جمع بندی مستحبی که ناخوشایند دیگران است

نباید بین موضوعات خلط شود. آن چه رعایتش واجب است، احکام واجب الهی است. در سایر موارد مثل مستحبات نباید گرفتار افراط و تفریط شد. بارها عرض کردیم :
يکى از ويژگى هاى بارز دين مقدس اسلام که آن را از اديان ديگر متمايز مى سازد، اعتدال و ميانه روى احکام و شرايع آن است. تنها راه پرهيز از افراط و تفريط، و عملياتي کردن آيين اسلام و اعتدال در زندگي، بالا بردن سطح آگاهي و شناخت است.
امام علي(عليه السلام) منشأ افراط و تفريط را ناداني مي داند:
لا يري الجاهل الاّ مفرطاً أو مفرّطاً؛ نادان افراط يا تفريط مي کند.(1)

افراط و تفريط در هر کاري، نه تنها انسان را به نتيجه دلخواه نمي رساند، بلکه گاه نتيجه عکس مي دهد.

مورد سوال حضرتعالی؛ تابع حکم شرعی است. در خیلی از موارد عمل به مستحب شرعا و اخلاقا اشکال دارد و باید ترک شود. مثل همین مورد که خودتان مثال زده اید.
پوشیه و روبنده برای تکمیل حجاب است و فلسفه حجاب دورکردن نگاه هاست که به همه مردان اجنبي نوعي هشدار و اعلام «دور باش!» مي ‏دهد. حال اگر در فضایی خود، عامل جلب توجه شود و و یا به تعبیری لباس شهرت بود، آیا باید استفاده شود یا نه ؟

در این زمینه باید کارشناسان احکام جواب بدهند که وظیفه چیست؟

ای چه بسا در مواردی اصل انتخاب این نوع پوشش از مستحب بودن خارج می شود و اصلا جایز نیست و در مواردی واجب باشد. اما به طور کلی، از نظر اخلاقی، عملی که افراطی گری باشد، پسندیده نیست.
مهم این است که با برخورد خوب و مناسب جذابیت های دین رو برای دیگران بیان کنیم و با کج سلیقگی و افراط و زیاده روی و احیانا اظهار نظر و برداشت شخصی از دین، موجبات فرار دیگران از دین را ایجاد نکنیم.

پي نوشت :
1. نهج البلاغه، فيض الاسلام، چاپ آفتاب تهران،کلمات قصار 67.

نکته :
دقت بفرمایید ملاک ما در عمل به احکام دین، خوش آمدن یا خوش نیامدن مردم نیست بلکه ملاک حکم خداست. اما همین نکته هم گاه فرد را به افراط می برد و زمینه ساز اختلافات اجتماعی می شود.
مثل این که فرد در موقع افطار ماه رمضان مهمان دارد و مهمان ها سر سفره منتظر او هستند. با این که فرد فرصت برای نماز دارد، دیگران را منتظر گذاشته و به نماز اول وقت مشغول می شود. طبعا این امر از نظر اخلاق پسندیده نیست.

البته در مواردی که حکم الهی واجب است باید بدون تعارف به وظیفه عمل کرد.
مثل این که شما وارد مجلسی می شوید که آن حرام مرتکب می شود، مثل مجلس عروسی همراه با رقص و ساز و آواز حرام و یا به مجلس مهمانی می روید که بر سفره اش، شراب سرو می شود و یا ....، در این موارد بدون تردید، چه میزبان خوشش بیاید و یا نیاید، مجلس را ترک می کنید.

خلاصه کلام این که برای تشخیص مصداق باید با احکام اسلامی آشنا بود و برای شناخت راه افراط و تفریط از مسیر میانه بای به اهل بیت مراجعه نمود و سیره ایشان را مطالعه کرد. در اسلام؛ قرآن و اهل بيت، معيار اعتدال به شمار مى آيند.

امام على(عليه السلام) مى فرمايد:
از اين امت هيچ کس با آل محمد قياس نمى شود، زيرا اين خاندان, پايه دين و تکيه گاه يقين هستند. تندروان به سوى آن ها باز خواهند گشت . واپس ماندگان، ناگزير خود را به آن ها مى رسانند.(1)

استاد مطهرى مى گويد:
اگر ما آن راهى را که ائمه اطهار در مقابل راه هاى ديگران براى ما باز کرده اند برويم, هم از افراط و تندروى هاى بعضى مصون مى مانيم و هم از تفريط و جمود بعضى ديگر. (2)
براي رسيدن به اعتدال و ميانه روي در زندگي، بايد شناخت خود را نسبت به واقعيت هاي زندگي و تعاليم اسلامي افزايش دهيم . در همه مراحل، زندگي پيشوايان دين را سرمشق خود سازيم و به دانسته هاي خود عمل کنيم.
پي نوشت ها :
1. نهج البلاغه، فيض الاسلام، چاپ آفتاب تهران، خطبه 2.
2.شهيد مطهري، اسلام و مقتضيات زمان، انتشارات صدرا، تهران، ج 1، ص 113.

خلاصه کلام این که :
مستحبات همانگونه که از اسمش پیداست واجب نیستند.
برای گرایش مردم به دین، باید با برخورد خوب و مناسب جذابیت های دین رو برای دیگران بیان کنیم و از هر گونه کج سلیقگی و افراط و زیاده روی و احیانا اظهار نظر و برداشت شخصی از دین، که موجب، دین زدگی می شود پرهیز کرد. خصوصا این که این گونه رفتارها از یه انسان به ظاهر مومن صادر شود. علاوه بر این که بسیاری از مواردی که ما تصور می کنیم، مستحب هستند؛ به اقتضای زمان و مکان، واجب و یا مکرئه می شود که باید به او دقت کرد.

اون تاپیکی که شما از آن کلام استاد سجاد رو نقل کرده اید در خصوص جایی است که سوال از وجوب و عدم وجوب پوشش سوال شده و این که لباس شهرت هست یا نیست.
این موارد رو ما نیز قبول داریم.
بله ؛ پوشیه زدن برای برخی خانم ها واجب است مثلا زنی آرایشی کرده که جلب توجه نامحرم می کند برای بیرون رفتن و رفتن در حضور نامحرم لازم است آن را با چیزی مانند پوشیه بپوشاند. رعایت حدود شرعی افراط نیست . بلکه گاهی اوقات و از نظر برخی مراجع ممکن است حد حجاب فراتر از گردی صورت باشد.این موارد مربوط به جایی است که حکم وجوبی دارد یعنی واجب است زنی آرایشی کرده برای این که جلب توجه نامحرم نشود لازم است صورت خود را بپوشاند و ....
این مطالب درست اما صحبت بر سر مواردی است که فراتز از رعایت حدود شرعی است یعنی عملی مستحب است نه واجب.

در صورت استحباب عرض کردیم :
اگر واجب نیست، عملی که باعث فاصله گرفتن دیگران از دین می شود، و لو اینکه مستحب باشد، انجام نشود.

فکر می کنم این گونه رفتار و گفتار از دو نفر که هر دو در مسیر کمال قدم بر می دارند، زیبنده نباشد.

سرکار yalda solimani
با توجه به درخواست خانم tazkie بهتر بود در موضوع ورودی نمی داشتید.

سرکار tazkie
درسته شما می خواهید کسی ورود به بحث نداشته باشد اما ورود دوستان دیگر مثل سرکار yalda solimani به بحث، ضربه ای به شما نمی زنه بلکه سبب پویایی بحث ها خواهد بود. در صورت عدم تمایل به خواندن نظرات دیگران شما می توانید فقط پست های کارشناس رو بخونید و دیگران با هم در این باره بحث کنند.

این دلیل به درد مدعای شما نمی خوره؛
کسی منکر ارزش نماز اول وقت نیست.
باید برای این موضوع دلیل بیارین که نماز اول وقت، با فرض حضور مهمان بر سر سفره و در موقع افطار، اولویت دارد.

این دلیل هم مثل دلیل اول شماست.
لطفا درموضوع بحث دلیل بیاورین.
کسی منکر ارزش و اهمیت نماز اول وقت نیست. [SPOILER]در غیر این صورت به جهت طولانی نشدن بحث و برای پرهیز از جدل، مجبور به حذف پست های نامربوط می شوم. با عرض پوزش؛[/SPOILER]

با قطع نظر از فرمایش کارشناس احکام؛ مگر ما غیر این فرمایش حضرتعالی را عرض کرده ایم؟! لطف دقت کنید .

این خلط بین مباحث است. مراتب ایمان ارتباطی به احکام خمسه موضوعات ندارد.

بنده از مطالعات و تحصیلات حضرتعالی اطلاعی ندارم. اما لازمه بدانید :
در هر قانون كلي استثنايي وجود دارد و در مورد نماز اول وقت نيز خود رهبران و پيشوايان دين فرموده اند كه اگر به تأخير انداختن عملي به خاطر نماز اول وقت موجب ضرر و زيان و آسيب بر شما شود، در اين صورت مانعي ندارد كه اول آن كار را انجام دهيد و سپس نماز بخوانيد و اين در واقع نمونه اي و موردي از مسأله اهم و مهم است كه در تعارض و درگيري دو امر كه يكي مهم و ديگري مهم تر است، بايد كار مهم تر را جلو انداخت.
مثلا در كتاب هاي فقهي آمده است:
اگر زمان پرداخت بدهي رسيده باشد و طلبكار در اول وقت نماز درخواست طلبش را بنمايد، بايد اول طلب او را رد كرد و سپس نماز خواند.
و يا مثلا در ماه مبارك رمضان مستحب است روزه دار اول نمازش را بخواند و سپس افطار كند ولي اگر عده اي مي خواهند در اول وقت نماز افطار كنند و منتظر ما هستند بهتر است كه اول افطار كنيم و سپس نماز را بخوانيم.
و ......
ولي همه اين موارد، گاهي اتفاق مي افتند و در واقع مواردي نادر هستند.
پس:
بايد اصل و قصد را بر خواندن نماز در اول وقت گذاشت و هيچ كاري بر آن ترجيح و تقدم ندارد مگر كاري كه تأخيرش موجب ضرر و زيان گردد مثل بيماري كه نيازمند رسيدگي و درمان فوري است كه رسيدگي به او بر نماز اول وقت نه تنها مقدم است بلكه شرعا واجب است و به جز مواردي كه در خود شرع مقدس بر تقدم آن نسبت به نماز اول وقت تأكيدو تصريح شده است ولي به جز اين موارد، در موارد ديگر نبايد گول شيطان را خورد و به بهانه كار و برنامه و قطع شدن آنها و فاصله افتادن بين آنها، از فضيلت عظيم نماز اول وقت محروم ماند و اين سنت ارزنده اسلامي و ديني را ناديده گرفت.

از کلمات فقهاء هم براتون نمونه هایی رو میارم؛ (ترجیحا کتب فارسی که بتونید مطالعه کنید) :

نماز در اوّل وقت گذاردن ثواب عظيم دارد به تخصيص نماز صبح و مغرب و تأخير نماز از اوّل وقت به غايت مكروه است مگر در چند جا كه تأخير نماز از اوّل وقت سنّت است:
....
ششم تأخير پيش‌نماز نماز را تا وقتى كه مأمومين جمع شوند.
هفتم تأخير مأمومين نماز را تا وقتى كه پيشنماز حاضر شود.
هشتم تأخير مسافر نماز را تا فرود آمدن هر گاه آداب نماز را در منزل بهتر به جا تواند آورد.
نهم تأخير نماز مغرب و خفتن تا رسيدن به مشعر الحرام چنانچه در كتاب حجّ مذكور خواهد شد.
دهم تأخير نماز مغرب شخصى را كه جمعى انتظار او بكشند كه با او افطار نمايند و يا خود روزه بوده باشد و به غايت گرسنه شده باشد.(1)
....

1. عاملى، بهاء الدين، محمد بن حسين و ساوجى، نظام بن حسين، جامع عباسى و تكميل آن (محشّٰى، ط - قديم)، مؤسسة منشورات الفراهاني، تهران - ايران، اول، ه‍ ق ؛ ج‌1،ص 38

فصل سيّم در بيان امرى چند كه بفعل آوردن آنها در ماه رمضان سنّت است‌
و آن دوازده امر است:
...........
چهارم : تعجيل افطار قبل از نماز، اگر انتظار او كشند كه با او افطار كنند.
...........

پی نوشت :
1. عاملى، بهاء الدين، محمد بن حسين و ساوجى، نظام بن حسين، جامع عباسى و تكميل آن (محشّٰى، ط - قديم)، در يك جلد، مؤسسة منشورات الفراهاني، تهران - ايران، اول، ه‍ ق، ج‌1، ص: 109

مسألۀ اول: بدان كه نماز در اول وقت گذاردن افضل است‌ و در آن ثواب عظيم است، و تأخير از اول وقت در غايت كراهت است، مگر در چند موضع كه تأخير، افضل است:
...
...
دهم: تأخير كردن روزه دار نماز مغرب را، هرگاه جمعى انتظار او را كشند كه با او افطار نمايند.(1)
....
...

پی نوشت ها :
1. نراقى، مولى محمد مهدى بن ابى ذر، تحفه رضويه، در يك جلد، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، قم - ايران، اول، 1426 ه‍ ق، ص 286.

مسألۀ اول: بدان كه نماز در اول وقت گذاردن افضل است‌ و در آن ثواب عظيم است، و تأخير از اول وقت در غايت كراهت است، مگر در چند موضع كه تأخير، افضل است:
...
...
دهم: تأخير كردن روزه دار نماز مغرب را، هرگاه جمعى انتظار او را كشند كه با او افطار نمايند.(1)
....
...

پی نوشت ها :
1. نراقى، مولى محمد مهدى بن ابى ذر، تحفه رضويه، در يك جلد، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، قم - ايران، اول، 1426 ه‍ ق، ص 286.

اگر كسى منتظر او است .... بهتر است اول افطار كند...(1)

پی نوشت:
1. خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى، توضيح المسائل (امام خمينى)،ج اول، 1426 ه‍ ق، ص: 363

نماز را در اوّل وقت آن خواندن افضل است مگر در چند موضع به فرمودۀ شهيد ثانى در شرح لمعه تا بيست و پنج موضع شمرده شده كه برخى از آنها عبارتند از: ..... روزه‌دارى كه ديگران منتظر او هستند تا افطار كنند .....(1)

پی نوشت :
1. شرح تبصرة المتعلمين، علی محمدی خراسانی، ه‍ ق، ص 101 .

گمان می کنم این موارد به عنوان دلیل برای بنده کافی باشد. می بیند که از علمای سده های قبل تا علمای عصر حاضر چون امام خمینی که خود از علمای اخلاق است، فتوا داده اند از جمله مواردی که تأخير در نماز اول وقت حتی کراهت هم ندارد جایی است که جمعى انتظار او را می كشند تا با او افطار نمايند. بدیهی است در بسیاری از موارد مهمان منتظر میزبان است.

لازم به ذکر است:
اگر برخی از متن ها روان نیست به جهت آن است که متن ها را بدون ویرایش در عبارات آورده ام تا حفظ امانت شده باشد.

پرسش :
خیلی وقت ها بچه های مذهبی رفتاری مستحب را ممکن است انجام بدهند که در دیگران احساس بدی ایجاد می کند. مثلا یافتن یک دختر چادری در برخی محیط ها، بسیار دشوار است، چه برسد به یافتن دختری که روبنده هم بگذارد و در چنان محیط هایی این امر غریب و زیاده روی در دینداری است. مسئله ای که مدّ نظر من است این است که هر فرد مذهبی باید خودش عملاً آمر به معروف و ناهی از منکر باشد، ولی اکثر مردم وقتی می بینند که کسی رفتاری می کند که واجب دین نیست، از اینگونه افراد خودششان نمی آید و در نتیجه از آنها فاصله می گیرند و به تبع آن از محیط و اندیشۀ دینی نیز فاصله می گیرند. آیا در این شرایط باید بر انجام اینگونه مستحبات پافشاری کنیم؟

پاسخ:
نباید بین موضوعات خلط شود. آن چه رعایتش واجب است، احکام واجب الهی است. در سایر موارد مثل مستحبات نباید گرفتار افراط و تفریط شد.
بارها شنیده اید:
يکى از ويژگى هاى بارز دين مقدس اسلام که آن را از اديان ديگر متمايز مى سازد، اعتدال و ميانه روى احکام و شرايع آن است. تنها راه پرهيز از افراط و تفريط، و عملياتي کردن آيين اسلام و اعتدال در زندگي، بالا بردن سطح آگاهي و شناخت است.
امام علي(عليه السلام) منشأ افراط و تفريط را ناداني مي داند:
لا يري الجاهل الاّ مفرطاً أو مفرّطاً؛ نادان افراط يا تفريط مي کند.(1)
افراط و تفريط در هر کاري، نه تنها انسان را به نتيجه دلخواه نمي رساند، بلکه گاه نتيجه عکس مي دهد.
پرسشگر گرامی؛
مورد سوال حضرتعالی؛ تابع حکم شرعی است. در خیلی از موارد عمل به مستحب شرعا و اخلاقا اشکال دارد و باید ترک شود. به طور کلی، از نظر اخلاقی، عملی که افراطی گری باشد، پسندیده نیست.
مهم این است که با برخورد خوب و مناسب جذابیت های دین رو برای دیگران بیان کنیم و با کج سلیقگی و افراط و زیاده روی و احیانا اظهار نظر و برداشت شخصی از دین، موجبات فرار دیگران از دین را ایجاد نکنیم.
نکته :
دقت بفرمایید ملاک ما در عمل به احکام دین، خوش آمدن یا خوش نیامدن مردم نیست بلکه ملاک حکم خداست. اما همین نکته هم گاه فرد را به افراط می برد و زمینه ساز اختلافات اجتماعی می شود.
مثل این که فرد در موقع افطار ماه رمضان مهمان دارد و مهمان ها سر سفره منتظر او هستند. با این که فرد فرصت برای نماز دارد، دیگران را منتظر گذاشته و به نماز اول وقت مشغول می شود. طبعا این امر از نظر اخلاق پسندیده نیست.
البته در مواردی که حکم الهی واجب است باید بدون تعارف به وظیفه عمل کرد.
مثل این که شما وارد مجلسی می شوید که آن حرام مرتکب می شود، مثل مجلس عروسی همراه با رقص و ساز و آواز حرام و یا به مجلس مهمانی می روید که بر سفره اش، شراب سرو می شود و یا ....، در این موارد بدون تردید، چه میزبان خوشش بیاید و یا نیاید، مجلس را ترک می کنید.
خلاصه کلام این که برای تشخیص مصداق باید با احکام اسلامی آشنا بود و برای شناخت راه افراط و تفریط از مسیر میانه بای به اهل بیت مراجعه نمود و سیره ایشان را مطالعه کرد. در اسلام؛ قرآن و اهل بيت، معيار اعتدال به شمار مى آيند.
امام على(عليه السلام) مى فرمايد:
از اين امت هيچ کس با آل محمد قياس نمى شود، زيرا اين خاندان, پايه دين و تکيه گاه يقين هستند. تندروان به سوى آن ها باز خواهند گشت . واپس ماندگان، ناگزير خود را به آن ها مى رسانند.(2)
استاد مطهرى مى گويد:
اگر ما آن راهى را که ائمه اطهار در مقابل راه هاى ديگران براى ما باز کرده اند برويم, هم از افراط و تندروى هاى بعضى مصون مى مانيم و هم از تفريط و جمود بعضى ديگر. (3)
براي رسيدن به اعتدال و ميانه روي در زندگي، بايد شناخت خود را نسبت به واقعيت هاي زندگي و تعاليم اسلامي افزايش دهيم . در همه مراحل، زندگي پيشوايان دين را سرمشق خود سازيم و به دانسته هاي خود عمل کنيم.
خلاصه کلام این که :
مستحبات همانگونه که از اسمش پیداست واجب نیستند. برای گرایش مردم به دین، باید با برخورد خوب و مناسب جذابیت های دین رو برای دیگران بیان کنیم و از هر گونه کج سلیقگی و افراط و زیاده روی و احیانا اظهار نظر و برداشت شخصی از دین، که موجب، دین زدگی می شود پرهیز کرد. خصوصا این که این گونه رفتارها از یه انسان به ظاهر مومن صادر شود. علاوه بر این که بسیاری از مواردی که ما تصور می کنیم، مستحب هستند؛ به اقتضای زمان و مکان، واجب و یا مکروه می شود که باید به او دقت کرد.
مثلا پوشیه زدن برای برخی خانم ها واجب است مثلا زنی آرایشی کرده که جلب توجه نامحرم می کند برای بیرون رفتن و رفتن در حضور نامحرم لازم است آن را با چیزی مانند پوشیه بپوشاند. رعایت حدود شرعی افراط نیست . بلکه گاهی اوقات و از نظر برخی مراجع ممکن است حد حجاب فراتر از گردی صورت باشد.این موارد مربوط به جایی است که حکم وجوبی دارد یعنی واجب است زنی آرایشی کرده برای این که جلب توجه نامحرم نشود لازم است صورت خود را بپوشاند و ....
اما مواردی که فراتز از رعایت حدود شرعی است یعنی واجب نیست، در این صورت، عملی که باعث فاصله گرفتن دیگران از دین می شود، و لو اینکه مستحب باشد، انجام نشود.

پي نوشت ها :
1. نهج البلاغه، فيض الاسلام، چاپ آفتاب تهران،کلمات قصار 67.
2. همان، خطبه 2.
3.شهيد مطهري، اسلام و مقتضيات زمان، انتشارات صدرا، تهران، ج 1، ص 113.