جمع بندی غیبت در فضای مجازی
تب‌های اولیه
غیبت در فضای مجازی
سلام
اگر ما با کسی یا کسانی در فضای مجازی غیبت یکی از اطرافیان یا خانواده را بکنیم که آن را نمیشناسند آیا چنین غیبتی حرام است؟
مثلا من درباره کاری که عمه ام کرده با دوستان مجازی ام حرف بزنم در حالی که آنها نه او را میشناسند نه دیده اند.
آیا برای من گناه غیبت محسوب میشود؟
اگر آن افراد در مقام همدردی و طرفداری از من به آن فرد توهینی بکنند یا قضاوت و تهمتی بزنند آیا آنها گناه میکنند؟ و آیا اگر گناه است گناهشان پای من است؟
مرجع :آقای خامنه ای
کارشناس بحث: استاد کافی
جمع بندی
پرسش:
اگر ما با کسی یا کسانی در فضای مجازی، غیبت یکی از اطرافیان یا خانواده را بکنیم که آن را نمیشناسند آیا چنین غیبتی حرام است؟ اگر آن افراد در مقام همدردی و طرفداری از من به آن فرد توهینی بکنند یا قضاوت و تهمتی بزنند آیا آنها گناه می کنند؟ و آیا اگر گناه است گناهشان پای من است؟
پاسخ:
غیبت نزد دانشمندان علم اخلاق، متذکر شدن یا فهماندن عیب و نقص کسی در غیاب او، نزد دیگران است. به تعبیر دیگر، غیبت آن است که در غیاب کسی به بیان آن چه نقلش مایه ناخشنودی او می شود بپردازند.
بهتان یعنی نقص و عیبی را که در کسی وجود ندارد چه در حضورش و چه در غیابش، به او نسبت دهند؛ پس اگر عیبی را که در شخص وجود دارد، پشت سرش به او نسبت دهند، غیبت او را کرده اند؛ ولی اگر عیب و نقصی را که در او وجود ندارد، به او نسبت دهند، بهتان زده اند؛ البته اگر عیبی را که در شخص وجود ندارد؛ پشت سرش به او نسبت دهند، هم غیبت او را کرده و هم به او بهتان زده اند و احکام هر دو مورد بر آن صدق می کند به این معنا که غیبت کننده، هم باید استغفار کند و هم از آن فرد حلالیت بطلبد.
ابوذر غفاری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسید: «غیبت چیست؟» حضرت فرمود:
« ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِمَا يَكْرَهُهُ. قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَإِنْ كَانَ فِيهِ ذَاكَ الَّذِي يُذْكَرُ بِهِ. قَالَ: اعْلَمْ إِذَا ذَكَرْتَهُ بِمَا هُوَ فِيهِ فَقَدِ اغْتَبْتَهُ، وَ إِذَا ذَكَرْتَهُ بِمَا لَيْسَ فِيهِ فَقَدْ بَهَتَّهُ (1) یاد کردن برادرت به چیزی که از آن ناخرسند می شود. عرض کردم: ای رسول خدا! اگر این عیب که گفتیم در او بود، چه؟
فرمود: اگر او را به عیبی که در او بود، یادآوری شدی، غیبت کرده ای و اگر عیبی را که در او نبود، متذکر شدی بهتان زده ای»
در همین زمینه امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
« إِنَّ مِنَ الْغِيبَةِ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مِنَ الْبُهْتَانِ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا لَيْسَ فِيهِ (2) همانا غیبت عبارت است از این که درباره برادرت، عیبی را که خدا برای او پوشانده است، بگویی و همانا بهتان این است که درباره برادرت، عیبی را که در او نیست، بگویی»
بنابراین غیبت ارکانى دارد، نخست این که سخنى را پشت سر کسى بگوید، و اگر در حضورش گفته شود، عنوان دیگرى به خود مى گیرد (عنوان ایذاء، یا هتک و مانند آن) دیگر این که باید از قبیل ذکر عیوب باشد، و آن هم عیب مستور و پنهان که اگر آشکار باشد غیبت نیست، هر چند ممکن است به عناوین دیگرى حرام باشد، و دیگر این که هنگامى که غیبت شونده آن را بشنود غمگین و ناراحت شود، ولى به نظر مى رسد این یک قید توضیحى است براى این که آشکار کردن عیب پنهانى آن هم پشت سر اشخاص براى هر انسانى غم انگیز است. ممکن است افراد بى بند و بارى پیدا شوند که هر چه درباره آن ها گفته شود، پروا نداشته باشند، ولى این گونه افراد بسیار کمند.
البته بیان عیب کسی به گونه ای که آن فرد اصلا شناخته نشود و معلوم نباشد صحبت در باره چه کسی است غیبت نیست ولی ترک آن بهتر و شایسته تر است زیرا انسان را به سمت و سوی غیبت می کشاند.
اگر آن ها هم توهینی نمایند، گناه کرده اند، البته این گناه پای شما نوشته نمی شود و به گردن خودشان می باشد.
پی نوشت:
1. طوسى، محمد بن الحسن، الأمالي (للطوسي)،دار الثقافة، قم،1414 ق، ص537.
2. ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي(للصدوق)،كتابچى،تهران،1376 ش،ص337.