احکام حکومتی وبيت المال

سؤال: آیا لازمه هر حکومت اسلامی، اجرای "همه" قوانین و احکام اسلام است؟؟
پاسخ:
لازمۀ یک پاسخ متین و منطقی توجه به مقدمه های لازم بحث است:

ديـن اسلام و احكام و قوانين آن محدود و منحصر به زمان و مكان خاصّى نيست، بلكه دينى جهانى و جـاودانـى بـراى هـمـه نسل ها در تمام عصرها بوده، اختصاص به زمان پيامبر(ص) نداشته وهـيـچ گـاه تـعـطـيـل پـذيـر نـيـسـت. بـديـهـى اسـت كـه بـدون تـشـكـيل حكومت اسلامى، اجراى قوانين و احكام اسلام امكان پذير نيست و همان گونه كه در عصرحضرت رسول (ص) تشكيل حكومت براى اجراى احكام اسلامى، ضرورى بود در ديگر عصرها و از جمله عصر غيبت نيز چنين ضرورتى وجود دارد.

حضرت امام خمينى (س) در اين خصوص مى فرمايد: (احـكـام اسـلامـى، اعـم از قـوانـيـن اقـتـصـادى، سـيـاسى و حقوقى تا روز قيامت، باقى و لازم الاجراست. هيچ يك از احكام الهى، نَسخ نشده و از بين نرفته است. اين بقا و دوام هميشگى احكام، نـظـامـى را ايـجـاب مـى كـند كه اعتبار و سيادت اين احكام را تضمين كرده، عهده دار اجراى آن ها شـود؛ زيـرا اجـراى احـكـام الهـى، جـز از رهـگـذر بـرپـايـى حـكـومـت اسـلامـى امكان پذير نيست.(1)

اهـداف عـالى حـكـومـت هـا بـه طـور مـعـمـول؛ حـفـظ تـمـاميّت ارضى، اجراى قانون، نظارت برمـسـائل اقـتـصـادى، فـرهـنـگـى، تـوزيـع قـدرت و ثـروت و مـسـائلى از ايـن قـبـيل مى باشد؛ و حكومت براى حاكمان، بيشتر جنبه هدف را دارد تا وسيله. ولى در اسلام، حكومت هـرگـز هـدف نـيـسـت و بـه عـنوان ابزار و وسيله براى رسيدن به اهدافى بس والا مطرح است. بـرخـى از آن اهـداف، كوتاه مدّت و برخى در دراز مدّت، تحقّق مى يابند و جملگى پيش ‍ درآمد نـيـل بـه هـدف غايى، يعنى رسيدن به (قرب الهى ) است و بايد گفت: حكومت اسلامى براى پـيـاده كـردن اهداف شريعت اسلامى تشكيل مى شود و هدف آن با آرمان ها و مقاصد عالى رسالت نبوى به هم آميخته و دو روى يك سكّه حساب مى شوند. (2) پر واضح است که این اهداف در هیچ حکومتی به طور کامل و به یکباره عملیاتی و محقق نشده است.

تاريخ بشر نشان مى‏دهد كه‏انسان همواره به‏دنبال تأسيس جامعه‏اى برين بوده است كه در آن، همه امور به وفق مراد و مطابق ميل ‏باشد؛ جامعه‏اى كه‏در آن، نه خبرى از ظلم و تبعيض، نه‏اثرى از جنگ و ستيز و نه‏ردپايى از جهل و فقر و مرض يافت شود.

اين كمال‏يابى، مدام فكر عده‏اى از متفكران و اصلاح طلبان را به خود مشغول داشته و آنان را به طراحى حكومتى ايدآل كه برآورنده آرمان‏هاى فوق باشد وادار نموده است. چنين جامعه و حكومت فرضى را در زبان لاتين «اتوپيا»، در زبان و ادبيات عرب «مدينه فاضله» و در فرهنگ فارسى «آرمانشهر» نام نهاده‏اند. (3)

براى آشنايى با اين تلاش فكرى بشر در طول تاريخ، نمونه‏هايى از طرح چنين نظام‏هاى اجتماعى را در اين‏جا ذکر می کنیم: آرمانشهر افلاطون، آرمانشهر اُگوستين، آرمانشهر فارابى، آرمانشهر ويل دورانت و ...

آنچه تاریخ پیش روی ما قرار داده عبارت از ناکامی این آرمانشهرها و یا به تعبیری مدینه های فاضله بوده است. اما آيا درهاى سعادت به روى بنى‏آدم بسته است؟ آيا آرزوى تأسيس «آرمانشهر» را بايد با خود به گور برد؟ آيا گرايش‏هاى درونى و ذاتى انسان به طرف عدالت، صداقت، حريت و در يك كلمه، «كمال مطلق»، بيهوده است و در بيرون، جوابگويى برايش يافت نمى‏شود؟ آيا بايد در اين ميانه بماند و در چنگال بى‏عدالتى‏ها، كژى‏ها، اسارت‏ها و رذالت‏ها دست و پا بزند، يا اين كه خير، از همان ابتدا ناتوانى فكرى انسان در طراحى مدينه فاضله- كه مطلوب روح متعالى اوست- مد نظر بوده و برایش چاره‏جويى شده است و فكر قاصر او را مدد نموده‏اند؟

ما اسلاميان بر اين باوريم كه خداى حكيم، همواره سفيرانى براى رهنمونى نوع بشر به سوى تأسيس جامعه ايده آل و آرمانى، گسيل داشته است. پيامبر اسلام (ص)، خاتم اين سلسله نورانى، با طرح جامع خود، به سوى بشر شتافت تا دست او را در طى نمودن اين باديه ظلمانى بگيرد و عقل او را كمك رساند. امامان جليل‏القدر، همت خود را مصروف نمودند، تا در استقرار مدينه فاضله اسلامى، راه رسولش را ادامه دهند.

هرگاه توده‏هاى انسانى، به تبعيت و حمايت از رهبران الهى قيام كردند و در ركابشان، به منظور زدودن علف‏هاى هرز و آفات ويرانگر، به جهاد و مقاومت ايستادند، از زلال ولايتشان سيراب شدند و خوشه‏هاى تربيتى، اخلاقى، حقوقى، سياسى و اقتصادى از گلستان معرفتشان چيدند و به دروازه‏هاى آرمانشهر وارد گشتند؛ نمونه آن را در عهد امامت اولين وصىّ پيامبر - هر چند كوتاه - آزموده‏ايم و بر اين عقيده‏ايم كه تعاليم اسلامى ما داراى توانايى كامل جهت استقرار چنين مدينه‏اى است و منتظريم كه با ظهور و حضور دوازدهمين وصى پيامبر خاتم، آرمان اتوپياى مورد آرزوى بشر را تحقق نهايى بخشيم؛ اتوپيايى كه جمهورى اسلامى‏مان طليعه‏دار آن است. (4)

پر واضح است که تشکیل حکومت اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی (ره) نیز در راستای پیاده کردن احکام مترقی اسلام بوده تا زمینه جامعۀ اسلامی آمادگی و زمینۀ لازم برای ظهور حکومت حقۀ حضرت مهدی (عج) و ورود به مدینۀ فاضلۀ آن حضرت را که خداوند در قرآن و کتب انبیاء الهی وعده داده است فراهم گردد.

بدون شک، تا رسیدن به آرمانشهر اصیل و بی بدیل حکومت مهدی (عج) و مدینۀ فاضلۀ ظهور، فقدان حکومت اسلامی و تعطیل شدن احکام الهی، که بایستی توسط انسان های صالح و پاک و با انتخاب مردم، اداره و به اجراء در آید، ظلمی بزرگ به حقوق انسان هاست، حتی اگر بنا به شرایط، تنها امکان اجراء بخشی از احکام و قوانین، فراهم باشد ضرورت وجود حکومت اسلامی عادل و مردمی اصلی تشکیک ناپذیر است.

اگرچه سعی و تلاش حداکثری و غایت اهتمام حاکمان، قانونگذاران، دولتمردان و ناظران بر قانون و اجراء آن، باید در جهت قانونگذاری صحیح و اجراء همۀ احکام و قوانین الهی باشد اما پر واضح است که این امر بنا به شرایط و ملاحظات خاص زمان غیبتِ حجت برحق و امام معصوم (ع) و موانع و محدودیت هائی که از درون و بیرون، جامعه را تحدید می کنند امکان پذیر نبوده و در موارد زیادی خصوص در مرحلۀ اجراء با مشکلاتی روبرو می شوند.

اما پر واضح است که وجود قانون و نظم اگرچه توسط حاکم ظالم و جائر باشد، بهتر از بی نظمی و بی قانونی است و این مطلب، در روایات ما نیز تأکید شده است.
در نتیجه می توان گفت: تصویب قوانین و اجراء آن بر اساس موازین شرع مقدس یک اصل تردید ناپذیر است، از اینرو انقلاب اسلامی ایران، با توجه به همین اصل مترقی، سعی و تلاش حداکثری خود را در جهت تحقق و پیاده کردن این اصل و رسیدن به اهداف عالیۀ اسلام داشته و دارد، اما با توجه به شرایط زمان غیبت و دیگر موانع ...،(5) طبیعی است که امکان خطا و اشتباه در مرحلۀ قانونگذاری و اجراء از سوی قانونگذاران، دولتمردان و مجریان، منتفی نیست. به همین دلیل، وجود خطا یا اشتباه موردی در قانونگذاری و یا اجراء آن بمثابۀ خروج حکومت از دایرۀ اسلامیت، خدشه به مشروعیت نظام و ابطال و اسقاط و بی اعتبار شدن قوانین اسلامی نبوده و جوازی برای عدم رعایت قوانین نیست. زیرا اصل رعایت قانون برای همه (اگر چه قانون اشتباه باشد)، یک اصل مهم برای همۀ حکومت ها است.

اما همۀ ارکان جامعه و حتی مردم، بعنوان ناظران حکومت و نیز حاکمان، خصوصاً در جامعۀ اسلامی، باید برای اصلاح قوانین ناثواب تلاش و کوششی مضاعف بخرج دهند.
ناگفته نماند در نگاه اسلام، سعی و تلاش (6) واجد اهمیت بوده نه توفیق و نتیجۀ صد در صدی و در کنار این سعی، به امکان و توان و وسعت و ظرفیت، نیز توجه شده است.(7) از اینرو حاکمان و دولتمردان اسلامی به سعی و تلاش و همان اندازه که توان و ظرفیت و امکان شناخت و بصیرت قانون و اجراء آن را دارند مکلفند نه بیشتر.
وانگهی هیچ یک از حاکمان و دولتمردان حکومت اسلامی ایران و حتی امام (رضوان الله تعالی)، ادعا نکرده اند که احکام و قوانین اسلامی به طور صد در صد در انقلاب اسلامی ایران و توسط حاکمان، به اجراء در آمده، بلکه ادعا اینست که یکی از اهداف و آرمان های حاکمان و دولتمردان، حرکت در مسیر اجراء قوانین الهی و نزدیکتر شدن به آن نقطۀ ایده آل و مطلوب اسلام عزیز است.

بامید ظهور حجت غائب و حکومت آرمانی او

پاورقی__________________

1. شؤ ون و اختيارات ولىّ فقيه ، امام خمينى 1، ص 23.
2. حکومت اسلامی و ولایت فقیه، مرکز تحقیقات سپاه، مبحث اهداف و ویژگی های حکومت.
3. طبق فرهنگ كامل جديد انگليسى - فارسى تأليف عباس آريانپور، جلدپنجم، كلمه Utopia نام كتابى است كه در سال 1516 توسط توماس مور نوشته شد و طى آن جزيره‏اى خيالى به‏نام «يوتوپيا» توصيف شده كه در آن‏جا سياست و قانون و همه چيز در كمال خوبى اجرا مى‏گردد. معانى ديگر اين لفظ، بنا به فرهنگ مذكور، عبارت است از: دولت يا كشور كامل و ايدآل؛ كشور خيالى؛ كتابى كه درباره كشور مرفه الحال و خيالى بحث مى‏كند؛ مدينه فاضله؛ جزيره خيالى. كتاب مذكور كه اولين كتاب انگليسى است كه در آن لفظ «اتوپيا» به معناى فوق به كار رفته است، توسط داريوش آشورى به فارسى ترجمه شده و نام «آرمانشهر» بر آن نهاده‏اند.
4. محمدحسن مكارم‏، مدینۀ فاضله در متون اسلامی، فصل اول.
5. بررسی موانع موجود در راه تحقق و اجرای قوانین الهی مقالتی مستقل می طلبد.
6. نجم، 39، وان لیس للانسان الا ما سعی.
7. بقره، 286، لا یکلف الله نفساً الا وسعها.

باسلام و وقت بخیرخدمت دوست عزیز
اگر کلمه حکومت اسلامی را مرادف کلمه حکومت دینی بدانیم می توان گفت که در تعریف حکومت اسلامی 3قول وجود دارد
1-حکومتی که تمام ارکان آن براساس دین شکل گرفته باشد
2-حکومتی که در آن احکام دین رعایت شود
3-حکومت دین داران و متدینان (1)
طبق معنای اول حکومت دینی حکومتی است که نه تنها همه احکام و قوانین آن برگرفته از دین باشد بلکه مجریان آن نیز مستقیما از طرف خداوند منصوب شوند ویا به اذن خاص ویا عام معصوم منصوب شوند چنین حکومتی کمال مطلوب و حکومتی دینی است
اما طبق معنای دوم لازم نیست شخص حاکم منصوب مستقیم یا غیر مستقیم خدا باشد در این صورت مجری این حکومت پشتوانه الهی ندارد ودینی بودن حکومت فقط به این معنا است که قوانین دینی در این حکومت رعایت می شود طبق این معنا لازم نیست تمامی احکام و قوانین برگرفته از شرع باشد
بر اساس معنای سوم اصلا رعایت قوانیتن اسلامی هم لازم نیست بلکه همین که حکومتی مربوط به جامعه ای است که افراد آن متدین هستند چون شهروندان متدین هستند حکومت هم مسامحتا دینی به حساب می آیند
طبق تعاریف بالا از حکومت،در شکل سوم از حکومت دینی اصلا حکومت اسلامی ودینی نمی شود یعنی احکام و قوانین دینی نیست که رعایت آن هم واجب باشد نهایت چیزی که می توان گفت این که برای جلوگیری از هرج ومرج باید قوانینی وضع شود ومردم خود رامکلف به رعایت آن کنند ودیگر نمی توان پای اسلام ودین را به میان کشید
در تعریف دوم از حکومت دینی فقط قوانین برگرفته از دین هستند ومجری این حکومت لازم نیست منصوب از طرف خداوند باشد هر چند تصور چنین حکومتی چیزی نزدیک به محال است ولی می توان در مباحث علمی بحث تئوریک کرد در چنین حکومتی هم بر فرض وجود اگر حاکمان غیر دینی تمام قوانین دین را پیاده کنند با در نظر گرفتن چنین شرط رعایت قوانین آن حکومت الزامی است
در صورت سوم که بحث ما بیشتر معطوف به این قسمت است این که در این حکومت قوانین دینی است و مجریان آن هم منصوب از طرف خداوند هستند
در این صورت هم دو وجه است اول اینکه معصوم راس حکومت باشد در این حکومت امکان ندارد که قوانین بر خلاف اسلام ودین پی ریزی شوند در این حکومت که آرزوی تمام انبیا و اولیاوتمام نسل بشریت است تمام قوانین طبق اسلام است همه موظف به رعایت آن هستیم ولازمه این حکومت اجرای همه قوانین است بدون کم وکاست، البته با توجه به سیره ائمه و امامان در این مورد باتوجه به مصالح جامعه امکان دارد که برخی از قوانین تعطیل شود واین فقط وفقط باصلاح دید امام معصوم امکان دارد
وجه دوم هم زمانی است که امام معصوم راس حکومت نیست ونماینده امام به صورت نصب خاص یا نصب عام(ولی فقیه) است در این حکومت هم اجرای همه قوانین با توجه به توان ولی فقیه قابل اجرا است البته خود ولی فقیه هم این ادعا را ندارد که تمام قوانین را به صورت تمام و کمال اجرا می کنیم نخیر نایب عام امام هم زمان اجرای تمام قوانین را مختص زمان معصوم می داند ولی طبق وظیفه وتا آنجا که علم دارند واجتهاد می کنند قوانین اسلام را اجرا خواهند کرد وهمه موظف به اطاعت از ولی فقیه و قوانین اسلام هستیم والبته در چنین حکومتی قوانین خلاف اسلام نباید وضع شود وفقط قوانین اسلامی باید وضع شود
1-محمد تقی مصباح یزدی –پرسشها و پاسخها

آیا اشتغال به کارهای شخصی در هنگام کار اداری جایز است؟
اشتغال به انجام کارهای شخصی در ساعات رسمی مقرر برای کار .نیاز به اجازه مسئول بالاتر که این حق راداشته باشد دارد.
استفتاءات رهبر . س -1972 -1974

سلام لطفا یفرمائید بیت المال شامل چه چیزهائی میشود

استفاده از وسائل دولتی برای کار های شخصی اشکال دارد؟

آیا رعایت نکردن قوانین راهنمایی ورانندگی از لحاظ شرعی اشکال دارد؟(آیت الله خامنه ای)

آيا متوسل شدن به پارتي بازي براي استخدام يا حل امور اداري اشكال دارد؟

ببخشيد اون قسمت اول را از كجا آورديد ؟ و فتواي كدام مرجع است ؟

در برخی موارد مشاهده می شود که کارمندان موبایل خود رو در اداره شارژ می کنند ، آیا این درست هست؟؟

جايز نيست مديران و مسئولين و ساير كارمندان در هيچيك از اموال دولتى تصرفات شخصى كنند مگر آنكه با اجازه قانونى نهاد مربوطه باشد.
اجوبه/رهبري س/1965

سلام و عرض ادب...
یه داستانی رو از یه شهید خوندم می خواستم بدونم از نظر مراجع چه حکمی داره؟
شهید بزرگوار با ماشین نظامی که مال بیت المال هست در حال رانندگی بوده که یکی از دوستانش رو می بینه...
با اصرار دوستش رو سوار ماشین می کنه.... کمی جلوتر یه مردی رو می بینه که کنار جاده بی تابی می کنه... ماشین رو متوقف می کنه می گه چی شده؟ اون مرد می گه همسرم مریضه ... شهید بزرگوار از ماشین پیاده میشه... و به دوستش می گه همسر این آقا رو به بیمارستان برسون
حالا سوال من اینجاست مگه اون ماشین مال بیت المال نیست؟ این شهید گناه کرده؟
لطفا" راهنمایی بفرمایید

پس با این فتوا با مجوز مقام ارشدترشخص می تواند هر نوع استفاده شخصی بنماید ؟