جمع بندی جمع نقيضين در قرآن (آیات سوره کهف و زلزال)

کارشناس بحث: استاد صدیقین

سلام به شما پرسشگر گرامی

نام کاربری زیبایی دارید و مرا به یاد این آیه شریف انداخت که:

بخشی از رنج های علمی و عملی ما ناشی از ندانستن است و به بیان توانای امیر بیان (سلام الله علیه):

رسول رحمت و مهربانی (که درود خداوند بر او و خاندانش باد) فرمود:

پاسخ:

شما می توانید همین پرسشی که مطرح فرمودید را درباره آیات عفو و توبه هم مطرح نمایید که در آنجا خدای متعال می فرماید:

یعنی می توانید اینگونه نیز پرسش نمایید که: در آیات عفو و توبه هم خدای مهربان پس از توبه بنده خطاکارش، با نگاه رحمت و مغفرت، بدی ها و گناهان او را می بخشد و نادیده می گیرد، پس اینکه در سوره مبارکه زلزال می فرماید در روز قیامت تمام اعمال خوب و بد را دانه به دانه محاسبه می کنیم، چگونه با آیات عفو و توبه (یا همان ایات تکفیر که دلالت دارد بر اینکه برخی نیکی ها بدی ها را از بین می برد) از یکسو، و آیات احباط (که بیانگر نابودی اعمال نیک بر اثر برخی بدی ها است و شما هم آیه ای در این باب مثال زدید) از سوی دیگر، سازگار است؟

استاد مکارم شیرازی به این پرسش دو پاسخ می دهد:

1- یک اصل و قانون کلی داریم که استثناهایی دارد. آنچه در سوره زلزال آمده که "انسان هر ذره‏ اى از كار نيك و بد انجام داده را مى‏ بيند"، يک قانون كلى است اما هر قانونی ممكن است استثناهايى هم داشته باشد؛ آيات عفو و توبه و احباط و تكفير، در حقيقت به منزله استثناهایی برای اين قانون كلى هستند.

2- در مورد احباط و تكفير در حقيقت موازنه و كسر و انكسارى رخ مى‏ دهد، و درست مانند مطالبات و بدهی ها است كه از يكديگر كسر مى‏ شود. هنگامى كه انسان نتيجه اين موازنه را مى‏ بيند، در حقيقت تمام اعمال نيک و بد خود را ديده است. همين سخن در مورد عفو و توبه نيز جارى است، چرا كه عفو بدون لياقت و شايستگى صورت نمى‏ گيرد و توبه خود نيز يكى از اعمال نيک است.‌(3)

پی نوشت
--------------------------
1- نهج‏ البلاغة، ص 501، حکمت 172
2- بحار الأنوار، ج‏ 1، ص 219
3- تفسير نمونه، ج‏ 27، ص 230 و 231

أُولَـٰئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا

آنها کسانی هستند که به آیات پروردگارشان و لقای او کافر شدند؛ به همین جهت، اعمالشان حبط و نابود شد! از این رو روز قیامت، میزانی برای آنها برپا نخواهیم کرد!

سلام

این مطلب فقط در این ایه نیست در ایه 217 سوره بقره نیز برآن تاکید شده و بسیاری ایات دیگر ، این مطلب برای کفر پس از ایمان است اولین کسی که دچار این مشکل شد شیطان بود که بدون هیچ ملاحظه ای جهنمی گردید و نمونه انسانیش نیز بلعم باعور است در سوره کهف این ایه در مورد کسانیست که سدی را که ذوالقرنین برای عدم نفوذ شیاطین ساخته میشکنند و دیگر راه برگشتی برای انان متصور نخواهد بود .