جمع بندی پدر پول بسوزد که در دستگاه خدا هم کار می کند!

سوال:
شریعتی چه زیبا میگوید:
آنها نماز اجاره ای می خوانند و روزه اجاره ای میگیرند؛
مثلا: یک سال نماز به صد تومان، یک سال روزه به دویست تومان؛
برای امواتی که درحیاتشان وقت نداشته اند خودشان انجام دهند ولی پولی داشته اند، ک بدهند به نماز خوانان و روزه گیران حرفه ای تا برایشان انجام دهند...
پدر پول بسوزد که در دستگاه خدا هم کار میکند.آن هم چه کاری، جانشین پرستش خدا....
پول میدهند، تا دیگران برایش خدا را بپرستند و او به بهشت برود و ثواب نماز و روزه آنها راببرد.......
براستی که عجب حماقتی است جهل مذهبی

پاسخ:
با سلام خدمت شما دوست گرامی
مقدمه:
ادبی صحبت کردن و نوشتن گرچه بر زیبایی و تاثیر گذاری کلام و نوشتار می افزاید اما برخی از نویسندگان و سخنرانان این هنر را دستمایه بیان ندانسته های خود می کنند و متاسفانه عده کثیری را در بند سخن خویش به گمراهی می کشانند.
خواننده و شنونده این اثر هم چون زیبایی ظاهری کلام ،او را مفتون کرده از پیجویی باطن سخن منصرف گشته و لذت خیال خویش را با سعی و کوشش عقلی زایل نمی سازد.
کسی منکر زیبا سخن گفتن و زیبا نوشتن دکتر شریعتی نیست اما مشکل اساسی اکثر قریب به اتفاق آثار ایشان این است که ایشان به عنوان یک جامعه شناس با رویکرد مارکسیستی به تحول جامعه به خیزش همگانی به آموزه های دین نگاه کرده و آن چه را با این طرز تفکر همخوانی نداشته باطل اعلام کرده و در صدد تخطئه آن بر آمده است دیدگاه وی به خاطر عدم جامعیت دینی فاقد اعتبار و اکثرا انحرافی است .
تنها راه اظهار نظر در دین و آموزه های دینی و اتخاذ و ارائه مبانی و معانی دینی اجتهاد در دین است که در صورت نداشتن آن اظهار نظر در دین و مبانی و معانی آن ابتر خواهد بود.
دکتر شریعتی نیز به خاطر نداشتن تخصص دینی که همان اجتهاد است هر کجای از دین که به مذاق علمی اش خوش نیامده دست به تخریب و تاویل زده و طرفداران آن را به استهزاء گرفته که در اکثر این موارد نیز متاسفانه می بینیم که از مباحثی است که روایتی و حتی آیه ای آن را تایید کرده و ایشان ندانسته به نقد آن پرداخته است.
امام خمینی(ره) شهید مطهری را به عنوان یک اسلام شناس کامل معرفی می فرمایند و درباره آثار ایشان می فرمایند:
خدمتی که مرحوم مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، کم کسی کرده است. آثاری که از او هست، بی استثناء ، همه ی آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم: «بی استثناء آثارش خوب است». ایشان بی استثناء آثارش خوب است، انسان ساز است، برای کشور خدمت کرده است. در آن حال خفقان خدمت های بزرگ کرده است این مرد عالیقدر.
شهید مطهری در باره یکی از جزوات دکتر شریعتی به نام " اسلام شناسی که بعد ها به صورت کتاب در آمد می فرماید :
"این جزوه مانند غالب نوشته های نویسنده، از نظر ادبی و هنری، اعلی و از نظر علمی، متوسط است و از نظر فلسفی، کمتر از متوسط و از نظر دینی و اسلامی، صفر است"
سخن درباره دکتر شریعتی زیاد است که شما می توانید به کتاب های مفصلی که در این باره نوشته شده است مراجعه بفرمایید.


اما درباره مطلب ایشان که سوال شما کاربر گرامی نیز می باشد چند نکته ابتدائی را عرض کنم و در ادامه نتیجه گیری خواهم کرد:
1- هیچ کجا اسلام نگفته است که فرد پولدار نماز نخواند و روزه نگیرد بلکه وصیت کند تا بعد از مرگش نماز و روزه هایش را برایش بگیرند. و اگر کسی به این اعتقاد باشد به راستی که همان گونه که دکتر شریعتی گفت:" براستی که عجب حماقتی است جهل مذهبی"
اگر کسی در حیات خود در مقابل دستور خدا به نماز و روزه قد علم کند و از روی عمد و علم آنها را نخواند و نگیرد و فکر کند که پول می تواند این نقیصه عبادی را جبران کند "براستی جهل مذهبی دارد"

2-تاثیر اعمال بازماندگان در حال درگذشتگان مورد تایید روایات است که شکی در آن نیست و کسی که عالما به این روایات آنها را انکار کند به مقابله با شریعت پرداخته است
عمر بن برید از امام صادق(علیه السلام) پرسید: آیا می‌توان به نیابت از میّتی نماز خواند (و یا هر کار خیر دیگری انجام داد) و ثواب آن را هدیه نمود، فرمود: ‌«بله. گاهی میّتی به خاطر کارهایش در تنگنا و عذاب می‌باشد. وقتی نمازی ـ یا کار خیر دیگری به نیابت از وی انجام می‌گیرد و ثوابش ـ به وی هدیه می‌شود،‌ در کارش گشایشی حاصل می‌گردد و به آن میّت گفته می‌شود: این گشایش (و عفو و آمرزش) به خاطر نمازی است که فلانی از جانب تو به جای آورده است».
آن شخص می‌گوید: عرض کردم: آیا می‌شود دو رکعت نماز بخوانم و دو نفر ـ یا بیشتر را در ثوابش شریک کنم، فرمود:‌«آری، همان طوری که برای زنده‌ای، هدیه فرستاده شود، شاد می‌گردد، هر استغفار یا ترحمی از زنده‌ها بر مردگان رسد، باعث خوشحالی و شادی آنان می‌گردد».(1)

3- به نظر اکثر فقهای عظام آن نماز ها و روزه هایی بر پسر بزرگتر واجب است که از روی عمد و علم و به خاطر مقابله با دستور خدا از والدین ترک نشده باشد (که او برای پدر اجیر بگیرد) و الا نماز و روزه هایی که فرد از روی عمد و قصد آن را ترک کند چه بسا قضای آنها و اجیر گرفتن برای آنها نیز فایده ای نداشته باشد و در قیامت وی معاقب خواهد بود .( امام خميني ، توضیح المسایل (محشي) (2)
پس اینگونه نیست که بشود با پول سعادت اخروی را تضمین کرد.

4-یکی از علت ها و حکمت های واجب شدن قضای نماز پدر بر پسر بزرگ تر امتیازاتی است که پسر بزرگ تر نسبت به برادران و خواهران دیگر در ارث دارد. می تواند وسائل اختصاصی و شخصی پدر را صاحب شود. اين وسائل شامل لوازم شخصي پدر همچون انگشتر، قرآن و شمشير است كه در اصطلاح فقهي «حبوه» خوانده مي شود. در فقه تاكيد شده كه پسر بزرگ تر حق ارث بردن اين وسائل را دارد.(3)
در مقابل امتیازات وظائفی هم بر عهده او نهاده شده است، از جمله به جا آوردن قضای نمازهای خوانده نشده پدر. ارتباط اين دو امر به گونه اي است كه برخي از فقها تاكيد مي نمايند. اگر پسر بزرگ تر نمازهاي قضا را به جا نياورد، حق ارث بردن حبوه را ندارد .(4)
5-فرزندان صالح که به وصیت پدر عمل کرده(در یک سوم اموال ارثیه) و نماز و روزه هایی که پسر بزرگتر صالح برای والدین انجام می دهد همان باقیات و الصالحاتی است که آیه قرآن می فرماید:
"وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدًى وَ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیرْ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَ خَیرْ مَّرَدًّا"(5)
امام صادق(علیه السلام) فرمود: شش خصلت است که مؤمن بعد از مردن از آنها بهره‌‏مند می‌‌گردد 1. فرزند صالحى که براى او استغفار نماید.

نتیجه:

رسیدن ثواب ها و نمازها و روزه ها بعد مرگ اشخاص به آنها از مسلمات روایی ماست اما این گونه نیست که فرد با این اعمال حاشیه امنی در دنیا برای خویش ایجاد کرده و با پرداخت پول بتواند گذشته خویش را جبران کند.
انجام نماز ها و روزه های قضای والدین از وظایف ورثه است که برای ورثه یک وظیفه و برای میت یک تخفیف در عذاب است اما نمی شود گفت که فردی که عمدا در مخالفت خدا این واجبات را انجام نداده و از آنها توبه نکرده این کارها به حال او فایده ای بدهد (همانگونه که اکثر مراجع این دست از اعمال قضا شده را بر پسر بزرگتر واجب نمی دانند)(6)
اما آن دسته از اعمال عبادی که فرد در مریضی خویش و یا سهوا و یا در سفر از او قضا شده است و قصد معارضه با دستور الهی و کاهلی در انجام عبادات نداشته است و به واسطه آنها در برزخ گرفتار است از طرف بازماندگان می تواند تدارک شود و برای او در این اعمال اجیر گرفته و اعمال او را تدارک کنند و این یک نوع احترام به والدین به پاس این همه سالها زحمت و تلاشی است که برای فرزندان انجام داده اند و با عرق جبین ارثیه ای از خویش باقی گذاشته و آنها را به فرزندان تقدیم داشته اند . و حال فرزندان این همه تلاش آنها را با قضای نمازها و روزه هاشان پاس می دارند و از باب رحمتی که خدا برای والدین آنها باز گذاشته است استفاده کرده و هم رحمتی برای خویش فراهم می کنند و هم مغفرتی برای گذشتگانشان می فرستند.
نمازها به عنوان قرض هائی است که باید ادا شود، چه توسط خود شخص ( زمانی که زنده است ) و چه توسط دیگران ( بعد از مرگ ) . اگر در زمان حيات ادا نشد، اداي آن برعهده ورثه ای است که اموال میت را به ارث می برند. پس همان گونه که در دارائی های میت وراث حق تصرف دارند و می توانند آن ها را صاحب شوند، ادای قرض های مالی و غیر مالی میت نیز بر عهده آن ها می باشد. اين مورد خاص بر عهده پسر بزرگ تر تعيين شده است . که او می تواند یا خود انجام دهد اجیری برای قضای عبادات بگیرد.

منابع:
(1).(شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، جلد 4 ص ص 183، ح 554.)
(2).ج1، ص 761، ذیل مسئله 1390.)
(3).امام خميني،توضیح المسایل (محشي)انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏ 1424 ه ق،ج 2 ،ص 748.)
(4).(بهائى‏ ،جامع عباسى و تكميل آن( محشى)، مؤسسة منشورات الفراهاني‏، تهران،بي تا . ج 2، ص 396.)
(5).(مریم، 76)
(6).( مام خميني ، توضیح المسایل (محشي) ج1، ص 761، ذیل مسئله 1390.)