن آن به نظریه «مهبانگ» استناد کرده اند.(1)
اما در هر صورت حداقل با اطلاعات علمی موجود دلیل قانع کننده ای بر تقدم هیچ کدام از این دو دیدگاه بر دیگری وجود ندارد.(2)
علاوه بر اینه مدل نوسانی جهان لزوما ازلیت ماده را نتیجه نمی دهد، بلکه با دیرینگی جهان متمایل تر است، نه اینکه ازلیت (3)

نکته دوم:
تکامل با تمام حرف و حدیث هایی که در اثبات اصلش وجود دارد، حتی اگر آن را بپذیریم باز هم جای خداوند را نمیگیرد، چون تکامل، بقاء موجودات را توجیه میکند، نه پیدایش آنها را! یعنی بر فرض که تکامل بتواند توجیه کند که یک ذره چگونه به این پیچیدگی های عظیم ختم شده است، اما پیدایش آن ذره ابتدایی را نمی تواند توجیه کند.

نکته سوم:
حتی اگر جهان ازلی باشد، باز هم ازلی بودن مساوق و برابر با بی نیازی نیست، یعنی اینطور نیست که اگر موجودی ازلی باشد دیگر لزوما بی نیاز از غیر باشد؛ مثلا شما فرض کنید یک آتش از ازل موجود باشد، طبیعتا حرارت آن هم ازلی خواهد بود، اما این ازلی بودن حرارت موجب بی نیازی او نمیشود، بلکه حرارت از ازل بوده، و از ازل هم نیازمند به غیر بوده است.
پس ازلی یا حادث بودن دخلی در نیازمندی و عدم نیازمندی ندارد، آنچه که ملاک نیازمندی و عدم نیازمندی است امکان و وجوب است، هر ممکن الوجودی چه ازلی باشد و چه حادث نیازمند به غیر است؛ آنچه که بی نیاز از غیر است «واجب الوجود» است.

نکته چهارم:
ماده به دلائلی نمی تواند واجب الوجود باشد:

اولا: واجب الوجود موجودی است که هستی عین ذات آن است، بنابراین باید از هر جهت کامل باشد، چون اگر در یک عرصه ناقص باشد یعنی مرکب از وجود و عدم است! و این ممکن نیست چیزی که وجود عین ذاتش است عدم در آن راه داشته باشد!(4)
همچنین اگر هستی موجودی از خودش باشد محدودیت برای او معنا ندارد، چون این موجود محدود، محدودیتش به این خاطر است که محدود آفریده شده است و موجودی که آفریده نشده (چون عین هستی است) باید نامحدود باشد.

اگر ماده وجودش از خودش بوده چرا در ابتدا محدود بوده؟ چه مانعی بوده که نامحدود باشد در حالی که در ازل چیزی جز او نبوده؟ کسی جز او نبوده که او را محدود کند؟ عقل، ازلی بودن یک موجود محدود که نیاز به تکامل دارد را نمی پذیرد، موجودی که بدون خالق، به طور ناقص موجود بوده، و بعد تکامل یافته؟ اینکه شما می فرمایید مثلا ماده از نقطه 1 شروع کرده و دارد به سمت تکامل، مثلا 100 می رود، خود دلیل می شود که حرکت آن موجود از صفر شروع شده، و شما آن را از نقطه 1 می پندارید.
بنابراین اصلا در واجب الوجود تغییر و تحول نیز راه ندارد، چون تغییر و تحول یا از بالا به پایین است، یا از پایین به بالا! در حالی که واجب الوجود از جمیع جهات کامل است پس نه تغییر از پایین به بالا برای او ممکن است، نه تغییر از بالا به پایین و رو به نقص! در حالی که ما به وضوح در ماده تغییر و تحول، و فناپذیری در آن را می بینیم

ثانیا: انسان موجودی دارای شعور و فهم است، و خالق فاقد شعور و بدون عقل هرگز نمی تواند موجودی عاقل خلق نماید، طبق قاعده عقلی روشنی که مفاد آن این می شود: فاقد چیزی نمی تواند معطی و اعطا کننده آن باشد(5) یعنی اگر موجودی چیزی نداشته باشد، نمی تواند آن را به دیگری بدهد، مثال کامپیوتر را هم که زدید مثال درستی نیست، شعور کامپیوتر هرگز بیشتر از یک انسان نیست، کامپیوتر فقط آن چیزی را می فهمد که برای او تعریف شده، اگر جمع 2 به علاوه 2 برای او تعریف نشود از پاسخ دادن به ان عاجز است ولو تمام معادلات ریاضی دیگر برای او تعریف شده باشد، نمی تواند از فهم دیگر معادلات به فهم 2+2 برسد، مگر اینکه آن مسیر برای او تعریف شده باشد، کامپیوتر هرگز نمی تواند بدون تعریف پیشین، از داشته هایش به مجهولات برسد.

علت این تفاوت بین نرم افزارها هم همین است، چون نشان دهنده قدرت برنامه نویس هایشان هست، که هر چه دامنه تعریفاتشان گسترده تر باشد، قدرت نرم افزار بیشتر خواهد بود، پس کاملا بدیهی است که معنا ندارد بگوییم شعور کامپیوتر بیشتر از یک انسان است، اگر در حین ساختن یک نرم افزار عظیم، تعریف کردن یک نقطه کوچک فراموشتان شود، کامپیوتر هرگز قادر به حل کردن آن نخواهد بود.

طبق آنچه که گذشت روشن میشود حتی بر فرض اثبات یقینیِ «ازلیت جهان« و «تکامل»، باز هم بی نیاز از خالق نخواهیم شد، چه برسد به اینکه هنوز این دو مسئله به صورت قطعی اثبات نشده باشند.

پی نوشت ها:
1. ر.ک: شاکرین، حمیدرضا، هاوکینگ و خودبسندگی جهان، فصلنامه کلام اسلامی، شماره 103، پاییز 1396، ص45.
2. پترسون و دیگران، مایکل، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، انتشارات طرح نو، تهران، چاپ ششم، 1388، ص145.
3. هاوکینگ و خودبسندگی جهان، ص45.
4. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، تهران، ج4، ص160.
5. خرازی، محسن، بدایة المعارف الالهیة، مؤسسة النشر الإسلامي‏، قم، چاپ چهارم، 1417ق، ج1، ص46.