جمع بندی مقام حضرت محسن (ع) ؟

سلام و تشکر@};-

در پاسخ گفتنی است: مسأله امامت امامان دوازده گانه مسأله ای نبوده که به یکباره و بصورت اتفاقی در زمان حیات پیامبر اکرم(ص) توسط شخص ایشان مشخص شده باشد بلکه این امر از همان آغاز، در علم الهی مشخص و در علم الکتاب ثبت بوده و قابل تغییر نیز نبوده است. زیرا بر اساس اعتقادات دینی، حق حاکمیت و ولایت بر مردم تنها از آن خداست (توحید در حاکمیت) و کسانی که صفوةالله هستند و خدا ایشان را شایسته حکومت و ولایت بر مردم می داند. که این برگزیدگان شامل انبیاء و اوصیاء الهی می شود چنانکه فرمود: «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤتُونَ الزَّكاةَ وَ هُم راكِعُونَ» (1)؛ جز اين نيست كه ولى شما خداست و رسول او و آنان كه ايمان آورده‏ اند، همان ايمان آورندگانى كه اقامه نماز و اداى زكات مى‏ كنند در حالى كه در ركوع نمازند. و نیز اطاعت ایشان و قبول ولایت ایشان را بر مردم واجب می شمارد. چنانکه فرمود: "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم؛(2) اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیاى پیامبر] را! در احادیث نبوی که از طریق شیعه و اهل سنّت نقل شده، تعداد و نام اوصیای پیامبر(ص) و پیشوایان امّت اسلامی پس از او بیان شده است. در «صحیح بخاری» از جابر بن سمره روایت کرده است که گفت: از پیامبر(ص) شنیدم که می‎گفت: «دوازده امیر خواهند آمد که همگی از قریش هستند»(3) همچنین در روایات متعدّد از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که تعداد جانشینان آن حضرت به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل است؛ چنان که احمد بن حنبل از فردی به نام مسروق روایت کرده که گفته است: وقتی ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم، فردی از او پرسید: آیا شما درباره جانشینان پیامبر(ص) از آن حضرت پرسیده‎اید؟ عبدالله گفت: آری و او در پاسخ فرمود: «دوازده نفر به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل.»(4) بعلاوه در احادیث بسیار که از طریق شیعه و اهل سنّت روایت شده است، امامان دوازده‎گانه به نام معرفی شده‎اند؛ چنان که مؤلّف کتاب «فرائد السّمطین»(5) از ابن عبّاس روایت کرده است که: فردی یهودی به نام نعثل نزد پیامبر(ص) آمد و مسائلی از او پرسید و سرانجام مسلمان شد. یکی از مسائل او درباره تعداد و نام جانشینان پیامبر(ص) بود که پیامبر پاسخ دادند: «تعداد جانشینان من دوازده نفرند» و آنها را به نام، به شرح زیر معرفی کرد:1. علی بن ابی طالب؛ 2. حسن بن علی؛ 3. حسین بن علی؛ 4. علی بن الحسین؛ 5. محمّد بن علی؛ 6. جعفر بن محمّد؛ 7. موسی بن جعفر؛ 8. علی بن موسی؛ 9. محمّد بن علی؛ 10. علی بن محمّد؛ 11. حسن بن علی؛ 12. مهدی فرزند امام یازدهم(ع).(6) نظیر این روایت را مؤلّف کتاب «مناقب» معروف به ابن المغازلی شافعی درباره فردی دیگر از یهود به نام جندل بن جناده نقل کرده است.(7) و در کتاب «منتخب‎ الاثر» حدود پنجاه روایت در این باره نقل شده است.(8)

از اینرو این تصور که بدلیل شأن و مقام حضرت زهرا و علی (علیهماالسلام) اگر حضرت محسن (ع) به شهادت نمی رسید امکان اینکه به مقام امامت می رسید تصور درستی نیست و نمی توان بر آن مبنای دینی استوار ساخت.

در خصوص اینکه مقام و منزلت کدامیک بالاتر است در منابع دینی چیزی یافت نشد اما بدون شک می توان گفت: از آنجاییکه هر دو بزرگوار محصول شجره طیبه امامت و ولایت بوده و در راه دفاع از ولایت، به مقام شامخ شهادت رسیده اند دارای شرافت و ارزش والایی در پیشگاه الهی هستند. بطور کلی می توان گفت: اولاد و فرزندان آن بزرگواران به خاطر قرب وجودي به خورشيد عصمت, تابش و درخشش خاصي دارند كه در بعضي روايات به رفعت مقام آنها اشاره شده است. و اماکن زیارتی آنها محل نزول ملایک و بستر مناسبی برای تقرب به خدای متعال است.

موفق باشید ...@};-

پاورقی____________________________________
1. المائده - 55
2. نساء(4)آیه59.
3. بخاری، صحیح، دارالمعرفه، ج 4، ص 248، کتاب الاحکام.
4. مسند احمد، ج 1، صص 406 ـ 398.
5. محمّد ابراهیم جوینی خراسانی، محدّث و فقیه شافعی.
6. ینابیع المودّه، ص 441.
7. همان، صص 443ـ442.
8. منتخب الاثر، فصل اوّل، باب هشتم.

سلام و ادب و تشکر از شما@};-

بدون شک، افعال و کردار ما که انتخاب اسم برای فرزندان یکی از آنهاست با اختیار و اراده انسانی(والدین) انجام می شود، از آنجاییکه این اختیار و اراده از ناحیه خداوند به انسان اعطاء شده و در طول اراده حقتعالی است بنوعی این انتخاب را می توان به خداوند هم نسبت داد یعنی می توانیم بگوییم پدر و مادر اراده کرده، اسم فرزندشان را برگزیدند اما این اراده و انتخابگری، امری جدای از اراده حقتعالی نیست بلکه در ذیل و وابسته به آنست. اما نمی توانیم بر این اساس چنین معتقد شویم که خداوند اسامی همه ابناء بشر را از پیش تعیین کرده، بلکه می توان گفت: اسامیی که توسط پدر و مادر بر فرزندان نهاده می شود در علم لایزال الهی بوده و خداوند می دانسته که مثلاً فلان والدین با استفاده از قدرت اختیار خود، در چه زمانی و به چه کیفیتی، نام فرزند خود را به چه عنوانی می گذارند.!

بدون شک، اسم به تنهایی نمی تواند بطور مستقیم در نوع عمل و رفتار و کردار آدمی مؤثر باشد لکن از آنجاییکه همنشینی و مؤانست با حتی کلمات زشت و زیبا می تواند بر روح و روان انسان تأثیرگذار باشد، با توجه به اینکه اسم هر شخصی نزدیکترین و همراه ترین اصطلاح با ادمی است و مکرر تکرار می شود خواه ناخواه بطور غیرمستقیم بر روح و روان وی و جهت گیری، پیگیری و کنکاش، جهت شناخت ماهیت نامش تأثیر می گذارد فلذا در دین سفارش شده بر فرزندانتان نام زیبا و با مسما بگذارید زیرا قطعا علاوه بر آثار و فواید دیگری از جمله حفظ عزت و کرامت انسانی در هنگام خطاب ایشان، می تواند زمینه ساز توجه فرد به معنا و جهت و ریشه های معرفتی دیگری بشود و این توجه و شناخت موجب شود فرد تلاش کند تا به حقیقت معنا بین شخصیت و رفتار خویش با اسم و نامش سازگاری ایجاد کند.

موفق باشید ...@};-

سؤال: در صورت امکان مقام حضرت محسن (ع) را بیان کنید؟ آیا اگر زنده می ماندند امام می شدند؟

پاسخ:

سلام و ادب@};-
در پاسخ گفتنی است: مسأله امامت امامان دوازده گانه مسأله ای نبوده که به یکباره و بصورت اتفاقی در زمان حیات پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) توسط شخص ایشان مشخص شده باشد بلکه این امر از همان آغاز، در علم الهی مشخص و در علم الکتاب ثبت بوده و قابل تغییر نیز نبوده است.

زیرا بر اساس اعتقادات دینی، حق حاکمیت و ولایت بر مردم تنها از آن خداست (توحید در حاکمیت) و کسانی که صفوةالله هستند و خدا ایشان را شایسته حکومت و ولایت بر مردم می داند. که این برگزیدگان شامل انبیاء و اوصیاء الهی می شود چنانکه فرمود: [=book antiqua]«إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤتُونَ الزَّكاةَ وَ هُم راكِعُونَ» (1)؛ جز اين نيست كه ولى شما خداست و رسول او و آنان كه ايمان آورده‏ اند، همان ايمان آورندگانى كه اقامه نماز و اداى زكات مى‏ كنند در حالى كه در ركوع نمازند. و نیز اطاعت ایشان و قبول ولایت ایشان را بر مردم واجب می شمارد.

چنانکه فرمود: [=book antiqua]"یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم؛(2) اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیاى پیامبر] را! در احادیث نبوی که از طریق شیعه و اهل سنّت نقل شده، تعداد و نام اوصیای پیامبر(ص) و پیشوایان امّت اسلامی پس از او بیان شده است. در «صحیح بخاری» از جابر بن سمره روایت کرده است که گفت: [=book antiqua]از پیامبر(ص) شنیدم که می‎گفت: «دوازده امیر خواهند آمد که همگی از قریش هستند»(3)

همچنین در روایات متعدّد از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل شده که تعداد جانشینان آن حضرت به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل است؛ چنان که احمد بن حنبل از فردی به نام مسروق روایت کرده که گفته است: [=book antiqua]وقتی ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم، فردی از او پرسید: آیا شما درباره جانشینان پیامبر(ص) از آن حضرت پرسیده‎اید؟ عبدالله گفت: آری و او در پاسخ فرمود: «دوازده نفر به تعداد نقبای بنی‎اسرائیل.»(4)

بعلاوه در احادیث بسیار که از طریق شیعه و اهل سنّت روایت شده است، امامان دوازده‎گانه به نام معرفی شده‎اند؛ چنان که مؤلّف کتاب «فرائد السّمطین»(5) از ابن عبّاس روایت کرده است که: فردی یهودی به نام نعثل نزد پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمد و مسائلی از او پرسید و سرانجام مسلمان شد. یکی از مسائل او درباره تعداد و نام جانشینان پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود که پیامبر پاسخ دادند: [=book antiqua]

«تعداد جانشینان من دوازده نفرند» و آنها را به نام، به شرح زیر معرفی کرد:1. علی بن ابی طالب؛ 2. حسن بن علی؛ 3. حسین بن علی؛ 4. علی بن الحسین؛ 5. محمّد بن علی؛ 6. جعفر بن محمّد؛ 7. موسی بن جعفر؛ 8. علی بن موسی؛ 9. محمّد بن علی؛ 10. علی بن محمّد؛ 11. حسن بن علی؛ 12. مهدی فرزند امام یازدهم(ع).(6) نظیر این روایت را مؤلّف کتاب «مناقب» معروف به ابن المغازلی شافعی درباره فردی دیگر از یهود به نام جندل بن جناده نقل کرده است.(7) و در کتاب «منتخب‎ الاثر» حدود پنجاه روایت در این باره نقل شده است.(8)

از اینرو این تصور که بدلیل شأن و مقام حضرت زهرا و علی (علیهماالسلام) اگر حضرت محسن (ع) به شهادت نمی رسید امکان اینکه به مقام امامت می رسید تصور درستی نیست و نمی توان بر آن مبنای دینی استوار ساخت.

اما در خصوص اینکه مقام و منزلت کدامیک (حضرت محسن یا حضرت علی اصغر) بالاتر است در منابع دینی چیزی یافت نشد اما بدون شک می توان گفت: از آنجاییکه هر دو بزرگوار محصول شجره طیبه امامت و ولایت بوده و در راه دفاع از ولایت، به مقام شامخ شهادت رسیده اند دارای شرافت و ارزش والایی در پیشگاه الهی هستند. بطور کلی می توان گفت: اولاد و فرزندان آن بزرگواران به خاطر قرب وجودي به خورشيد عصمت, تابش و درخشش خاصي دارند كه در بعضي روايات به رفعت مقام آنها اشاره شده است. و اماکن زیارتی آنها محل نزول ملایک و بستر مناسبی برای تقرب به خدای متعال است.

موفق باشید ...@};-

پاورقی____________________________________
1. المائده - 55
2. نساء(4)آیه59.
3. بخاری، صحیح، دارالمعرفه، ج 4، ص 248، کتاب الاحکام.
4. مسند احمد، ج 1، صص 406 ـ 398.
5. محمّد ابراهیم جوینی خراسانی، محدّث و فقیه شافعی.
6. ینابیع المودّه، ص 441.
7. همان، صص 443ـ442.
8. منتخب الاثر، فصل اوّل، باب هشتم.