جمع بندی منبع روایت امام صادق (ع) درباره تناسب عید نوروز ایرانیان با وقایع مهم الهی؟

کارشناس بحث: استاد پیام

الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام‏ أَنَّ یَوْمَ النَّیْرُوزِ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَخَذَ فِیهِ النَّبِیُّ ص لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع الْعَهْدَ بِغَدِیرِ خُمٍّ فَأَقَرُّوا لَهُ بِالْوَلَایَةِ فَطُوبَى لِمَنْ ثَبَتَ عَلَیْهَا وَ الْوَیْلُ لِمَنْ نَكَثَهَا...مَا مِنْ یَوْمِ نَوْرُوزٍ إِلَّا نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَج‏.
. بحارالأنوار، ج‏56، 113

علامه مجلسی سپس می‌نویسد: «اخبار معلی بن خنیس از جهت سند قوی‌تر از این روایت(موسی بن جعفر) هست و بین اصحاب شهرت بیشتری دارد.»(1) اما مخفی نماند که علمای معاصر روایت معلی را هم سندا ضعیف می دانند.(2)
1. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1404، ح56، ص 101.

2. رجوع شود به کتاب مسائل جدید، ج5 ، ص67، انتشارات صاحب الزمان

معلی بن خنیس
او به شغل بزازی مشغول بود. از روایات استفاده می‌شود كه معلّی از اولیاءالله و از اهل بهشت است. امام - علیه السلام - بقدری به او علاقمند بود كه وی را وكیل و قیّم بر نفقات خانواده خویش نمود. عقبهبن خالد می‌گوید: من و معلی خنیس و عثمان ابن عمران به محضر امام صادق - علیه السلام - مشرف شدیم، همینكه حضرت ما را دید فرمود: مرحبا مرحبا به شما، این صورتها ما را دوست دارند و ما هم ایشان را دوست می‌داریم.
«جعلكم الله معنا فی الدنیا و الآخره» خداوند تبارك و تعالی شما را با ما در دنیا و آخرت قراردهد. ابوبصیر می‌گوید: خدمت امام - علیه السلام - بودم نام معلی بن خنیس به میان آمد امام فرمود: ای ابوبصیر آنچه درباره معلی بن خنیس می‌گویم پنهان بدار. عرض كردم. پنهان می‌دارم. فرمود: «معلی» به مقام والای خود نمی‌رسد مگر به آنچه داودبن علی بر سر او می‌آورد! گفتم: داودبن علی با او چه می‌كند فرمود: او را احضار می‌كند وگردنش را می‌زند بدنش را به دار می‌آویزدو این كار در سال آینده واقع می‌شود. سال بعد داودبن علی فرماندار مدینه شد و معلی بن خنیس را احضار كرد و از او خواست شیعیان امام صادق - علیه السلام - را معرفی كند. معلی نپذیرفت. فرماندار تهدید كرد كه اگر مقاومت كنی و نگویی ترا می‌كشم معلی گفت: مرا به كشتن تهدید می‌كنی؟! به خدا سوگند اگر شیعیان امام صادق - علیه السلام - زیر پای من باشند پا از روی آنان بر‌نمی‌دارم و اگر مرا بكشی مرا خوشبخت و خود را بدبخت ساخته‌ای و داوود او را به شهادت رساند.
بحار، ج 47، ص 129.

در بین احادیثی که درباره نوروز وجود دارد دو حدیث معروفتر از بقیه هستند که یکی از آنها از معلی بن خنیس روایت شده که اخباری را ارائه می دهد و دیگری که در کتاب دعائم الإسلام مطرح شده که به آداب هدیه دادن و هدیه گرفتن اشاره دارد . ما عین روایت اول را خدمت عزیزان عرض خواهیم کرد:

عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَیسٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع یوْمَ النَّیرُوزِ فَقَالَ أَ تَعْرِفُ هَذَا الْیوْمَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاک هَذَا یوْمٌ تُعَظِّمُهُ الْعَجَمُ وَ تَتَهَادَى فِیهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقُ ع وَ الْبَیتِ الْعَتِیقِ الَّذِی بِمَکةَ مَا هَذَا إِلَّا لِأَمْرٍ قَدِیمٍ أُفَسِّرُهُ لَک حَتَّى تَفْهَمَهُ قُلْتُ یا سَیدِی إِنْ عُلِمَ هَذَا مِنْ عِنْدِک أَحَبُّ إِلَی مِنْ أَنْ یعِیشَ أَمْوَاتِی وَ تَمُوتَ أَعْدَائِی فَقَالَ یا مُعَلَّى إِنَّ یوْمَ النَّیرُوزِ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی أَخَذَ اللَّهُ فِیهِ مَوَاثِیقَ الْعِبَادِ أَنْ یعْبُدُوهُ وَ لَا یشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ أَنْ یؤْمِنُوا بِرُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ وَ أَنْ یؤْمِنُوا بِالْأَئِمَّةِ ع وَ هُوَ أَوَّلُ یوْمٍ طَلَعَتْ فِیهِ الشَّمْسُ وَ هَبَّتْ فِیهِ الرِّیاحُ وَ خُلِقَتْ فِیهِ زَهْرَةُ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی اسْتَوَتْ فِیهِ سَفِینَةُ نُوحٍ عَلَى الْجُودِی وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی حَمَلَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ‏ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ص عَلَى مَنْکبِهِ حَتَّى رَمَى أَصْنَامَ قُرَیشٍ مِنْ فَوْقِ الْبَیتِ الْحَرَامِ فَهَشَمَهَا وَ کذَلِک إِبْرَاهِیمُ ع وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی أَمَرَ النَّبِی ص أَصْحَابَهُ أَنْ یبَایعُوا عَلِیاً ع بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِینَ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی وَجَّهَ النَّبِی ص عَلِیاً ع إِلَى وَادِی الْجِنِّ یأْخُذُ عَلَیهِمُ الْبَیعَةَ لَهُ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی بُویعَ فِیهِ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فِیهِ الْبَیعَةَ الثَّانِیةَ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی ظَفِرَ فِیهِ بِأَهْلِ نَهْرَوَانَ وَ قَتَلَ ذَا الثُّدَیةِ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی یظْهَرُ فِیهِ قَائِمُنَا وَ وُلَاةُ الْأَمْرِ وَ هُوَ الْیوْمُ الَّذِی یظْفَرُ فِیهِ قَائِمُنَا ع بِالدَّجَّالِ فَیصْلِبُهُ عَلَى کنَاسَةِ الْکوفَةِ وَ مَا مِنْ یوْمِ نَیرُوزٍ إِلَّا وَ نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَجَ لِأَنَّهُ مِنْ أَیامِنَا وَ أَیامِ شِیعَتِنَا حَفِظَتْهُ الْعَجَمُ وَ ضَیعْتُمُوهُ أَنْتُمْ وَ قَالَ إِنَّ نَبِیاً مِنَ الْأَنْبِیاءِ سَأَلَ رَبَّهُ کیفَ یحْیی هَؤُلَاءِ الْقَوْمَ الَّذِینَ خَرَجُوا فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیهِ أَنْ یصُبَّ الْمَاءَ عَلَیهِمْ فِی مَضَاجِعِهِمْ فِی هَذَا الْیوْمِ وَ هُوَ أَوَّلُ یوْمٍ مِنْ سَنَةِ الْفُرْسِ فَعَاشُوا وَ هُمْ ثَلَاثُونَ أَلْفاً فَصَارَ صَبُّ الْمَاءِ فِی النَّیرُوزِ سُنَّةً الْخَبَرَ ( مستدرک ‏الوسائل ج : 6 ص : 353 ، بَابُ اسْتِحْبَابِ صَلَاةِ یوْمِ النَّیرُوزِ وَ الْغُسْلِ فِیهِ وَ الصَّوْمِ وَ لُبْسِ أَنْظَفِ الثِّیابِ وَ الطِّیبِ وَ تَعْظِیمِهِ وَ صَبِّ الْمَاءِ فِیهِ ) .

از معلی بن خنیس روایت است که گفت : به محضر امام صادق علیه السلام در روز نوروز وارد شدم که فرمود:

می دانی امروز چه روزی است ؟ گفتم : فدایتان شوم ، این روز روزی است که عجم آن را بزرگ می دارند و در آن هدیه می دهند . ابوعبدالله صادق علیه السلام گفت :
قسم به بیت عتیقی که در مکه است ( کعبه ) این نیست مگر برای امری قدیمی که آن را برایت می گویم تا آن را بفهمی . گفتم : ای سید من! اگر این از جانب شما آموخته شود برای من دوست داشتنی تر است از اینکه اموات من زندگی کنند و دشمنان من بمیرند .

پس حضرت فرمود :
ای معلی ! روز نوروز روزی است که:

1. الله از بندگان پیمان گرفت که او را عبادت کنند و بر او شریکی قرار ندهند

2. به رسل و حججش ایمان آورند و به ائمه علیهم السلام ایمان آورند

3. اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرده و بادها در آن وزیدن گرفته اند و زینت زمین در این روز آفریده شده

4. روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی استقرار یافت

5. روزی است که در آن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین را بر شانه هایش گذاشت تا بتهای قریش را از بالای بیت الحرام سنگ زند و بشکند و همینطور است درباره ابراهیم علیه السلام

6. روزی است که نبی صلی الله علیه و آله و سلم به اصحابش امر کرد که با علی علیه السلام به اسم امیرالمؤمنین بیعت کنند و در آن روز بیعت دوم واقع شد

7. آن روزی بود که علی علیه السلام به اهل نهروان ظفر یافت و ذوثدیه ( صاحب دو پستان ) را کشت

8. روزی است که قائم ما و ولاة الأمر ظهور می کنند و آن روزی است که قائم ما علیه السلام بر دجال ظفر می یابد و او را در زباله دانی کوفه به دار می کشد و روز نوروزی نیست مگر اینکه ما در آن در پی فرج هستیم برای اینکه آن روز از ایام ما و ایام شیعه ماست که عجم آن را حفظ کرده در حالی که شما آن را ضایع کردید .

و فرمود : نبی ای از انبیاء از پروردگارش سؤال کرد که چگونه این قومی را که خارج شده اند زنده می کند که خداوند به او وحی کرد که بر قبور آنان آب بپاشد. در این روز که اولین روز از سال ایرانیان است پس زنده شدند و زندگی کردند در حالی که تعدادشان سی هزار نفر بود و بدین سان پاشیدن آب در نوروز سنت شد .

( مستدرک ‏الوسائل ج : 6 ص : 353 ، بَابُ اسْتِحْبَابِ صَلَاةِ یوْمِ النَّیرُوزِ وَ الْغُسْلِ فِیهِ وَ الصَّوْمِ وَ لُبْسِ أَنْظَفِ الثِّیابِ وَ الطِّیبِ وَ تَعْظِیمِهِ وَ صَبِّ الْمَاءِ فِیهِ ) .

http://www.askdin.com/thread3500.html
بررسی این روایت قبلا در این آدرس آمده

سلام

محمد بن الحسن في (المصباح) عن المعلى بن خنيس، عن الصادق (عليه السلام)، في يوم النيروز قال: إذا كان يوم النيروز فاغتسل والبس أنظف ثيابك، وتطيب باطيب طيبك، وتكون ذلك اليوم صائما الحديث.
أقول: وتقدم ما يدل على ذلك في الصلاة

محمد بن الحسن في (المصباح): عن المعلى بن خنيس ، عن مولانا الصادق (عليه السلام) ، في يوم النيروز قال: إذا كان يوم النيروز فاغتسل والبس أنظف ثيابك ، وتطيب بأطيب طيبك ، وتكون ذلك اليوم صائما ، فاذا صليت النوافل والظهر والعصر فصل بعد ذلك أربع ركعات ، تقرأفي أول كل ركعة فاتحة الكتاب وعشر مرات (إنا أنزلناه في ليلة القدر) ، وفي الثانية فاتحة الكتاب وعشر مرات (قل يا أيها الكافرون) وفي الثالثة فاتحة الكتاب وعشر مرات (قل هو الله أحد) ، وفي الرابعة فاتحة الكتاب وعشر مرات المعوذتين ، وتسجد بعد فراغك من الركعات سجدة الشكر وتدعو فيها يغفر لك ذنوب خمسين سنة .وسائل

المناقب: حكي أن المنصور تقدم إلى موسى بن جعفر عليهما السلام بالجلوس للتهنئة في يوم النيروز وقبض ما يحمل إليه، فقال: إني قد فتشت الاخبار عن جدي رسول الله صلى الله عليه وآله فلم أجد لهذ العيد خبرا، وإنه سنة الفرس ومحاها الاسلام ومعاذ الله أن نحيي ما محاها الاسلام. فقال المنصور: إنما نفعل هذا سياسة للجند فسألتك بالله العظيم إلا جلست، فجلس ( - إلى آخر ما أوردته في أبواب تاريخه عليه السلام .بحار

بيان هذا الخبر مخالف لأخبار المعلى و يدل على عدم اعتبار النيروز شرعا و أخبار المعلى أقوى سندا و أشهر بين الأصحاب‏ و يمكن حمل هذا على التقية لاشتمال خبر المعلى على ما يتقى فيه و لذا يتقى في إظهار التبرك به في تلك الأزمنة في بلاد المخالفين أو على أن اليوم الذي كانوا يعظمونه غير النيروز المراد في خبر المعلى كما سيأتي ذكر الاختلاف فيه.

انسان احساس خوبی میکنه وقتی این صحبت هارو درباره سرزمین و نژادش رو میشنوه و مایه افتخار و شکوه برای ماست که معصومین این قدر به ایرانیان احترام میگذاشتند همچنین به سنت ها و فرهنگشون :hamdel:

لطفا به آدرسی که داده شد برای بررس خبر نوروز حتما مراجعه بفرمایید.

احادیث و روایت پیرامون عید-عیدنوروز از ائمه معصومین علیهم السلام :

آدرسش اینجاست :

http://www.askdin.com/thread3500-2.html

واژه عید در قرآن کریم تنها یکبار در آیه ۱۱۴ ، سوره مائده آمده است : ” عیسی‌ بن مریم گفت : بارالها ! پرودگارا ! برای ما از آسمان مائده ‌ای فرست تا این روز برای ما و کسانی که پس از ما می آیند ، عید باشد که تو بهترین روزی دهندگانی و آیت و حجتی از جانب تو برای ما باشد .” ‏‏” عید ” روزی است که در آن سود و منفعتی به دست بیاید

جالب است که بدانیم جمعه ، فطر ، اضحی و غدیر خم ، مهم ‌ترین روز هایی هستند که از آنها در روایات اسلامی با عنوان ” عید ” یاد شده است و هر یک از این روزها اعمال و آداب و مراسم مشترک یا خاص خود را دارند. ‏

جمع بندی :

سوال:
معلی ‌بن‌ خنیس‌ می‌گوید: در نوروز بر امام‌ صادق(ع) وارد شدم، فرمود: این‌ روز را می‌ شناسی؟ عرض‌ كردم‌ قربانت‌ گردم‌ این‌ روزی‌ است‌ كه‌ عجم‌ آن‌ را بزرگ‌ می ‌شمرند و به‌ یكدیگر هدیه‌ می‌ دهند.. حضرت‌ فرمودند: قسم‌ به‌ بیت‌ عقیق‌ كه‌ در مكه‌ است، این‌ نیست‌ مگر به‌ جهت‌ امری‌ قدیم‌ كه‌ برای‌ تو تفسیر می ‌كنم... نوروز روزی‌ است‌ كه‌ خداوند از انسان ها پیمان‌ گرفت‌ كه‌ بندگی‌ او را گردن‌ گذارند و به‌ پیامبرانش‌ ایمان‌ آورند و دستورهای‌ آنان‌ را بپذیرند. آن‌ نخستین‌ روزی‌ است‌ كه‌ خورشید بتابید و بادهای‌ باردهنده‌ وزیدن‌ گرفت‌ و گیاهان‌ روییدن‌ گرفتند. آن‌ روزی‌ است‌ كه‌ فرشته‌ وحی‌ بر پیامبر(ص) نازل‌ گردید و ابراهیم‌ خلیل(ع) بتها را درهم‌ شكست. روزی‌ است‌ كه‌ امام‌ علی(ع) بت های‌ روی‌ خانه‌ كعبه‌ را به‌ زیر افكند و همچنین‌ كشتی‌ نوح‌ پس‌ از طوفان‌ بر كوه‌ جودی‌ قرار گرفت‌ و آن‌ روزی‌ است‌ كه‌ قائم‌ ما در آن‌ روز ظهور خواهد كرد.

و باز معلی ‌بن‌ خنیس‌ از قول‌ امام‌ صادق (ع) نقل‌ می ‌كند كه‌ همانا نوروز روزی‌ است‌ كه‌ پیامبر(ص) عهد و پیمان ها را برای‌ امیرالمومنین(ع) گرفت‌ و آن‌ روزی‌ است‌ كه‌ حضرت‌ بر اهل‌ نهروان‌ پیروز شد.

پاسخ :سلام علیکم"
برای پاسخ شما بهتر است به نقل روایت ونظر علامه مجلسی(ره) اشاره کرد:
الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام‏ أَنَّ یَوْمَ النَّیْرُوزِ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَخَذَ فِیهِ النَّبِیُّ ص لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع الْعَهْدَ بِغَدِیرِ خُمٍّ فَأَقَرُّوا لَهُ بِالْوَلَایَةِ فَطُوبَى لِمَنْ ثَبَتَ عَلَیْهَا وَ الْوَیْلُ لِمَنْ نَكَثَهَا...مَا مِنْ یَوْمِ نَوْرُوزٍ إِلَّا نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَج‏.
. بحارالأنوار، ج‏56، 113
علامه مجلسی سپس می‌نویسد: «اخبار معلی بن خنیس از جهت سند قوی‌تر از این روایت(موسی بن جعفر) هست و بین اصحاب شهرت بیشتری دارد.»(1) اما مخفی نماند که علمای معاصر روایت معلی را هم سندا ضعیف می دانند.(2)
1. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1404، ح56، ص 101.

2. رجوع شود به کتاب مسائل جدید، ج5 ، ص67، انتشارات صاحب الزمان