فضیلت اعتکاف ماه مبارک رمضان در آینه‌ی احادیث
تب‌های اولیه
با سلام و تحیت
اعتکاف یک دهه در ماه مبارک رمضان در سنت پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- بسیار مورد تاکید است به طوری ایشان که آن را معادل دو حج و دو عمره دانسته‌اند.
با توجه به کم‌توجهی که امروزه نسبت به این فضیلت بزرگ در جامعه مشاهده کردم، بر آن شدم تا مطلبی در اختیارتان قرار دهم، باشد که قدمی در راه بزرگداشت این مراسم معنوی برداشته باشم.
این مطلب شامل موارد زیر است:
- مختصری از فضیلت اعتکاف از نگاه آیات و روایات
- احادیثی پیرامون فضیلت اعتکاف ماه مبارک رمضان
- سخنان آیت الله سعیدی در بزرگداشت این سنت نبوی
ضمناً آن را به صورت PDF نیز نشر می‌دهم تا دوستان بتوانند در انتشار این مطلب و احیای این سنت پرفضیلت سهیم باشند. (دانلود کنید)
التماس دعا
فضیلت اعتکاف
...وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ ِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ... ... و نیز به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم و با آنها عهد بستیم كه خانة مرا براى طوافكنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه و آماده كنند... سوره بقره، آیه 125
روایات صادرشده از معصومین علیهم السلام خبر از آن دارد که اعتکاف برکات زیادی برای معتکف به همراه دارد و لذا باید سعی کنیم طوری آداب اعتکاف را انجام دهیم که نهایت بهره‌های مورد نظر را ببریم.
در روایت از پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ داریم: «مَنِ اعْتَکَفَ ایماناً وَ احْتِساباً عُفِوَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبه» ؛ هرکس برای خدا و با ایمان کامل معتکف شود، گناهان گذشته‌ی او بخشیده می‌شود. کنزالعمال، ج 8 ، حدیث شماره 24006
پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «اَلْمُعْتَکِفُ یَعْکُفُ الذُّنُوبَ وَ یَجْرِی لَهُ مِنَ الْأجْر، کَآجْرِ عامِلِ الْحَسَناتِ کُلَّها» ؛ معتکف از گناهان باز می‌ایستد و بدین وسیله اجری مانند اجر کسی که همه‌ی نیکی‌ها را انجام می‌دهد، خواهد داشت. کنزالعمال، ج 8 ، ص 531
و نیز رسول اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ می‌فرمایند: «...مَنِ اعْتَکَفَ یَوْماً ابْتِغاءَ وَجْهَ اللهِ عَزَّ وَ جَلّ جَعَلَ اللهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النّارِ ثَلاثَةِ خَنادق اَبْعَدَ مِمّا بینَ الْخافِقَین» ؛ هرکس روزی را معتکف شود برای جلب نظر خدای عَزَّ وَ جَلّ، خداوند بین او و آتش جهنم سه خندق فاصله می‌اندازد که فاصله‌ی هر خندقی بیشتر از فاصله‌ی مغرب و مشرق است. کنزالعمال، ج 8 ، ص 532
فضیلت اعتکاف در ماه مبارک رمضان
پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ هميشه دهه‌ی آخر ماه مبارک رمضان را اعتکاف مي کرد، چنان که امام صادق -عليه السلام- مي‌فرمود: «اِعْتَکَفَ رَسُولُ اللهِ ـ صلّي الله عليه و آله ـ في شَهْرِ رَمَضانَ فِي الْعَشْرِ الْاَوَّلِ ثُمَّ اعْتَکَفَ فِي الثّانِيةِ فِي الْعَشْرِ الْوُسْطي ثُمَّ اعْتَکَفَ فِي الثّالِثَةِ فِي الْعَشْرِ الْاَواخِرِ، ثُمَّ لَمْ يزَلْ يعْتَکِفْ فِي الْعَشْرِ الْاَواخِر» ؛ پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در ماه رمضان در دهه‌ی اول معتکف شد، سپس در سال دوم، در دهه‌ی دوم معتکف شد، آنگاه در سال سوم، در دهه سوم دست به اعتکاف زد، پس براي هميشه ده‌ی آخر رمضان را اعتکاف نمود. وسائل الشيعه، ج۷، ص ۳۹۷، ح ۴
حضرت صادق ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: «کانَتْ بَدْرُ في شَهْرِ رَمَضانَ وَلَمْ يعْتَکِفُ رَسُولُ اللهِ ـ صلّي الله عليه و آله ـ فَلَمّا اَنْ کانَ مِنْ قابِلٍ اِعْتَکَفَ عِشْرينَ، عَشْراً لِعامِهِ، وَ عَشْراً قَضاهُ لِما فاتَهُ» ؛ جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نتوانست [در آن سال] معتکف شود، پس در سال آينده بيست روز اعتکاف کرد، ده روز براي همان سال و ده روز بابت قضای سال گذشته وسائل الشيعه، ج۷، ص ۳۹۷، ح 2 و الكافي 4 : 175 | 2
معلوم مي‌شود اعتکاف در ماه رمضان از ويژگي خاصي برخوردار است که يک نمونه از ثوابش آن است که سکوني از امام صادق ـ عليه السلام ـ و آن حضرت از پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل نموده که حضرتش فرمود: «اِعْتِکافُ عَشْرٍ في شَهْرِ رَمَضانَ تَعْدِلُ حَجَّتَينِ وَعُمْرَتَينِ» اعتکاف ده روز در ماه رمضان معادل [ثواب] دو حج و دو عمره است. وسائل الشيعه، ج۷، ص ۳۹۷، ح 3 و المقنع : 66
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: «كانَ رَسُولُ اللهِ ـ صَلَّي الله عليه و آله ـ إذا كانَ الْعَشْرُ الاَواخِرُ اِعْتَكَفَ فِي الْمَسْجِدِ وضربت لَهُ قُبَّةٌ مِنْ شَعْرٍ، وَشَمَّرَ الْميزَرَ وَطَوي فِراشَهُ» ؛ هميشه اين گونه بود كه در دهه‌ی آخر [ماه رمضان] رسول خدا در مسجد معتكف مي‌شد، خيمه‌اي از پشم براي او بر پا مي‌كردند، و او پرده‌اي مي‌آويخت و بستر خواب را جمع مي‌كرد. وسائل الشيعه، ج7، ص 397، ح1 و الكافي 4 : 175 | 1
امام علي ـ عليه السلام ـ در زمينه اعتكاف پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمود: «فَلَمْ يَزَلْ يَعْتَكِفُ فِي الْعَشْرِ الاَواخِرِ مِنْ رَمَضانَ حَتَّي تَوَفّاهُ اللهُ» ؛ پس پيامبر اكرم هميشه در دهه آخر ماه رمضان در حال اعتكاف بود تا آن وقت كه خداوند جان او را گرفت. بحار الانوار،ج94، ص7
9 اردیبهشت 93 به گزارش خبرگزاری فارس از قم به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام؛ آیت‌الله سید محمد سعیدی در دیدار اعضای ستاد اعتکاف که در سالن محراب حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها برگزار شد، اظهار داشت: بر اساس سنت نبوی، اعتکاف در دهه‌ی پایانی ماه مبارک رمضان مورد اهتمام است.
وی با بیان اینکه در کنار ترویج اعتکاف ماه رجب باید اعتکاف ماه مبارک رمضان ترویج شود، افزود: آنچه که امروز به عنوان اعتکاف مورد توجه قرار گرفته است، سنتی نیست که پیامبر بنا نهاده باشند.
تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله علیها با بیان اینکه آنچه که بر اساس سنت و روایت اصل بوده امروز به حاشیه رفته است، گفت: حفظ سنت اعتکاف در رجب از وظایف و شعائر است و خلاف نیست، ولی مانعی ندارد که در ضمن این، سنت اصلی در میان مردم گفته شود و آنها را به این مسئله آگاه کرد.
وی توجه به این مسئله را برای جلوگیری از تحریف ضروری دانست و گفت: توجه به سنت اصیل نبوی، وظیفه‌ای بر دوش ماست که باید در مقالات، مراسم‌ها و خود ایام اعتکاف گفته شود.
