جمع بندی صدمه زدن به جان و مال برای حفظ دین و پاکدامنی

پرسش:
آیا برای حفظ دین و پاکدامنی می توان به خود صدمه جانی و مالی زد یا حتی خودکشی کرد؟

پاسخ:
جهاد و انفاق در راه خدا و دین خدا:
اگر منظور از صدمه جانی و مالی برای حفظ دین، حضور در جهاد و جنگیدن با دشمنان دین و امت اسلامی یا بذل مال در این راه، تحت هدایت و فرماندهی معصوم (علیه السلام) یا فقهای نایب معصوم است، چنین چیزی حتی اگر به کشته شدن در راه دین منجر شود، جزو بالاترین سعادت هایی است که برای بشر، قابل تصور می باشد. قرآن مرگ در راه خدا را "احدی الحسنین" (یکی از دو سرانجام نیک: شهادت یا پیروزی) نامیده است (1).
واضح است که این امر با خودکشی یا صدمه زدن بیهوده متفاوت است. رسول الله (صلی الله علیه و آله) در سفارشاتشان به امیر المومنین (علیه السلام) می فرمایند: «پنجمین سفارش آنکه مال و خون خود را نثار دین خود نما.» (2) چون انسان با این کار به حیات برتر و سعادت ابدی می رسد و زندگی موقت دنیوی و سراسر محدودیت، امتحان، سختی و آفت او، به حیات ابدی و سراسر نور و آسایش تبدیل می شود.
خود کشی، حرام است، حتی در جهاد و جنگ، باید در انتظار سعادت کشته شدن به دست دشمنان بود، اما نمی توان دست به خود کشی زد. در سوره بقره، در آیات 190 تا 195، قرآن کریم ضمن تاکید بر جنگیدن با دشمنان و بیان احکام مختلف آن، به انفاق در راه خدا ، اشاره می کند (صرف مال برای جنگ و جهاد، یکی از موارد مهم انفاق فی سبیل الله است). سپس بلافاصله و به صراحت، از اینکه انسان خود را در مهلکه بیندازد نهی می کند. (3) همچنین در سوره نساء به صراحت از این که انسانها خود را بکشند نهی کرده است. (4)

حرمت خودکشی حتی برای حفظ عفت:
در شریعت الهی، خود کشی حرام است و استثنایی برای آن قائل نشده اند. اگر کسی در شرایطی قرار گرفت که در معرض تجاوز بود و هیچ راه فراری برایش باقی نماند، باز هم نباید دست به خود کشی بزند، حتی اگر آبروی او در خطر باشد، زیرا حکم خدا از آبروی انسان مهم تر است. در چنین موقعیتی، اگر ازدواج شرعی (ولو به صورت عقد موقت) ممکن بود، باید آن را انجام داد تا خود عمل حرام نباشد. اما اگر مانعی وجود داشت (یعنی زن، همسر داشت یا در عده وفات یا طلاق بود)، و به هر دلیلی عقد شرعی منعقد نشد، کسی که مجبور شده است، گناهی بر او نیست و تنها طرف مقابل گناهکار است.(2)
آنچه از برخی نقل شده است، مثل اینکه خود را به نجاست آلوده کرده اند تا تنفر طرف مقابل برانگیخته شود و از گناه منصرف شود، جزو راههای فرار نیکو و پسندیده ایست که با صدمه مالی یا جانی فرق دارد.

پی نوشت ها:
1. «قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْن»، بگو آیا توقع و انتظاری جز این دارید که یکی از دو حسن عاقبت نصیب ما بشود؟ سوره توبة/ 52.
2. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي (ط - الإسلامية) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج 8، 79، ح 33.
3. «وَ أَنْفِقُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ لا تُلْقُوا بِأَيْديكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنين»، سوره بقره/ 195.
4. «وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحيما»، سوره نساء/ 29.
5. برای دیدن استفتاءات در این زمینه نگاه کنید به: اینجا.