جمع بندی درخواست ذکر یا دعا برای تمرکز روی انجام کارها

پرسش :
آیا دستوری و ذکری برای ایجاد و تقویت تمرکز وجود دارد؟

پاسخ:
دستور صریح و مستقیم برای تمرکز - به آن صورت و اصطلاحی که بین ما متداول است – در روایات یافت نشد.
آنچه در روایات بیشتر مورد توجه است دستوراتی برای تقویت حافظه و جلوگیری از آشفتگی افکار در مورد خاصی مانند نماز و .... می باشد.

مرحوم کفعمی برخی از این دستورات را در مصباح نقل کرده است.(1)
پیامبر (صلی الله علیه و آله) به امیرالمومنین ( علیه السلام) فرمود:
ای علی اگر میخواهی هر آنچه را که می شنوی حفظ کنی بعد از هر نماز بگو :
سُبْحَانَ مَنْ لَا يَعْتَدِي عَلَى أَهْلِ مَمْلَكَتِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا يَأْخُذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَلْوَانِ الْعَذَابِ سُبْحَانَ الرَّءُوفِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِي قَلْبِي نُوراً وَ بَصَراً وَ فَهْماً وَ عِلْماً إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ
همچنین پیامبر ( صلی الله علیه و آله) فرمودند هر کسی که میخواهد قرآن و هر گونه دانشی را حفظ کند، این دعا را در ظرفی تمیز با زعفران و عسل بنویسد و با آب باران ( قبل از آنکه بر زمین جاری شود، گرفته شود) بشوید و سه روز ناشتا بنوشد.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فَأَنْتَ مَسْئُولٌ لَمْ يُسْأَلْ مِثْلُكَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ رَسُولِكَ وَ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِكَ وَ صَفِيِّكَ وَ مُوسَى كَلِيمِكَ وَ نَجِيِّكَ وَ عِيسَى كَلِمَتِكَ وَ رُوحِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِصُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَ تَوْرَاةِ مُوسَى وَ إِنْجِيلِ عِيسَى‏ وَ زَبُورِ دَاوُدَ وَ قُرْآنِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ وَحْيٍ أَوْحَيْتَهُ وَ بِكُلِّ حَرْفٍ أَنْزَلْتَهُ وَ بِكُلِّ قَضَاءٍ قَضَيْتَهُ وَ بِكُلِّ سَائِلٍ أَعْطَيْتَهُ وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي إِذَا دَعَاكَ بِهِ أَوْلِيَاؤُكَ وَ أَنْبِيَاؤُكَ وَ أَصْفِيَاؤُكَ وَ أَحِبَّاؤُكَ اسْتَجَبْتَ لَهُمْ وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ أَنْزَلْتَهُ فِي كِتَابٍ مِنْ [كِتَابِكَ‏] كُتُبِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي أَثْبَتَّ بِهِ أَرْزَاقَ الْعِبَادِ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي اسْتَقَلَّ بِهِ عَرْشُكَ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى الْأَرَضِينَ فَاسْتَقَرَّتْ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي دَعَوْتَ بِهِ السَّمَاوَاتِ فَاسْتَقَلَّتْ وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهَارِ فَاسْتَنَارَ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى اللَّيْلِ فَأَظْلَمَ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي وَضَعْتَهُ عَلَى الْجِبَالِ فَرَسَتْ وَ أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الْوَاحِدِ الْأَحَدِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الْوَتْرِ الْعَزِيزِ الَّذِي مَلَأَ الْأَرْكَانَ كُلَّهَا الطُّهْرِ الطَّاهِرِ الْمُطَهَّرِ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مُهَيْمِنُ يَا قُدُّوسُ يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَرْزُقَنِي حِفْظَ الْقُرْآنِ الْعَزِيزِ وَ الْعِلْمَ وَ الْحِكْمَةَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي وَ اكْفِنِي يَا كَافِيَ كُلِّ شَيْ‏ءٍ بِقُدْرَتِكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ اصْرِفْ عَنِّي كُلَّ ذِي شَرٍّ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
از امام صادق عليه السلام نقل شده : اگر خواستي حديثي از ما نقل كني و شيطان باعث فراموشي تو شد دست خود را بر پيشاني بگذار و بگو :
صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مُذَكِّرَ الْخَيْرِ وَ فَاعِلَهُ وَ الْآمِرَ بِهِ ذَكِّرْنِي‏ مَا أَنْسَانِيهِ‏ الشَّيْطَانُ
همچنین از آن حضرت فرمود: کسی که در نماز زیاد دچار سهو و اشتباه میشود، این دعا را هنگام رفتن به دستشویی بخواند:
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الرِّجْسِ النِّجْسِ الْخَبِيثِ الْمُخْبِثِ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏.

پی نوشت :
1.كفعمى، ابراهيم بن على عاملى، المصباح ( جنة الأمان الواقية)، دار الرضي( زاهدي)، قم، ‏1405 ق‏، ص197.