جمع بندی کمال پیامبر و ائمه (ع) و غرض از خلقت آنان

سلام علیکم
این مسأله که انسان با خداوند چه نسبتی دارد از مسائل مهمی است که در دستگاه فلسفی عرفانی عارفان، به خوبی بدان پاسخ داده شده است.
طبق نظریه وحدت وجود، همه عالم، مظهر و جلوه حق است.
تمام موجودات، مظاهر نسبی و ناقص حق‌تعالی هستند (تنها بخشی از اسماء الهی را جلوه‌گر می‌کنند).
تنها انسان است که مظهر جامع حق است. انسان می‌تواند تجلی‌گر تمام اسماء و صفات حق باشد.
پس انسان تجلی اعظم و مظهر اتم حق‌تعالی می‌باشد.
مظهریت اتم یعنی این که خداوند هر آنچه از تجلیات و اسماء و صفات را که در خود به نحو مندمج دارد، همه را در آینه‌ی انسان کامل می‌بیند.
«الانسان الکامل الذی هو العین المقصودة لله علی التعیین و کل ما سواه فمقصودٌ بطریق التبعیة له ... . (قونوی، رسالة‌النصوص، نص 11، ص 42).
در مظاهر دیگر غیر از انسان، حق‌تعالی از حیث برخی از اسما، احکام، اضافات و اعتبارات ظهور پیدا می‌کند ولی در انسان، از حیث جمیع اعتبارات و از حیث ذات ظهور می‌یابد.
نتیجه آن که در مقام نسبت انسان کامل با حضرت حق باید گفت انسان کامل همان تجلی اعظم حق است.
در تراث حدیثی، حدیث مشهور «إن الله خلق آدم علی صورته» دال بر این آموزه است. (علامه مجلسی، بحار، ج4، ص 14).
اما صورت حق‌تعالی چیست که انسان برابر آن آفریده شده است؟
اهل معرفت می‌گویند مقصود از صورت خداوند، همان امر واجدِ جهت فاعلی است که چیزی جز اسمای الهی نیست؛ بنابراین، انسان برابر با اسمای الهی خلق شده است و چون همه اسما در تعین ثانی در اسم جامع الله جمع اند صورت حق‌ٱعالی نیز چیزی جز اسما جامع الله نیست. بنابراین، اسم جامع الله تنها در حضرت انسان کامل است که به طور کامل خود را جلوه‌گر می سازد. پس انسان کامل مطابق با صورت حق‌تعالی، یعنی اسم جامع الله خلق شده است.
جامی می‌گوید: «و کان الانسان مختصرا من الحضرة الالهیه و لذلک خصًه بالصورة فقال إن الله خلق آدم علی صورته» (رسائل ابن عربی، رساله 27، رساله نقش الفصوص، ص 1).
در اینجای توضیحات، کم کم مشخص می‌شود که خدا چرا انسان را آفرید.
بله، درست حدس زدید؛ انسان را آفرید تا به مقام الوهیت برسد.
اما توضیح این نکته ضروری است که سخن در «الله وصفی» است نه «الله ذاتی» که معلوم احدی نیست.
اما این سوال که آیا بشریت انسان کامل با حقانی بودن و بر صورت حق تعالی بودنشان تعارض و منافات دارد یا ندارد؟
این سخن جندی راهگشای این سوال است: «... فباطن الانسان علی صورة الله و ظاهره علی صورة العالم» (جندی، شرح فصوص الحکم، ص 204).
انشاء الله در مورد کیفیت بشریت انسان کامل در پست‌های بعدی مطالبی عرض خواهد شد اما همین مقدار باید بدانیم که این بشریت، اولا بشریتی در خدمت حقانی بودن آنان بوده، اگر نباشد، انسان کامل مظهر اتم اسماء حق‌تعالی نخواهد شد.
یکی دیگر از نسبتهایی که عارفان میان انسان و خدا برقرار می‌کنند، نسبت خلیفة اللهی انسان است.
خلافت از خداوند تنها هنگامی برای انسان امکان‌پذیر خواهد بود که صفاتِ مستخلف‌ٌ عنه (حق‌تعالی) در وی جاری شده باشد؛
خلافت تنها هنگامی ممکن است که صفاتی از خداوند که با آنها عالم را تدبیر می‌کند در انسان کامل تحقق یابد؛ زیرا جانشینی در نسبت با خلق است و نه امری دیگر.
پس در این قسمت هم باید گفت انسان کامل باید جهت حقانی و حیثیت الوهیت داشته باشد.
نتیجه آن که همانطور که خداوند با اسماء و صفات، عالم را تدبیر می‌کند، انسان کامل نیز با اتحادش با بالاترین اسم (یعنی الله) عالم را تدبیر می‌کند.
بنابراین سرّ خلافت، در دارا بودن اسماء است (و علّم آدم الاسماء کلها).
نکته‌ای که در پاسخ به قال و قیل خرده‌گیران به این سخن که انسان کامل، دارای مقام حقانی است، باید گفت این که تأمل بر معنای خلافت، ثانویت رتبی را برای انسان کامل در این جنبه بیان می‌کند؛ بدین معنا که تدبیر عالم در اصل و بالذات، از آن ذات اقدس الهی است و این عنوان، تنها بالغرض به انسان کامل تسری می‌یابد.

سلام علیکم.
در محدوده خواست خدا، بی‌نهایت است.
زیارت جامعة: «بکم فتح اللَّه و بکم یختم و بکم ینزّل الغیث ...»
وجود یا خلافت الهی یا همه خوبی‌ها و خیراتی که بر عالم سرازیر می‌شود به واسطه پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است.
این همان ولایت تکوینی است.
ولایت تکوینی به معنای توان و اقتدار نفس بر تصرف در ماده کائنات به اذن تکوینی خدا است. بر این اساس، تمامی معجزات و کراماتی که اولیای الهی دارند به واسطه همین ولایت تکوینی آنها است و می توان گفت که، معجزاتی مانند: «شقّ القمر» و «شقّ الشجر» از طرف پیامبر اسلام (ص) و «شقّ الارض» و «شقّ البحر» در داستان قارون و فرعون از ناحیه حضرت موسی (ع) و احیای مردگان از ناحیه حضرت عیسی (ع) و کندن در قلعه خیبر توسط حضرت امام علی (ع) چیزی غیر از تصرف انسان کامل در کائنات – به نیروی ولایت تکوینی – نیست.

بله

سلام علیکم
ارزش و کمال در دین اسلام به صورت صفر و یکی نیست بلکه دارای مراتب است یعنی هر انسانی به هر اندازه در تخلق به اخلاق الله و تحقق به اسماء الله تلاش کند همان اندازه به کمال خواهد رسید.
این از سوی ماست که در صدد دست‌یابی به کمالیم از آن سو هم کمالات نامحدود است چون صاحب کمالات نامحدود است بنابراین «لیس للانسان الا ما سعی».

پاسخ به این سؤال را نمی‌توان به صورت مطلق داد. خوبانی که در دنیا غایت همتشان، لذائذ و نعیم صوری بوده، در همین حد متوقف خواهند شد و بر اساس محدودیت همتشان با آنها معامله خواهد شد اگر چه در همین نعیم صوری، مخلد اند. اما کسانی که به بهشت معنا توجه کرده قوه و منه‌ی کسب کمال بی‌نهایت را در خود ایجاد کرده‌باشند، پس از مرگ نیز به این سیر کمال ادامه خواهند داد.
از شواهد حدیثی می‌توان به احادیثی که اهلبیت علیهم السلام در آن از ازدیاد علم و معرفتِ خود در هر شب جمعه خبر داده‌اند، اشاره کرد.
پس خلاصه پاسخ این سؤال این است که بستگی دارد به خواست و طلبِ کمالِ بی‌نهایت انسان یا خواست و اراده‌ی مادونِ آن.

سلام علیکم
معلوم است که نمی‌شود

با همان دلیلی که برای محال بودن کنه ذات حق می‌آوریم، با همان دلیل می‌توان گفت کسی که در درجه‌ی پایین‌تری قرار دارد نمی‌تواند از کیفیت حالات کسی که در درجه‌ی بالاتر قرار دارد، اطلاع یابد.
این همان است که گفته می‌شود هر کسی که واجد رتبه‌ی بالاتری است ظرفیت آن را هم داراست و هر کسی تاب تحمل آن موقعیت را ندارد.
بنابراین، انسان کامل که در میان خلق رفت و شد می‌کند، به گونه‌ای است که کسی نمی‌تواند اوصاف حقانی وی را دریابد. مگر آن که به اذن الهی معجزه و یا کرامتی از خود نشان دهد.
البته این نکته را هم باید متذکر شوم که اگر انسان کامل را به حال خود واگذاشته شود، دوست دارد در حالت بشریت خویش باقی بماند زیرا این حالت، به حالت بندگی نزدیکتر است. علاوه بر این که هوای نفسانی در وجود او از بین رفته، لذا برخی ظهورات هواهای نفسانی از قبیل برتری طلبی و خودپسندی و عجب و ... در وجودش یافت نمی‌شود.

هر یک از اسماء الله یک حقیقت‌اند که نمی‌توان همانگونه که هست از آن رونمایی کرد. ما تنها به گوشه‌ای از احکام و آثارشان از طریق تجربیات و شهوداتی مبهم و همگانی و همچنین عقل و نصوص دینی شناخت پیدا می‌کنیم.
برای نمونه، مفاهیمی که در دعای سمات پیرامون اسماء الله بیان شده، گوشه‌ای از احکام و آثار اسماء الله اند. و الا اسماء کلی خداوند، مانند ذات الهی، مطلق بوده، ذهن محدود بشر یارای احاطه و دریافت همه آن را ندارد. اصلا این تقسیم‌بندی که ما برای اسماء قائلیم و علیم را غیر از قادر و حی و ... می‌کنیم، در ذات همه متحد‌اند و افراز اینها معنا ندارد. منتهی برای ایجاد کثرات و ربط واحد با کثیر، این شکن‌ها و تعین‌ها ابتدا در مرحله‌ی علم الهی و سپس در ساحت، خارج از صقع ربوبی و عالم علم الهی، ایجاد می‌شود و منجر به پیدایش کثرات می‌گردند. این کثرات، از کلی‌ترین تعینات آغاز می‌شود تا به جزئی‌ترین تعینات می‌رسد. همانطور که بارها در این سایت به عرض رسانده‌ام، عالم دنیا و طبیعت، نهایی‌ترین ایستگاه کثرت می‌باشد. یعنی مظاهری که در این نشئه‌ می‌باشند، بیشترین تفصیل و تقیید را دارد که از کلی‌ترین مظهر اسم الهی در عالم خارج از علم الهی، انتشاء یافته‌اند. پس می‌توان گفت حقیقتِ هر یک از مظاهر اسماء جزئی در عالم طبیعت، همان کلی‌ترین مظهر الهی در عالم کون می‌باشد. آنوقت این انسان کامل اگر چه به لحاظ نشئه‌ی دنیوی، مشمول احکام و عوارض کثرت (از قبیل این که مظهر جزئی‌ترین اسماء) می‌باشد، اما در اثر سلوک اختیاری و دیگر عوامل، تا کلی‌ترین اسماء و مظاهر اسماء خود را ارتقاء داده است در نتیجه، با آن اسم کلی و مظهر آن، متحد شده است. و به اعتباری، می‌توان گفت همه اسماء جزئی و مظاهر آنها را در قبضه و هیمنه‌ی خود داشته، بر آنان اشراف وجودی خواهد داشت. اگر چه صورت عنصری‌اش با صورت عنصری دیگر انسان‌ها مشترک و یکسان است (اگر چه فرقهایی در عنصریت انسان کامل از دیگر انسان‌ها یافت می‌شود اما احکام کلی نشئه عنصری و عالم طبیعت در انسان کامل و دیگر انسانها مشترک و یکسان است) اما جهت حقانی وی، علو و احاطه داشته، از رهگذر وی، مظاهر دیگر امداد می‌شوند (به اعتبار اتحادش با کلی‌ترین اسماء و مظهر کلی‌ترین اسم).