توحید صمدی قرآنی
هدف از توحید صمدی این است که:انسان پله های معرفت را بالا برود و از علم الیقین به عین الیقین ،و از عین الیقین به حق الیقین به برد الیقین ،برسد و ببیند که: هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن
اوست اول و آخر و ظاهر و باطن
کسانی که یک عمر دنبال استدلالند،به هیچ جا نمی رسند.اصلا تمام درس و بحث و استدلال برای رسیدن به مقصد است.کسی که از طریق استدلال می خواهد به خدا برسد ،اولا امکان ندارد،ثانیا جز یک مشت مفاهیم،هیچ عائد او نمی شود.
مولانا می فرماید:
جز به مصنوعی ندیدی صانعی بر قیاس اقترانی قانعی
می فزاید بر وسائط فلسفی از دلائل باز بر عکسش صفی
[مثنوی-دفتر پنجم-بیت569و569]
آنکه اهل استدلال است،عمری در حد وسط مانده است و وسائط،همان حد وسط در منطق است. در منطق،یک صغری و یک کبری و یک حد وسط است
بدین ترتیب:اصغر-حد وسط-اکبر .حد وسط :اکبر را بر اصغر بار میکند.مثلا میگویند:عالم مخلوق است.هر مخلوقی خالقی دارد،پس خالقی دارد.در این مثال«عالم»اصغر است،و مخلوق حد وسط است و خالقی دارد اکبر است.
کار حد وسط بار کردن اکبر،بر اصغر است .
گاهی حد وسط نظم است،می گویند:عالم نظم دارد،هر نظم،ناظم دارد،پس عالم ناظم دارد.
مثال سوم:عالم حرکت دارد،هر چیزی که حرکت دارد محرک دارد،پس عالم محرک دارد.در این قیاس حرکت حد وسط است. و گاه میگوییم:عالم،متغیر است،هر متغیری حادث است،پس عالم،حادث است.در این قیاس حد وسط متغیر است.