عملی که مصیبت را بزرگتر می کند!

شكایت كردن به خداوند، مانعى ندارد ؛ آنچه بد است ، شكایت كردن از خداست . شكایت از خدا ، به معناى «اعتراض» است و شكایت به خدا ، به منظور «استعانت» . شكایت كردن به مردم ، در حقیقت ، شكایت كردن از خداست . نباید هنگام سختى‏ها به دیگران شكایت كرد .

فورى‏ترین و شاید شایع‏ترین واكنش در برابر حوادث ناخوشایند ، بى‏تابى كردن است. طبع اوّلیه انسان، این است كه در برابر ناخوشایندى‏هاى زندگى ، بى‏تاب مى‏گردد . قرآن كریم در این باره مى‏فرماید: إِنَّ الاْءِنسَـنَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا . 1
همانا انسان ، حریص و بى‏تاب آفریده شده است ؛ هر گاه بدى به او برسد ، بى‏تاب مى‏شود .
بى‏تابى كردن ، روال عادى زندگى را تغییر داده ، تعادل انسان را بر هم مى‏زند . این عدم تعادل ، ممكن است به دو شكلْ نمایان شود : یكى بروز رفتارهایى كه پیش از این ، انجام نمى‏داده ، و دیگرى ترك رفتارها و كارهایى كه انجام مى‏داده است . پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله وسلم در این باره مى‏فرماید:
إنَّ الجَزَعَ عَلَى المُصیبَةِ أن یَعمَلَ شَیئا لَم یَكُن یَعمَلُهُ أو یَترُكَ شَیئا كانَ یَعمَلُهُ. 2
همانا بى‏تابى كردن بر مصیبت ، این است كه كارى را انجام دهد كه انجام نمى‏داده و یا ترك كند چیزى را كه انجام مى‏داده است .
ناله و فریادْ سر دادن ، گریبان دریدن ، بر سر و صورت زدن ، مو پریشان كردن ، دست بر دست زدن یا بر ران خود زدن و امورى از این دست ، رفتارهایى هستند كه در شرایط عادى ، انجام نمى‏گیرد ؛ ولى هنگام مصیبت ، از انسان ، سر مى‏زند. 3 از سوى دیگر ، كسل شدن ، اظهار ناتوانى كردن ، و دست روى دست گذاشتن و روال زندگى را رها كردن ، منشأ ترك كردن امورى است كه انسان در شرایط عادى ، آن‏ها را انجام مى‏داده است.
پدیده دیگرى كه هنگام بى‏تابى ، رخ مى‏دهد «شكایت كردن» است . معمولاً وقتى حادثه ناخوشایندى رخ مى‏دهد ، انسان ، لب به شكایت مى‏گشاید . گاهى این شكایت كردن ، با ناسزاگویى همراه مى‏شود ؛ هیچ حریمى نگاه داشته نمى‏شود و هر چه به زبان مى‏رسد ، گفته مى‏شود . اما كسى كه صبور و بردبار باشد ، اهل شكایت و ناسزا نیست.
جابر بن عبداللّه‏ انصارى از امام باقر علیه‏السلام پرسید : «صبر جمیل چیست؟» . حضرت ، در پاسخ مى‏فرماید: فَذلِكَ صَبرٌ لَیسَ فیهِ شَكوىً إلَى النّاسِ . 4 این ، صبرى است كه در آن ، شكایت كردن به مردم نیست .
جبرئیل نیز همین نكته را در تفسیر صبر براى پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله وسلم بیان مى‏كند.5 البته شكایت كردن به خداوند، مانعى ندارد ؛ آنچه بد است ، شكایت كردن از خداست . شكایت از خدا ، به معناى «اعتراض» است و شكایت به خدا ، به منظور «استعانت» . شكایت كردن به مردم ، در حقیقت ، شكایت كردن از خداست . نباید هنگام سختى‏ها به دیگران شكایت كرد . شكایت به مردم ، چه تأثیرى خواهد داشت . باید شكایت پیش كسى بُرد كه توان حل آن مشكل را داشته باشد . امام على علیه‏السلام درباره این اصل مى‏فرماید : اِجعَل شَكواكَ إلى من یَقدِرُ عَلى غِناكَ . 6شكایت خود را خطاب به كسى قرار ده كه قادر بر توانمند كردن تو باشد.
به همین جهت حضرت مى‏فرماید:
إذا ضاقَ المُسلِمُ فَلا یَشكُوَنَّ رَبَّهُ عَزَّ وجَلَّ وَلیَشتَكِ إلى رَبِّهِ الَّذی بِیَدِهِ مَقالیدُ الاُمورِ وتَدبیرُها . 7
هر گاه مسلمان ، در تنگنا قرار گرفت ، نباید از خداوند شكایت كند؛ بلكه باید به پروردگارش كه زمام امور و تدبیر آنها به دست اوست ، شكایت كند .