جمع بندی برای طهارت باید حتما دست بکشند؟

سلام

وقت شما هم به خیر و شادی.

طبق فتوای همه مراجع تقلید (حفظهم الله) در غسل یا تطهیر بدن از نجاست، اگر بدون دست کشیدن، آب به پوست می رسد، دست کشیدن به بدن لازم نیست.

در مورد سابقه وسواس باید بگویم:

1) برای جلوگیری از وسواس باید طبق آن چه در توضیح المسائلِ مراجع تقلید توصیه شده عمل کنید و بیشتر از آنْ کاری انجام ندهید. مثلا افرادی که به وسواس نجاست مبتلا هستند، تصور می کنند که فقط آب کُرّ باعثِ پاک شدنِ اجسام یا بدنِ نجس می شود. در صورتی که این طور نیست. با آبِ قلیل نیز می توان اجسام یا بدنِ نجس را پاک و تطهیر کرد. بنابر آن چه در توضیح المسائلِ مراجعِ تقلید (حفظهم الله تعالی) آمده، برای تطهیر و پاک کردنِ اجسام و بدن، بعد از آن که عینِ نجاست را برطرف کردیم، کافی است دو بار رویِ آن آبِ قلیل بریزیم، به گونه ای که آب تمام محلّ نجاست را بگیرد. مثال: فرض کنید انگشت شما زخمی شده و از آن خون آمده است. بعد از بندآمدنِ خون، کافی است لکّه یِ خون را با یک دستمال کاغذی (مثلا) پاک کنید؛ سپس با یک لیوان آب، دو بار روی آن آب بریزید. این انگشت پاک می شود. برای باقیِ بدن هم همین طور است. در پاک کردن و تطهیر با آبِ کر، اگر قسمتِ نجسِ بدن را زیر دوش آب بگیرید، نجاست برطرف می شود و بدن پاک می گردد و لازم نیست دوباره محل نجس را زیر آب ببرند. باید خود را عادت دهید که با کمترین مقدار آب، تطهیر را انجام دهید. با آب قلیل هم می توان به راحتی تطهیر کرد، چه برسد به آب لوله کشیِ شهر که کُرّ حساب می شود.

2) گفته اید: «میترسم اگر دست نکشم پاک نشوم». این یک وسوسه شیطانی است. شیطان برای رسیدن به اهداف خود چنین افکاری را به افراد مؤمن القا می کند. شیطان صبر زیادی دارد. سال ها این ترس ها را به افرادِ باایمان تلقین می کند تا اینکه ذهنِ فرد آن قدر خسته می شود که با خود می گوید:«من هر کاری می کنم، بدنم نجس است و پاک نمی شود و نماز و همه اعمالِ عبادیِ منْ باطل است. با وجودِ این، چرا من باید به خودم زحمت بدهم و نماز بخوانم؟؟!!». اینجاست که من می گویم:«شیطان به هدفِ خود رسید و بعد از سال ها تلاش و القای افکارِ نجاست، پیروز شد». چون شیطان به شدت از نمازخواندنِ افراد مؤمن متنفّر است. او به خوبی می داند که اگر فردی نماز را ترک کند، بدون شکّ جهنّمی می شود. طبق آیات قرآن کریم شیطان قسم یادکرده که همه بندگان خدا را از راه راست خارج و گمراه نماید. برای گمراه شدنِ انسان ها هیچ کاری مانند ترک نماز نیست. حدیث شریف می فرماید:«فاصله ميان ايمان و كفر، نماز نخواندن است»⁽¹⁾.

3) وسواس همان توهّماتِ ذهنی است كه هر چه زودتر بايد با آن مبارزه كرد و راه مبارزه اين است كه به توهمّات و وسوسه ها توجه نشود. برای نجات پيدا كردن از وسواس در تطهیر و پاک کردن بايد مانند بقيه یِ مردم غسل كنيد و تطهير نماييد و خود را معطل نكنيد. توصیه ما مشاوران به افراد این است که برای اینکه از وسواس در امان باشید، در هر کاری (شستن، چک کردن و...) به حدّ متعارفی که مردم انجام می دهند، بسنده نمایید و بیشتر از آن حدّ کاری نکنید.
اسلام دين آساني است . پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: «من بر دين آساني مبعوث شده ام»⁽²⁾.

پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) يكي از كارهايش اين بود كه غُل و زنجيرها و كارهای دست و پاگير كه انسان را از ادامه ی مسير بازمي دارد، از ميان بردارد»⁽³⁾.
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:«با يك مُدّ (750 گرم) آب می توان وضو گرفت و با يك صاع (سه کیلو) آب می توان غسل كرد. بعد از من اقوامی می آيند كه اين مقدار را کَم به حساب خواهند آورد؛ آنان برخلاف روش و سنّت من خواهند بود»⁽⁴⁾.
پیامبر اکرم و امامان معصوم (علیهم السلام) بیشتر عُمر شریف خود را در شهر مکّه و مدینه گذراندند. این دو شهر هم اکنون نیز با مشکل کمبود آب مواجه هستند. آن بزرگواران به ندرت به آب جاری (رودخانه) یا آب کُرّ دسترسی داشتند. با وجود این، با آبِ قلیل وضو و غسلشان را انجام می دادند و لباسشان را می شستند.

ادامه دارد ...

پی نوشت:
1) ميزان الحكمه ، ج 5، ص 402. كنزالعمال ، حديث 18869
2) بحار الانوار, ج 22 ص 264 حديث 3 .
3) سوره مبارکه اعراف، آيه شریفه 157: (و يضع عنهم اصرهم و الاغلال الّتي كانت عليهم )
4) وسائل الشيعه , ج 1 باب 5 ح 6

درباره زيان وسواس همين مقدار بدانيد كه به تدريج توسعه يافته و همه زندگی انسان را تحت الشعاع قرار می دهد و هم چنين قدرت و توان انسان را از او سلب می كند. بنابر اين وسواس عاملی برای تلف کردنِ عمر، هدردادن وقت و ايجاد ناراحتی برای همسر و فرزندان است . حالت وسواس روح انسان را مُعذَّب و مضطرب نگه می دارد؛ حسّاسيّتْ تمام ذهن او را فرا می گيرد و فعاليتش رافلج می سازد، حالت دفع در او به كندی صورت مي گيرد، چون وحشت از آلودگی دارد و معمولاً چنين افرادی اغلب دچار يبوست هستند. افراد مبتلا به وسواس در همه مسائلْ آداب و تشريفات دارند و برای بهتر كردن آن به خيال بافی هايی مي پردازند؛ مثلا وقتی می خواهند به مسافرت بروند، به شیلَنگ برای تطهير يا دست شويی هايی كه آب لوله كشی داشته باشند، فکر می کنند.

راه های پیشگیری از افکارِ وسواسی :
1 - آگاهي یافتن از مسئله شرعي كه با يك مرتبه آب ريختن مثلاً نجس پاك می شود. بازار مسلمانان علامت پاك بودن است . دست مسلمان پاك است. وسائل مسلمانان پاك است.
2 - انسان وسواسی غالباً گرفتار ضعف است. بنابراين تقويت كردن جسم بسيار لازم است .
3 - تقويت اراده برای فرد وسواسی لازم است. فرد مبتلا به وسواس باید اراده یِ خودش را تقويت كند و بتواند تصميم بگيرد و به خود بقبولاند كه فلان چيز پاك است.
4 - مسافرت های دسته جمعی برای افراد وسواسی مفید است. زيرا در مسافرت های دسته جمعی مخصوصاً طولانی به تدريج حالت وسواس از بين می رود.
5 - دوری از كسانی كه مبتلا به وسواس هستند، برای افرادی که در معرض وسواس هستند لازم است؛ زيرا ارتباط داشتن با آنان باعث تقويت وسواس می شود.
6- در مورد وسواس، در منابع اسلامی از قول معصومين (علیهم السلام) روش هایی برای پيشگيری و درمان وسواس پيشنهاد كرده اند، كه از آن جملهْ بهره گیری از ادعيه و اذكار خاصي از جمله «لا اله الاالله» و «لاحول و لا قوة الابالله» مي باشد. ذكر خدا را بسيار بگوييد و سوره ‏هاى مبارکه «الناس» و «فلق» را زياد بخوانيد.

7- در منابع اسلامیْ وسواس پديده شناخته شده اي است و به آن به عنوان «وسوسه ای از سوی شيطان» اشاره مي شود. به عنوان مثال در كتاب اصول كافی، بابِ عقل و جهل آمده است : در نزد امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) شخصی را به عقل و درايت نام بردند و گفتند: او وسواس دارد. حضرت امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) فرمود:«چگونه عاقل است كه شيطان را اطاعت مي كند؟»
8- در صورتی که افکار وسواسی شما آزار می دهد، به روانشناسی متعهد و خبره در شهر خود مراجعه نمایید.

پرسش:

اگر در زیر دوشِ حمام، ادرار از خانمی خارج شود، آیا برای طهارت باید دست بکشد یا فقط به آبی که می ریزد اکتفا کند؟ من قبلا وسواس داشتم و از دفتر علماء در این باره سؤال پرسیدم. گفتند:«برای غسل لازم نیست دست بکشید». می ترسم اگر دست نکشم، پاک نشود. تکلیف من چیست؟

پاسخ:

طبق فتوای همه مراجع تقلید (حفظهم الله) در غسل یا تطهیر بدن از نجاست، اگر بدون دست کشیدن، آب به پوست می رسد، دست کشیدن به بدن لازم نیست.
در مورد وسواس باید بگویم:

1) برای جلوگیری از وسواس باید طبق آن چه در توضیح المسائلِ مراجع تقلید توصیه شده عمل کنید و بیشتر از آنْ کاری انجام ندهید. مثلا افرادی که به وسواس نجاست مبتلا هستند، تصور می کنند که فقط آب کُرّ باعثِ پاک شدنِ اجسام یا بدنِ نجس می شود. در صورتی که این طور نیست. با آبِ قلیل نیز می توان اجسام یا بدنِ نجس را پاک و تطهیر کرد. بنابر آن چه در توضیح المسائلِ مراجعِ تقلید (حفظهم الله تعالی) آمده، برای تطهیر و پاک کردنِ اجسام و بدن، بعد از آن که عینِ نجاست را برطرف کردیم، کافی است دو بار رویِ آن آبِ قلیل بریزیم، به گونه ای که آب تمام محلّ نجاست را بگیرد. مثال: فرض کنید انگشت شما زخمی شده و از آن خون آمده است. بعد از بندآمدنِ خون، کافی است لکّه یِ خون را با یک دستمال کاغذی (مثلا) پاک کنید؛ سپس با یک لیوان آب، دو بار روی آن آب بریزید. این انگشت پاک می شود. برای باقیِ بدن هم همین طور است. در پاک کردن و تطهیر با آبِ کر، اگر قسمتِ نجسِ بدن را زیر دوش آب بگیرید، نجاست برطرف می شود و بدن پاک می گردد و لازم نیست دوباره محل نجس را زیر آب ببرند. باید خود را عادت دهید که با کمترین مقدار آب، تطهیر را انجام دهید. با آب قلیل هم می توان به راحتی تطهیر کرد، چه برسد به آب لوله کشیِ شهر که کُرّ حساب می شود.

2) گفته اید: «می ترسم اگر دست نکشم، پاک نشود». این یک وسوسه شیطانی است. شیطان برای رسیدن به اهداف خود چنین افکاری را به افراد مؤمن القا می کند. شیطان صبر زیادی دارد. سال ها این ترس ها را به افرادِ باایمان تلقین می کند تا اینکه ذهنِ فرد آن قدر خسته می شود که با خود می گوید:«من هر کاری می کنم، بدنم نجس است و پاک نمی شود و نماز و همه اعمالِ عبادیِ منْ باطل است. با وجودِ این، چرا من باید به خودم زحمت بدهم و نماز بخوانم؟؟!!». اینجاست که من می گویم:«شیطان به هدفِ خود رسید و بعد از سال ها تلاش و القای افکارِ نجاست، پیروز شد». چون شیطان به شدت از نمازخواندنِ افراد مؤمن متنفّر است. او به خوبی می داند که اگر فردی نماز را ترک کند، بدون شکّ جهنّمی می شود. طبق آیات قرآن کریم شیطان قسم یادکرده که همه بندگان خدا را از راه راست خارج و گمراه نماید. برای گمراه شدنِ انسان ها هیچ کاری مانند ترک نماز نیست. حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرماید:«ميان ايمان و كفر، جُز ترک نماز نیست»⁽¹⁾.

3) وسواس همان توهّماتِ ذهنی است كه هر چه زودتر بايد با آن مبارزه كرد و راه مبارزه اين است كه به توهمّات و وسوسه ها توجه نشود. برای نجات پيدا كردن از وسواس در تطهیر و پاک کردن بايد مانند بقيه یِ مردم غسل كنيد و تطهير نماييد و خود را معطل نكنيد. توصیه ما مشاوران به افراد این است که برای اینکه از وسواس در امان باشید، در هر کاری (شستن، چک کردن و...) به حدّ متعارفی که مردم انجام می دهند، بسنده نمایید و بیشتر از آن حدّ کاری نکنید.
اسلام دين آساني است . پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: «من بر دين آساني مبعوث شده ام»⁽²⁾.

پيامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) يكي از كارهايش اين بود كه غُل و زنجيرها و كارهای دست و پاگير كه انسان را از ادامه ی مسير بازمي دارد، از ميان بردارد»⁽³⁾.
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:«با يك مُدّ (750 گرم) آب می توان وضو گرفت و با يك صاع (سه کیلو) آب می توان غسل كرد. بعد از من اقوامی می آيند كه اين مقدار را کَم به حساب خواهند آورد؛ آنان برخلاف روش و سنّت من خواهند بود و کسی که از سنّت من پیروی کند، با من در بهشت خواهد بود»⁽⁴⁾.
پیامبر اکرم و امامان معصوم (علیهم السلام) بیشتر عُمر شریف خود را در شهر مکّه و مدینه گذراندند. این دو شهر هم اکنون نیز با مشکل کمبود آب مواجه هستند. آن بزرگواران به ندرت به آب جاری (رودخانه) یا آب کُرّ دسترسی داشتند. با وجود این، با آبِ قلیل وضو و غسلشان را انجام می دادند و لباسشان را می شستند.

درباره زيان وسواس همين مقدار بدانيد كه به تدريج توسعه يافته و همه زندگی انسان را تحت الشعاع قرار می دهد و هم چنين قدرت و توان انسان را از او سلب می كند. بنابر اين وسواس عاملی برای تلف کردنِ عمر، هدردادن وقت و ايجاد ناراحتی برای همسر و فرزندان است . حالت وسواس روح انسان را مُعذَّب و مضطرب نگه می دارد؛ حسّاسيّتْ تمام ذهن او را فرا می گيرد و فعاليتش رافلج می سازد، حالت دفع در او به كندی صورت مي گيرد، چون وحشت از آلودگی دارد و معمولاً چنين افرادی اغلب دچار يبوست هستند. افراد مبتلا به وسواس در همه مسائلْ آداب و تشريفات دارند و برای بهتر كردن آن به خيال بافی هايی مي پردازند؛ مثلا وقتی می خواهند به مسافرت بروند، به شِلَنگ برای تطهير يا دست شويی هايی كه آب لوله كشی داشته باشند، فکر می کنند.

راه های پیشگیری از افکارِ وسواسی :
1- آگاهي یافتن از مسئله شرعي كه با يك مرتبه آب ريختن مثلاً نجس پاك مي شود و يا يك مرتبه فشار دادن ,لباس پاك مي شود. بازار مسلمانان علامت پاك بودن است . دست مسلمان پاك است. وسائل مسلمانان پاك است .
2- انسان وسواسی غالباً گرفتار ضعف است. بنابراين تقويت كردن جسم بسيار لازم است .
3- تقويت اراده برای فرد وسواسی لازم است. فرد مبتلا به وسواس باید اراده یِ خودش را تقويت كند و بتواند تصميم بگيرد و به خودبقبولاند كه فلان چيز پاك است.
4- مسافرت های دسته جمعی برای افراد وسواسی مفید است. زيرا در مسافرت های دسته جمعی مخصوصاً طولانی به تدريج حالت وسواس ازبين می رود.
5- دوری از كسانی كه مبتلا به وسواس هستند، برای افراد وسواسی لازم است؛ زيرا ارتباط داشتن با آنان باعث تقويت وسواس می شود.
6- ذكر خدا را بسيار بگوييد و سوره ‏هاى مبارکه «الناس» و «فلق» را زياد بخوانيد.

7- در منابع اسلامیْ وسواس پديده شناخته شده اي است و از آن به عنوان «وسوسه ای از سوی شيطان» اشاره مي شود. به عنوان مثال در كتاب اصول كافی، بابِ عقل و جهل آمده است : در نزد امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) شخصی را به عقل و درايت نام بردند و گفتند: او وسواس دارد. حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمود:«چگونه عاقل است كه شيطان را اطاعت مي كند؟»⁽⁵⁾.
8- در صورتی که نتوانستید از شرّ وسواس خلاص شوید، به روانشناسی متعهد و خبره در شهر خود مراجعه نمایید.

پی نوشت:
1)ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، صفحه 713، ناشر ارمغان طوبی، تهران، 1382ه.ش.
2) مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار, ج 22 ص 264، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1403 ه.ق.
3) سوره مبارکه اعراف، آيه شریفه 157: (و يضع عنهم اصرهم و الاغلال الّتي كانت عليهم )
4) النوری الطبرسی، الحاج میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 1، ص 347، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیروت، 1408ه.ق.
5) الکُلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 29، مؤسسة دارالحدیث، قم، 1387ه.ش