جمع بندی چرا بعضی از افراد با وجود علم به حقانیت اسلام به آن ایمان نمی آورند؟

سوال:
با سلام
1- چرا بعضی افراد با وجود اینکه به حقانیت اسلام ایمان دارند به آن ایمان نمی آورند؟ نظر قرآن در این باره چیست؟
2- آیا دانشمندانی که پی به اعجاز علمی قرآن برده اند به دلیل کافی و محکمی برای تایید اسلام نرسیده اند؟ پس چرا برخی از دانشمندان اظهار اسلام نمی کنند؟ چنین افرادی غالبا چه توجیهی دارند؟
3- آیا افرادی بوده اند که پس از اظهار اسلام سرنوشتشان نامعلوم شده باشد و یا مشکوک باشد؟
4- آیا دانشمندان و نظریه پردازانی بوده اند یا هستند که مسلمان شده باشند ولی اسلام خود را عملی نکنند؟
لطفا در صورت امکان هر مورد را با ذکر مثال توضیح دهید.

پاسخ:
با سلام خدمت شما دوست گرامی
سوالات متعددی مطرح کردید، با این حال به این نکات توجه کنید:

- در مورد ایمان نیاوردن به اسلام، چند حالت قابل فرض است: نخست آنکه ممکن است افرادی باشند که همچنان ندای اسلام به آنها نرسیده باشد بنابراین همچنان ایمان نیاورده باشند (این فرض اگرچه احتمال کمی دارد ولی همچنان محتمل است)

حالت دیگر آن است که فردی با اسلام آشنا شده باشد ولی به دلایلی قانع نشده باشد. به طور مثال فردی که اسلام را معرفی کرده است، به خوبی این کار را نکرده باشد و یا اینکه خود فردی که با اسلام آشنا می شود، دچار اشتباه فکری شود.

حالت آخر این است که فردی به حقانیت اسلام پی ببرد ولی با این حال آن را انکار کند. این رویکرد که از روی عناد و لجاجت است، قابل قبول نیست و در قرآن هم چنین رویکردی، محکوم شده است.

در آیه ای از قرآن به این نوع رویکرد به خوبی اشاره شده است:

الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءهُمْ وَإِنَّ فَرِيقاً مِّنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ (1) اهل کتاب همچنان که فرزندان خود را می شناسند او را می شناسند ، ولی ، گروهی از ايشان در عين آگاهی حقيقت را پنهان می دارند
در این آیه در مورد اهل کتاب سخن می گوید که نشانه های پیامبر را به روشنی در منابع خود داشتند و به مانند شناختی که از فرزندان خود داشتند، پیامبر آخرالزمان را می شناختند با این حال به او ایمان نیاوردند.

در آیه دیگر در این باره می خوانیم:

إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيْنَ اللّهِ وَرُسُلِهِ وَيقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلاً أُوْلَـئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا (2)

کسانی هستند که به خدا و پيامبرانش کافر می شوند و می خواهند ميان خدا و پيامبرانش جدايی افکنند و می گويند که بعضی را می پذيريم و بعضی را نمی پذيريم و می خواهند در اين ميانه راهی برگزينند اينان در حقيقت کافرانند و ما برای کافران عذابی خوارکننده آماده ساخته ايم

بنابراین، می توان گفت که این گروه از روی لجاجت و به خاطر منافع دنیوی، حاضر به ایمان آوردن نبودند و قرآن نیز به آنها وعده عذاب داده است.

- در مورد دانشمندان علمی نیز همین مسئله وجود دارد، البته با کمی تفاوت. گروهی از دانشمندان علمی به این حقایق دست پیدا می کنند. و گروهی دست پیدا نمی کنند. مخصوصا که در عالم علم نظریات بسیاری وجود دارد و دانشمندان ممکن است که هر کدام از یک نظریه خاص پیروی کنند و بسیاری از اوقات دیدگاه واحدی وجود ندارد. بنابراین توقع اینکه همه آنها بر دیدگاهی اتفاق نظر داشته باشند که با متون دینی ما سازگار است، شاید چندان واقع بینانه نباشد. اما در مورد آن گروهی که چنین یافته هایی را می پذیرند، می توان این مسئله را طرح کرد یعنی شقوق سه گانه فوق، در مورد آنها نیز مطرح می شود.

سوال سه و چهار بیشتر جنبه تاریخی دارد و مناسب است توسط کارشناس تاریخی پاسخگویی شود. با این حال می توان به صورت اجمال گفت که افرادی وجود داشته اند که ایمان آورده اند ولی ایمان خود را بنا به مصالحی ابراز نکرده اند. یکی از بارزترین این نمونه ها، شخصیتی مانند ابوطالب(علیه السلام) است که در صدر اسلام و بنا به مصالحی، ایمان خود را به صورت علنی بیان نکرد. در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم که ابوطالب به مانند اصحاب کهف است که ایمان خود را ابراز نکردند. خداوند به سبب مجاهدت های او ثواب مضاعف به او عطا می کند (3)

موفق باشید

منابع:
1. بقره 146
2. نساء 150-151
3. کافی، 1 : 448