جمع بندی نبوت در وهابیت

سؤال: دیدگاه وهابیت نسبت به جایگاه نبوت چگونه است؟

پاسخ: دیدگاه وهابیت در رابطه با جایگاه نبوت همان دیگاه اهل حدیث بوده؛ هر چند در این میان ابن تیمیه و اتباع او از وهابیت اعتقادات باطل دیگری بر آن افزوده و با موضوعاتی همچون توسل و استغاثه و تبرک به آثار آنان و سفر برای زیارت قبور؛ ساختن بنا بر قبور اولیای الهی؛‌ برگزاری جشن میلاد آنان و... به مخالفت برخواسته و این اعمال را بدعت و یا وسیله ی تحقق شرک و یا عملی شرک آمیز تلقی نموده اند.

در قرن دوم هجری و بعد از ترویج نقل حدیث از سوی حاکمان اموی، تفکری شکل گرفت که اساس آن در توجه به ظواهر کتاب و سنت و پرهیز از هر گونه تحلیل عقلی در تفسیر معارف قرآن و سنت بود.
در معرفى اهل حديث مى‏توان گفت آنان كسانى اند كه :
الف) در اصول و فروع دين به ظواهر آيات و احاديث پيامبر(صلى الله عليه و آله) عمل نموده؛
ب) از بكارگيرى عقل و تحليل‏هاى عقلانى در زمينه مسائل اعتقادى و معارف دينى به شدت پرهيز مى‏كنند. [1]
بر این اساس یکی از دیدگاههای مشترک اهل حدیث و وهابیت استناد خطا و گناه به انبیای الهی، با توجه به ظواهر برخی از آیات و همچنین نسبت برخی نسبتهای ناروا به انبیای الهی بر اساس برخی اخبار ساختگی و دروغین و یا ورود اخبار اسرائیلی در منابع روایی اهل سنت است.

به عنوان نمونه تنها در مورد پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در صحیحین که در نزد عامه صحیترین کتابها بعد از قرآن کریم است این موضوعات وارد شده است:

پیامبر و تردید در وحی و اقدام به خود کشی؛
پیامبر (صلی الله علیه و آله) و فراموش نمودن قرآن؛
اشتباه پیامبر(صلی الله علیه و آله) در نماز؛
فراموش نمودن غسل جنابت و اقامه نماز جماعت در مسجد با حالت جنابت؛
سحر شدن پیامبر(صلی الله علیه و آله)؛
لعنت فرستادن پیامبر(صلی الله علیه و آله) بر برخی مومنین و عذر خواهی از انجام آن؛
مجازات برخی افراد بدون ارتکاب جرم؛
علاقه پیامبر(صلی الله علیه و آله) به شنیدن آواز کنیزان؛
آوازه خوانی در خانه پیامبر (صلی الله علیه و آله)؛
علاقه پیامبر (صلی الله علیه و آله)به وسائل موسیقی؛
شرکت در مجالس عروسی زنانه ؛
علاقه پیامبر(صلی الله علیه و آله) به تماشای رقص رقاصان؛
موافقات عمر؛
مکشوف شدن عورت؛
ذکر روابط جنسی به شکل آشکار؛
بول نمودن در حالت ایستاده؛ و ... که قلم از ذکر آنان نیز شرم می نماید.
و در مورد برخی انبیای دیگر(علیهم السلام) نیز در این کتابها این موضوعات وارد شده است:

دروغ گفتن حضرت ابراهیم(علیه السلام)‌و محرومیت وی از مقام شفاعت؛
هم بستر شدن سلیمان(علیه السلام) با نود و نه همسرش؛
کور نمودن چشم عزرائیل توسط موسی(علیهما السلام) به هنگام اخذ جان موسی(علیه السلام)؛
مسابقه ی سنگ و موسی و نمایان شدن بدن عریان وی در نزد بنی اسرائیل؛
و...
این نقلیات که ذکر عنوان آنها نیز موجبات شرم و حیا است، چگونه بر انبیای الهی(علیهم السلام) که برترین خلق خدا بوده نسبت داده شده و با این حال ذکر آن در صحیح ترین کتب روایی اهل سنت وارد شده و اساس دیدگاه آنان نسبت به جایگاه رسالت را شکل داده است؟

وهابیت در این میان به عنوان استمرار جریان ظاهر گرایی که تنها راه فهم معارف را در ظواهر قرآن و روایت حکایتگر سنت منحصر نموده است؛ با چنین زاویه ی دیدی عصمت انبیای الهی را تنها در بیان رسالت منحصر ساخته که در همین مقطع نیز تصرف شیطان در پیامبران را به گونه ای که قابل تدارک و جبران از سوی نبی بوده را جایز دانسته؛ لذا ابن تیمیه به واسطه ی چنین امری تلویحا حدیث غرانیق را پذیرفته است.[2]
از دیدگاه وی انجام گناه صغیره از سوی پیامبران نه تنها خدشه ی بر نبوت آنها وارد نساخته؛ بلکه پیامبران را به مرتبه ای بالاتر از آن بواسطه ی توبه پس از آن نایل می گرداند.[3]

برای اطلاع بیشتر از نسبتهای ناروای به انبیای الهی در متون صحیح اهل سنت به کتاب: «سیری در صحیحین»، نوشته: محمد صادق نجمی مراجعه گردد.

پی نوشت:

[1] . ر. ك: اصول الحديث و احكامه فى علم الدرايه، جعفر سبحانى، ص 193، چاپ دوم.

[2] . منهاج السنة، ابن تیمیة،‌ج1، ص338.

[3] . همان.