جمع بندی منظور از ذریه پیامبر چه کسانی هستند؟

با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد میقات

جمع بندی   پرسش: در روایات آمده پیامبر می فرماید: «به خدا سوگند! برای کسانی که فرزندان و ذریه ام را آزار کرده باشند، شفاعت نمی کنم». آیا اگر با شخصی که سید است اختلاف پیدا کنیم و دعوایی پیش بیاد، دیگر از شفاعت پیامبر محروم می شویم؟ یا منظور از این حدیث فقط  دوازده امام است؟   پاسخ: این روایت چنین است: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)‏ إِذَا قُمْتُ‏ الْمَقَامَ‏ الْمَحْمُودَ تَشَفَّعْتُ‏ فِي‏ أَصْحَابِ‏ الْكَبَائِرِ مِنْ أُمَّتِي فَيُشَفِّعُنِي اللَّهُ فِيهِمْ وَ اللَّهِ لَا تَشَفَّعْتُ فِيمَنْ آذَى ذُرِّيَّتِي‏» رسول خدا (صلی ‌الله‌ علیه ‌و ‌آله) فرمودند: هنگامی که در مقام محمود (مقام شفاعت) قرار گیرم، برای آن افراد از امتم که مرتکب گناهان بزرگ شده ‌اند شفاعت می‌ کنم. و خدای متعال شفاعتم را در باره آنان می ‌پذیرد. به خدا سوگند برای کسانی که ذریه و فرزندان مرا آزار کرده باشند شفاعت نمی‌ کنم.(1)   در باره این روایت نکاتی عرض می شود: 1. این روایت در منابع مشهور و طراز اول (کتب اربعه حدیثی) نیامده است و در «امالی» شیخ صدوق(ره) آمده و بقیه از ایشان نقل کرده اند. حتی خود صدوق(ره) این روایت را در سایر کتب مطرح خود، مثل «من لایحضره الفقیه» که یکی از کتب اربعه است، نیاورده است. با این حال، فرض را بر این می گذاریم که این روایت از نظر صحت سند و صدور، مشکل خاصی ندارد. 2. ظاهر این روایت، عام است و می تواند همه سادات و نسل پیامبر (صلی الله اعلیه و آله) را شامل شود؛ البته نسبت به ائمه معصومین (علیهم السلام) قطعا اولویت بیشتری دارد. 3. مخالفت و دشمنی با سادات، اگر صرفا به خاطر انتساب ایشان به پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشد، این قطعا از مواردی است که مانع شفاعت می شود. 4. هر مخالفتی، آزار و اذیت محسوب نمی شود؛ لذا هر اختلاف نظر و سلیقه ای و یا بگو مگوهای عادی، مصداق آزار و اذیت نیست. 5. معیار، حق و حق طلبی است. این گونه نیست که مثلا اگر یک سید، حرف نادرستی می زد و طرف مقابل او که سید نیست و حرف درستی می زند،  پیامبر به صرف سید بودن آن شخص، حق را به او بدهند.   بنابر این؛ بر فرض صحت سند و صدور؛ این روایت عام است و شامل غیر ائمه (علیهم السلام) هم می شود. واضح است که صرف اختلاف نظر و دعواهای معمولی، نه مخالفت با پیامبر و خاندان ایشان است و نه اذیت و آزار محسوب می شود.   پی نوشت: 1. ابن بابويه (صدوق)، الأمالي، ناشر: كتابچى‏ ـ تهران‏، 1376 ش‏، چاپ ششم‏، ص 294، ح 3.