جمع بندی از چه هنگام می توان مسئولیت را به کودک آموخت؟
تب‌های اولیه
اگر دوست داریم فرزندان ما مسئولیت پدیر باشند، و در آینده بتوانند یک زندگی خوبی را اداره کنند و توان مدیریت آنها افزایش یابد و تجربه لازم را در نحوه انجام کارها را بنحواحسن داشته باشند، لازم است از ابتدا نسبت به این مسئله حساس باشیم.
فرزندانی که از ابتدا عادت می کنند تمام کارهایشان را پدر و مادر انجام دهند، و در محیط خانواده هیچ مسئولیتی را برعهده نمی گیرند، افراد موفقی در آینده نخواهند بود،
این نوع تربیت والدین دلسوزی نیست، دوست داشتن فرزندان نیست، بلکه آموزش غلط و اشتباهی است که والدین مرتکب می شوند.
پس اگر دنبال آن هستیم که فرزند ما در خانواده نقش فعالی داشته و در آینده یک زندگی موفقی را مدیریت کند، و حتی در محیط کار خود شخص موفقی باشد، باید نسبت به این مسئله اهمیت بدهیم.
کودکان از همان آغاز که شروع به صحبت کردن و فهمیدن معنای جملات شدند، می توان واگذاری مسئولیتها را آغاز کرد، هر چند در ابتدا روش آموزش و واگذاری انجام کارها به کمک والدین است و سطح آموزش از کارهای ساده می باشد، مثل کمک به جمع کردن وسائل اسباب بازی و...
توجه داشته باشیم که کودکان نوپا، بسیار مشتاق اند که مهارتهای خویش را با انجام کارهایی که تحسین والدین را بر می انگیزد، ابراز دارند و از رفتار بزرگترها تقلید کنند.
شایستگی و حس تشخیص هدفها و توانایی به انجام رساندن کارها در کودکان نوپا محدود است، از این روی داشتن سعه صدر در همه مراحل ضروری است.
در حقیقت باید انتظار معقولی داشته باشیم.
پس از هنگامی که شروع به صحبت کرد( حدودا از دو سالگی) و معانی و مفاهیم را درک کرد، می توان به صورت سطح ساده مسئولیتها را آموزش داد.
می توان قبل از سه سالگی علاقه لازم برای همکاری کردن را در کودکان انجام داد، و از سه سالگی به بعد مسئولیتهای محدود را به کودکان واگذار کرد، کارهایی مثل: چیدن بشقاب، قاشق ها بر سر سفره ، جمع کردن اسباب بازی ها ، و... البته باید مسئولیتها را از کم شروع کنیم، و بعدا با افزایش سن بتدریج بیشتر کنیم.
آنچه مهم است و باید کمک کنیم این مسئله خوب شکل بگیرد، نظم و تداوم مسئولیت هاست.( هر چند کارهای کمی را انجام می دهد ولی همین که این کارها را پیوسته و به صورت منظم ادامه می دهد، نتایج خوبی را خواهد داشت، البته گاهی فراموش می کنند و باید یاد آوری کرد و در صورت امکان از اثرات انجام کارهای محول شده ، توضیحاتی داد تا اراده و انگیزه به اندازه کافی تقویت شود)
اگر فرزندان تعدادشان بیشتر هست، تقسیم کارها بین آنها اتفاق بیافتد، هر گونه تبعیض و سختی گیری های غیر اصولی موجب بدتر شدت روند تربیتی می شود.
برخی کارهای خانگی مناسب برای سنین متفاوت:
سه ساله ها:
مرتب کردن اسباب بازی ها، آویزان کردن لباسها به چوب لباسی، گذاشتن رختها در سبد مخصوص؛ انتخاب لباس و پوشیدن آن
چهار تا پنج ساله ها:
مرتب کردن رختخواب، خالی کردن سطل زباله، داخل آوردن برگه های پستی و روزنامه، کندن علف های هرز باغچه، استفاده از جارو دستی و آب دادن به گلها و...
شش تا هفت ساله ها
پاسخ دادن به تلفن، جارو کردن اتاق ها، مراقبت از بهداشت شخصی، پهن کردن و جمع کردن سفره، ریختن نوشیدنی و کارهای بالا و...
هشت تا نه ساله ها
کارهای بالا، خرید از بقالی، خرید نان، کمک کردن در پخت شام، تمیز کردن میز غذا خوری، دوخت دکمه، پختن غذاهای ساده، آمده کردن صبحانه شخصی، و..
آنچه معقول هست، واگذاری مسئولیت ها با قوای جسمی، سنی، و جنسیتی باید مطابق شود.
منبع: خشت اول مسئولیت، ابوالفضل ابراهیمی، ص22-24
سوال:
از چه هنگام می توان مسئولیت را به کودک آموخت؟
پاسخ:
اگر دنبال آن هستیم که فرزند ما در خانواده نقش فعالی داشته و در آینده یک زندگی موفقی را مدیریت کند، و حتی در محیط کار خود شخص موفقی باشد، باید نسبت به این مسئله اهمیت بدهیم.
کودکان از همان آغاز که شروع به صحبت کردن و فهمیدن معنای جملات شدند، می توان واگذاری مسئولیتها را آغاز کرد،[1] هر چند در ابتدا روش آموزش و واگذاری انجام کارها به کمک والدین است و سطح آموزش از کارهای ساده می باشد، مثل کمک به جمع کردن وسائل اسباب بازی و...
توجه داشته باشیم که کودکان نوپا، بسیار مشتاق اند که مهارتهای خویش را با انجام کارهایی که تحسین والدین را بر می انگیزد، ابراز دارند و از رفتار بزرگترها تقلید کنند.
شایستگی و حس تشخیص هدفها و توانایی به انجام رساندن کارها در کودکان نوپا محدود است، از این روی داشتن سعه صدر در همه مراحل ضروری است.
در حقیقت باید انتظار معقولی داشته باشیم.
پس از هنگامی که شروع به صحبت کرد( حدودا از دو سالگی) و معانی و مفاهیم را درک کرد، می توان به صورت سطح ساده مسئولیتها را آموزش داد.
می توان قبل از سه سالگی علاقه لازم برای همکاری کردن را در کودکان انجام داد، و از سه سالگی به بعد مسئولیتهای محدود را به کودکان واگذار کرد، کارهایی مثل: چیدن بشقاب، قاشق ها بر سر سفره ، جمع کردن اسباب بازی ها ، و... البته باید مسئولیتها را از کم شروع کنیم، و بعدا با افزایش سن بتدریج بیشتر کنیم.
آنچه مهم است و باید کمک کنیم این مسئله خوب شکل بگیرد، نظم و تداوم مسئولیت هاست.( هر چند کارهای کمی را انجام می دهد ولی همین که این کارها را پیوسته و به صورت منظم ادامه می دهد، نتایج خوبی را خواهد داشت، البته گاهی فراموش می کنند و باید یاد آوری کرد و در صورت امکان از اثرات انجام کارهای محول شده ، توضیحاتی داد تا اراده و انگیزه به اندازه کافی تقویت شود)
اگر فرزندان تعدادشان بیشتر هست، تقسیم کارها بین آنها اتفاق بیافتد، هر گونه تبعیض و سختی گیری های غیر اصولی موجب بدتر شدت روند تربیتی می شود.
برخی کارهای خانگی مناسب برای سنین متفاوت:
سه ساله ها:
مرتب کردن اسباب بازی ها، آویزان کردن لباسها به چوب لباسی، گذاشتن رختها در سبد مخصوص؛ انتخاب لباس و پوشیدن آن
چهار تا پنج ساله ها:
مرتب کردن رختخواب، خالی کردن سطل زباله، داخل آوردن برگه های پستی و روزنامه، کندن علف های هرز باغچه، استفاده از جارو دستی و آب دادن به گلها و...
شش تا هفت ساله ها
پاسخ دادن به تلفن، جارو کردن اتاق ها، مراقبت از بهداشت شخصی، پهن کردن و جمع کردن سفره، ریختن نوشیدنی و کارهای بالا و...
هشت تا نه ساله ها
کارهای بالا، خرید از بقالی، خرید نان، کمک کردن در پخت شام، تمیز کردن میز غذا خوری، دوخت دکمه، پختن غذاهای ساده، آمده کردن صبحانه شخصی، و..
آنچه معقول هست، واگذاری مسئولیت ها با قوای جسمی، سنی، و جنسیتی باید مطابق شود.[2]
[1]. منبع: خشت اول مسئولیت، ابوالفضل ابراهیمی، ص22-24
[2]. سايت انجمن گفتگوي ديني، انجمن مشاوره، كارشناس: نشاط : تاريخ: 20/ 10/ 1394