جمع بندی معرفی عارف اخلاقی

با نام و یاد دوست             کارشناس بحث: استاد کافی

جمع بندی پرسش: امکان دارد نام چند تن از عرفای اخلاق (چه روحانی و چه غیر روحانی )، با ذکر محل سکونتشان را نام ببرید؟ پاسخ: پیدا کردن استاد اخلاق، کار آسانی نیست؛ چرا که در این راه، به هر کسی نمی توان اعتماد کرد و باید علاوه بر اسلام شناس بودن، مسیر را طی کرده باشند. انسان در این راه باید بسیار مراقب باشد که در دام شیادانی که به اسم عرفان و اخلاق دکان باز کرده اند، گرفتار نشود. هدف نهایی عرفان، کسب معرفت برای اصلاح نفس و تزکیه روح است. روشن است که وجود استاد و بهره مند شدن از راهنمایی های او کمک مؤثری به سالک می کند. راهنمایی های او در روند تهذیب نفس بسیار مؤثر و مفید است؛ اما نبود آن، مانع سیر و سلوک و اقدام برای تهذیب نیست. گرچه بسياري از ارباب سير و سلوك و علما و دانشمنداني كه در اين راه گام برداشته و تعليمات قرآن و سنت را راهنماي خويش قرار داده (نه كساني كه راه و روش از خود اختراع كرده و بدعت گذار باشند)، عقيده دارند كه رهروان كمال و فضيلت و تقوا و اخلاق و قرب الي الله بايد زير نظر استاد مسیر را طی كنند، ولي این بدان معنا نيست كه با نبود استاد خصوصي اخلاق، قرب الي الله كه هدف اصلي و نهايي سير و سلوك است، امكان حصول نداشته باشد. چه بسيارند كساني كه با استفاده از آيات قرآن كه بهترين و رساترين موعظه‏ هاي اخلاق را در بردارد و نیز روايات اسلامي و كلمات بزرگان در كتاب‏هاي اخلاق و التزام عملي به آن‏ها، اين راه را پيموده و به مقامات والايي رسيده ‏اند. اگر انسان با خلوص نيت، عزم راسخ داشته باشد كه خود را به گونه ‏اي تربيت كند كه خدا خواسته و پيامبر (صلي الله وعليه و آله) به آن دعوت كرده است، يعني بخواهد انسان الهي شود، در اين راه تلاش و كوشش نمايد و به وظيفه اسلامي خود عمل كند، مسلّماً به نتيجه كه قرب الي الله است، مي‏رسد. چنانچه در اين راه نياز به استاد باشد، خدا استادی را به او مي‏رساند. با وجود کتاب‏ها و تعالیم اخلاقی برگرفته از سخنان معصومین (علیهم السلام) و دعاهای ارزنده رسیده از آنان، گام‏های بسیار بلندی می‏ توان در این زمینه برداشت. انسان می تواند با مطالعه آن کتاب ها و عمل کردن به احکامش و پایبندی دقیق به دستورات دین، به ویژه ترک گناهان و انجام واجبات، به خصوص اقامه نمازها در اول وقت، خود ر ادر معرض نسیم الطاف الهی قرار می دهد و از الطاف و رحمت های خاص خداوندی بهره مند گردد؛ چه آن که خود فرموده است: «وَ الَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا؛ (1) آنان که در راه ما کوشش کنند، قطعا آن ها را (برای رسیدن ) به راه ما هدایت می کنیم».  بنابراین، اگر واقعاً استاد خوبی نصیب انسان شود، بسیار سودمند خواهد بود؛ اما اگر دسترسی به استاد خوب و مطمئن ممکن نبود، باید سطح آگاهی دینی خود را بالا ببرد. و به آنچه دانسته است، عمل کند. اگر چنین کند، خداوند به تدریج آگاهی‏ های او را افزون تر می‏ سازد و خلأ استاد را پر می‏ کند. در پایان، مطالعه کتاب های ذیل را توصیه می کنیم: 1- معراج السعاده، مرحوم نراقی. 2- چهل حدیث، مرحوم امام خمینی. 3- پرواز در ملکوت ( ترجمه آداب الصلاة امام خمینی، مترجم سید احمد فهری. 4- اخلاق عملی، مرحوم آیت الله مهدوی کنی. 5- رساله لقاءالله، مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی. 6- عرفان اسلامی، شهید مطهری. 7- نامه ها برنامه ‏ها،علامه حسن زاده آملی. 8- اخلاق در قرآن، آیت الله ناصر مکارم شیرازی . پی نوشت: 1. عنکبوت (29)، آیه 69.