جمع بندی خرید لوازم مورد علاقه یا کمک به نیازمندان؟

در عین حال توجه به یک مسئله بسیار مهم است:

ظرفیت انسان ها متفاوت است. برآورده کردن نیازهای روحی و استفاده از لذت های مادی، تا حدودی هم لازم است. اگر بیش از حد به خودتان فشار بیاورید، بدون اینکه از قبل زمینه سازی کرده و به طور حقیقی این ظرفیت را در خودتان ایجاد کرده باشید (به قول معروف جوگیر شده و پولتان را انقاق کنید)، کم کم و به مرور زمان، حس نارضایتی و دلزدگی از انجام کارهای خیر و به دنبال آن، از هرچه مسئله مربوط به دین است برایتان به وجود می آید.

شیطان این حس را القا می کند که این چه دینی ست که من نباید هیچ لذت و خوشی داشته باشم و فقط زحمت بکشم و در نهایت هم معلوم نیست با یک گناه کوچک همه را بر باد نداده باشم و ....

چنین افکاری بسیار خطرناک است و ای بسا انسان را تا شک و شبهه در قیامت و اصل دین پیش ببرد.

پس از افراط و تفریط جدا پرهیز کنید. اگر خیلی تمایل به داشتن چیزی دارید، به طور معقول برای خودتان تهیه کنید؛ و در کنارش نسبت به اطرافیان و نیازمندان هم بی توجه نباشید. در اندازه توان و وسعتان به آنها هم کمک کنید، بدون اینکه برای خودتان عذاب وجدان بیش از حد وارد کنید. همه انسان ها بندگان خدا هستند و خداوند مسئول روزی همه مخلوقاتش هست.

در عین حال اگر خواستید و تصمیم گرفتید که سرمایه گذاری معنوی داشته باشید، حتما از قبل به این اطمینان قلبی برسید که اینکار را برای خودتان و برای یک منفعت بزرگتر انجام می دهید. نیتتان را خالص کرده و توجه داشته باشید که با رب العالمین معامله می کنید. معامله ای که در آن ضرر و زیانی نیست و هرگز نابود و تمام نمی شود.

«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَ عَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ» (1)

در حقيقت كسانى كه كتاب خدا را مى‏ خوانند و نماز برپا مى دارند و از آنچه به آنها روزى داده‏ ايم نهان و آشكارا انفاق مى كنند، اميد به تجارتى بسته‏ اند كه هرگز زوال نمى ‏پذيرد.

پی نوشت:
1. سوره فاطر، 29

پرسش: من به سیستم‌های صوتی و تصویری علاقه زیادی دارم و برای من جنبه لوکس و تزئینی ندارد؛ بلکه استعداد و زندگی من همین است. احتمالاً تا چند وقت دیگه موقعیتی برام پیش میاد که بتونم سیستم مورد علاقه خودم رو خریداری کنم و به آرزوم برسم. در عین حال می بینم که افرادی هستند که در رفع مشکلات اولیه زندگی شان درمانده شده و نیازمند هستند. الان من از طرفی دغدغه کمک به آنها را دارم، و از طرفی خودم هم نیازهایی دارم. چکار کنم که در قیامت شرمنده نباشم؟

پاسخ از منظر شرع: طبق نظر مقام معظم رهبری، این گونه هزینه کردن مال، اگر عرفا صدق اسراف بکند، جایز نیست و حرام است؛ ولی اگر از نظر عرف متدین، اسراف نباشد، از جهت شرعی اشکالی ندارد. از جهت شرعی کمک کردن به دیگران آن مقدار که واجب است، محدود در چند مورد است؛ از جمله نفقه واجب النفقه، زکات، خمس، کفارات،... ؛ و نسبت به بقیه موارد واجب نمی باشد، بلکه مستحب است.

پاسخ از منظر اخلاق: در مورد کمک به دیگران، همانطور که همکار محترممان فرمودند، غیر از موارد واجب، شما ملزم به برطرف کردن نیاز دیگران نیستید. یعنی بر شما واجب نیست که به خاطر کمک به دیگران از نیازهای غیر ضروری خودتان چشم پوشی کنید. در عین حال توجه بفرمایید که گاهی انسان کاری را انجام می دهد چون واجب است؛ و گاهی کاری را انجام می دهد، چون می خواهد به منفعتی برسد. این حقیقتی ست که هم در امور مادی و هم در امور معنوی مصداق پیدا می کند.

انجام دادن خیلی از کارها و امور دنیوی هم واجب نیست، اما ما برای اینکه به محصول آن زحمت علاقه داریم، رنج را به جان خریده و در هرحال انجامش می دهیم. برای مثال سالهای طولانی مطالعه و زحمت درس و تحقیق؛ یا سالهای طولانی کار سخت و جمع کردن اندک اندک سرمایه مالی و امثال اینها. هر کدام از این دو مورد اگر به اندک راضی شده و مثلا اولی به تدریس ساده در دبستان، یا دومی به کسب و کار معمولی و با درآمد کم، اکتفا می کرد، هیچ مشکل خاصی برایشان پیش نمی آمد و فقط رسیدن به مراحل بالاتر و بهتر را از دست می دادند. در عوض از خستگی کمتر، پرداختن به لذت ها و تفریح های هر روزه و چیزهایی مثل اینها برخوردار بودند.

در امور معنوی هم دقیقا به همین شکل است. هر کسی در زندگی این اختیار و حق انتخاب را دارد. شما می توانید سیستم مورد علاقه تان را خریداری کنید و با فرض اینکه اسراف نباشد، هیچ گناهی هم بر شما نیست؛ یا می توانید برای به دست آوردن سود بیشتر، این پول را در یک امر معنوی سرمایه گذاری کنید.

«مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» (1)
مَثَل (صدقات‏) كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند همانند دانه‏ اى است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه‏ اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر كس كه بخواهد (آن را) چند برابر مى ‏كند، و خداوند گشايشگر داناست‏.

در عین حال توجه به یک مسئله بسیار مهم است:
ظرفیت انسان ها متفاوت است. برآورده کردن نیازهای روحی و استفاده از لذت های مادی، تا حدودی هم لازم است. اگر بیش از حد به خودتان فشار بیاورید، بدون اینکه از قبل زمینه سازی کرده و به طور حقیقی این ظرفیت را در خودتان ایجاد کرده باشید (به قول معروف جوگیر شده و پولتان را انقاق کنید)، کم کم و به مرور زمان، حس نارضایتی و دلزدگی از انجام کارهای خیر و به دنبال آن، از هرچه مسئله مربوط به دین است برایتان به وجود می آید.

شیطان این حس را القا می کند که این چه دینی ست که من نباید هیچ لذت و خوشی داشته باشم و فقط زحمت بکشم و در نهایت هم معلوم نیست با یک گناه کوچک همه را بر باد نداده باشم و .... چنین افکاری بسیار خطرناک است و ای بسا انسان را تا شک و شبهه در قیامت و اصل دین پیش ببرد.

پس از افراط و تفریط جدا پرهیز کنید. اگر خیلی تمایل به داشتن چیزی دارید، به طور معقول برای خودتان تهیه کنید؛ و در کنارش نسبت به اطرافیان و نیازمندان هم بی توجه نباشید. در اندازه توان و وسعتان به آنها هم کمک کنید، بدون اینکه برای خودتان عذاب وجدان بیش از حد وارد کنید. همه انسان ها بندگان خدا هستند و خداوند مسئول روزی همه مخلوقاتش هست.

در عین حال اگر خواستید و تصمیم گرفتید که سرمایه گذاری معنوی داشته باشید، حتما از قبل به این اطمینان قلبی برسید که اینکار را برای خودتان و برای یک منفعت بزرگتر انجام می دهید. نیتتان را خالص کرده و توجه داشته باشید که با رب العالمین معامله می کنید. معامله ای که در آن ضرر و زیانی نیست و هرگز نابود و تمام نمی شود.

«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَ عَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ» (2)
در حقيقت كسانى كه كتاب خدا را مى‏ خوانند و نماز برپا مى دارند و از آنچه به آنها روزى داده‏ ايم نهان و آشكارا انفاق مى كنند، اميد به تجارتى بسته‏ اند كه هرگز زوال نمى ‏پذيرد.

پی نوشت ها:
1. سوره بقره، ۲۶۱
2. سوره فاطر، 29