کسب معرفت حقیقی به خداوند در آیینه روایات*بسیار مهم*

انسان وقتى به سیر درباره نفس خود بپردازد و اغیار را از دل بیرون راند و با دل خلوت کند از هر چیزى منقطع و به خداوند متعال می پیوندد، و این خود باعث معرفت پروردگارش می شود، البته معرفتى که در حصولش چیزى واسطه نشده است، و علمى که هیچ سبب در آن مداخله نداشته است، چون انقطاع بتنهایى تمامى حجاب‏هایى را که در بین است کنار می زند، اینجاست که آدمى با مشاهده ساحت عظمت و کبریاى حق، خود را از یاد می برد، و بنابراین باید این معرفت را معرفت خدا به خدا نام نهاد و اینجاست که در سویداى نفس به این مطلب تصدیق و اذعان پیدا میشود که انسان فقیر و محتاج به خداى سبحان و مملوک اوست به ملکى که در قبال آن هیچ استقلالى از خود ندارد. در اینجا مراد امام صادق (ع) از اینکه فرمود: و از راه علم به او خودت را هم که معلول اویى میشناسى، آرى تو خودت را از ناحیه خودت نمیتوانى بشناسى، و نیز میدانى و باور خواهى کرد که آنچه در نفس تو است آن نیز ملک خدا و قائم به اوست، وجود و بقایش از اوست، همان معناست.
در این مورد روایت دیگرى است که مسعودی در اثبات الوصیه از امیر المومنین (ع) نقل کرده: که آن جناب در یکى از خطبه ‏هاى غرایش در خطاب به پروردگار خود عرض کرد: پروردگارا تو از هر نقصى منزهى، هر چیزى را از خودت و آثار خودت پر کرده ‏اى، و از هر چیزى جدایى پس هیچ چیزى تو را فاقد نیست، و تویى فعال ما یشاء، بزرگى تو اى کسى که هر موجود قابل درکى آفریده تو است، و هر محدودى از آثار صنع تو است... منزهى تو بار خدایا! کدام چشم است که در برابر بهاى نور تو بتواند مقاومت کند؟ و دیدش تا اوج نور ضیاى قدرت تو کارگر شود؟! کدام فهم است که آنچه را در آنجا است بفهمد، مگر چشمهایى که تو پرده‏ ها را از برابر آنها کنار زده و حجابهاى ظلمانى را از برابرش پاره کرده باشى پس صعود کرد ارواح آنان بر پیرامون بالهاى ارواح، و از همین جهت در ارکان تو، به مناجات با تو پرداختند، و در بین انوار بهاى تو فرو رفتند، و از بالاى خاک نظر انداخته و مستواى کبریاى تو را دیدند، از این رو اهل ملکوت آنها را زوار و اهل جبروت آنها را عمار نامیدند «اثبات الوصیة ص 105».

در بحار از ارشاد دیلمی حدیثى که ارشاد بدون سند ذکر کرده نقل میکند و خود براى آن دو سند ذکر میکند و در آن حدیث آمده که: خداى تعالى فرمود، هر کس به مقتضاى رضاى من عمل کند من او را به سه خصلت وا میدارم، اول: شکرى به او یاد می دهم که آمیخته با جهل نباشد. دوم: به ذکرى موفقش میکنم که فراموشى در آن راه نداشته باشد. سوم: محبتى از خودم در دلش می اندازم که محبت هیچ یک از مخلوقاتم را بر آن محبت ترجیح ندهد. چنین کسى وقتى مرا دوست بدارد دوستش می دارم، و چشم دلش را بسوى جلال خود باز می کنم، و بندگان خاص خود را از او پنهان نمی دارم، و با او در تاریکیهاى شب و روشنى روز هم کلام میشوم، تا جایى که یکسره از هم کلامى با مخلوقات و هم‏نشینى با آنها صرفنظر کند، و نیز کلام خود و کلام ملائکه خودم را به او میشنوانم، و اسرارى را که از خلقم نهان داشته‏ ام براى او فاش می کنم، و نیز لباس حیا بر تنش می پوشانم، به طورى که جمیع خلق از او شرم کنند، و روى زمین که راه می رود با مغفرت خدا قدم بردارد، دلش را دلى با ظرفیت و بینا قرار داده و هیچ چیز از اسرار بهشت و آتش را بر او پوشیده نمیدارم، ترس و وحشتى که در قیامت بر مردم مستولى خواهد شد به او نشان داده و هم چنین به حسابهایى که از توانگران و بینوایان و جاهلان و علما میکشم آشنایش می نمایم، و نیز من او را در بستر قبرش می خوابانم و منکر و نکیر را بر او نازل می کنم تا از وى پرسش کنند، و او اندوه مرگ و ظلمت قبر و لحد و هول مطلع را احساس نکند، آن گاه میزانش را نصب کرده و نامه عملش را باز نموده و کتابش را در دست راستش مینهم، تا آن کتاب را بخواند، آن گاه بین خودم و او واسطه و ترجمان قرار نمیدهم.
این است صفات محبین، اى احمد اندوه خود را یکى کن، و زبانت را یکى ساز، و بدنت را چنان زنده بدار که هیچ گاه غفلت نورزد، چون هر کس از من غافل شود من او را به خودش سپرده و دیگر باک ندارم که در کدام وادى به هلاکت میافتد «بحارالانوار».
از این روایات استفاده میشود که با فکر و علوم فکرى آن طور که باید نمیتوان معرفت حقیقى را کاملا استیفا نمود، چون این روایات از مواهب الهى که مخصوص است به اولیاء الله نمونه ‏هایى را ذکر میکند که به هیچ وجه سیر فکرى نمی تواند آن امور را نتیجه دهد، و به آنها منتهى شود.

منبع:
علامه سید محمدحسین طباطبایی- ترجمه تفسير الميزان- ج‏6 صفحه 260-258