جمع بندی تخلف راننده، به خطر انداختن جان مسافرین و حق الناس

با سلام و عرض ادب و تقدیر از پرسش تان
بر اساس آیه قرآنی («لَا تُلْقُوا بِایدیکمْ اِلَی التّهْلکهِ». (بقره:195) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید.) اگر کسی عمدا خود و دیگران را به هلاکت بیاندازد فعل گناهی انجام داده و در صورت توبه نکردن یقینا در قیامت مواخذه خواهد شد.
بر اساس فرمایش مرجع بزرگوار حضرت آیت الله مکارم شیرازی « اگر راننده ای خلاف کند و بر اثر این تخلف فردی جانش را از دست بدهد مسئول خون این فرد خواهد بود و علاوه بر پیامدهای دنیوی این موضوع پیامدهای اخروی هم دارد و در صورتی که مقصر باشد در روز قیامت خون آن فرد دامنش را می گیرد».
مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی در این مورد می فرمایند:
«به طور کلي اگر کسي مقصر باشد و باعث ايجاد جراحت يا فوت ديگري شود علاوه بر ضمان گناه هم کرده است که بايد توبه نمايد».

پرسش:
ممکن است برخی از رانندگان بدلیل عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و تخلف کردن موجب تصادف و به خطر انداختن جان مسافرین شود.
حال اگر در این تصادف هم راننده و هم مسافرین جان خود را از دست بدهند، آیا راننده در روز قیامت باید پاسخگوی تک تک مسافرین باشد؟

پاسخ:
رعایت قوانین رهنمایی و رانندگی بر اساس فتاوای مراجع بزرگوار تقلید حرام است؛ بر این اساس پیروی از این قوانین، برای همگان واجب شرعی است و در صورت تخلّف و وقوع حادثه جانی و مالی، متخلف قطعا ضامن است.
دلیل ضمان نیز این است که اگر این تخلف صورت نمی گرفت حادثه رخ نمی داد؛ فرض کنید راننده ای از چراغ قرمز عبور می کند و بدون توجه به وضعیت چراغ به راه خود ادامه می دهد، از آن طرف اتومبیل دیگری راه خود را (که در وضعیت سبز قرار دارد) ادامه می دهد در این هنگام راننده ی اول با سرعت و قدرت تمام با اتومبیل دوم برخورد می کند و جان خودشان را در این حادثه از دست می دهند.
حال در این فرض توجه به دو نکته حائض اهمیت است:
الف: عبور از چراغ قرمز که تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی است حرام است
ب: علت حادثه تخلف راننده اول بوده است .
ج اگر راننده اول مرتکب این تخلف نشده بود این حادثه رخ نمی داد.
بنابراین با توجه به این نکات؛ راننده اول، هم از منظر قانون مجازات اسلامی در همین دنیا ضامن است و دیه بر وی تعلق می گیرد و هم در آخرت ضامن خواهد بود.
مرجع عالی قدر حضرت آیت الله مکارم شیرازی در این رابطه می فرمایند:
« اگر راننده ای خلاف کند و بر اثر این تخلف فردی جانش را از دست بدهد مسئول خون این فرد خواهد بود و علاوه بر پیامدهای دنیوی این موضوع پیامدهای اخروی هم دارد و در صورتی که مقصر باشد در روز قیامت خون آن فرد دامنش را می گیرد».
مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی در این مورد می فرمایند:
«به طور کلی اگر کسی مقصر باشد و باعث ايجاد جراحت يا فوت ديگری شود علاوه بر ضمان گناه هم کرده است که بايد توبه نمايد». (1)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. استفتاء از دفاتر مراجع عظام تقلید آیت الله مکارم شیرازی و مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی