جمع بندی مگر معرفت به نفس ممکن است؟

[=georgia]اگر سوال شود آیا راهی به غیر از معرفت نفس وجود ندارد؟ چرا اینهمه روی معرفت نفس تأکید می شود؟
[=georgia]درپاسخ میگوئیم: با صرف نظر از انجام واجبات و ترك محرمات كه براي تقرب و نزديكي به خداوند متعال نقش اساسي و محوري را دارند، مستحبات از ناحيه شارع مقدس براي تعالي و تكامل نفساني انسان معرفی شده اند و صد البته كه تمامي اين مستحبات در جهت رشد و شكوفايي نفس انساني بسيار موثر و مفيدند. اما در ميان همه اين مستحبات، تنها حقيقتی كه موجب معرفتي در خور شايسته به حضرت پروردگار مي شود معرفت نفس است. معرفت نفس اساس همه خیرات و سعادات است.
معرفت نفس همان روانشناسی و خودشناسی است که نزديك ترين طرق به ماورای طبیعت و صراط مستقیم خداشناسی است. تمامي اعمال مستحبي اگر چه خاصيت قرب و نزديكي انسان را به خداوند در خود دارند، اما در اين ميان تنها حقيقتي كه علاوه بر تقرب و نزديكی انسان به خداوند، خاصيت شناخت و معرفت حق را نيز دارا مي باشد، معرفت نفس است و از آنجا كه خودسازی فرع بر خودشناسي است ضرورت معرفت نفس در ميان تمامي اعمال مستحبي دانسته مي شود.

[=georgia]آیا نامحدود در مورد انسان به همان معنای نامحدود در مورد خداست؟
[=georgia]درپاسخ میگوئیم:معناي غير متناهي بودن نفس انساني را از اين فرمايش امام علي (عليه السلام) ميتوان درك كرد و آن اينكه فرموده اند: كل وعاء يضيق بما جعل فيه الا وعاء العلم فانه يتسع به(حکمت205 نهج البلاغه). يعنى هر ظرف جسمانى به آنچه كه در او ريخته می شود گنجايش او تنگ می شود جز ظرف علم (يعني نفس انسان) كه گنجايش او بيشتر مى‏ گردد.
در حقيقت هر يك از ظرفهاى جسمانى را حد و گنجايش مشخص و معينى است مثلا پيمانه‏ها و بركه‏ها و درياچه‏ ها و درياها هر يكى را اندازه‏ ايست كه بيش از آن اندازه آب را نمى ‏پذيرند، بر خلاف نفس ناطقه انسانى كه هر چه مظروف او كه آب حيات علوم و معارف است در او ريخته شود سعه وجودى و ظرفيت ذاتى و گنجايش او بيشتر و براى فرا گرفتن حقايق بيشتر آماده ‏تر می ‏شود. در واقع اين حقيقت به عينه خود برهانی است بر اينكه نفس ناطقه علاوه بر اينكه موجودى مجرد و عالى از جسم و جسمانيات و برهنه از احكام نشأه طبيعت است بلكه حائز مقام فوق تجرد نيز هست يعني حد محدود و متناهي ندارد و می تواند كمالات و مقامات غير متناهی را دارا شود و مظهر تمامي اسماء الله گردد.

[=georgia]آیا می توان نامحدود را شناخت؟
[=georgia]درپاسخ میگوئیم: اگر ابزار ادراك و شناخت نفس، صرفا عقل مي بود صحيح بود كه بگوييم غير متناهي را نمي توان شناخت چرا كه عقل با اينكه حقيقتی مجرد از ماده و احكام ماده است اما حقيقتی محدود می باشد، در حالی كه حقيقت اين است كه نفس انسان ابزار های ديگری برای ادراك و شهود حقايق دارا مي باشد و آن مرتبه قلب انسان است كه فوق مرتبه عقل بوده و قابليت شهود حقايق غير متناهی را دارا مي باشد.

اگر سوال شود [=georgia]اگر نفس ما مصنوع هست پس شناخت صانع به واسطه آن شناخت ناقصی است؟
[=georgia]درپاسخ میگوئیم: در ميان تمامي موجودات، انسان در ذات و صفات و افعالش به وزان حق آفريده شده است،انسان به مثال حق است( به نقل از ملاصدرا)، يعني قابليت اين را دارد كه مظهر تمامي اسماء الله گردد. اگر چنين است پس اين صنع الهي كه داراي مراتب غير متناهي است از ابزاري غير متناهي براي ادراك و شهود حقيقت برخوردار است لذا شناخت و معرفتش نسبت به حضرت حق، معرفتي ناقص و ناتمام نخواهد بود. نيكو است در اين آيه شريفه تدبر شود كه خداوند درباره مقام انسان خطاب به ملائكه فرمود: و علّم آدم الاسماء كلّها.

چرا انجام محرمات مانع معرفت نفس و سير الي الله ميشود؟
[=georgia]پاسخ: زیرا علم و معرفت نور است العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء
برای دریافت حقیقی که نور است باید سنخیتی بین طالب و مطلوب موجود باشد.
ممکن نیست کسی که قلبش با انجام محرمات الهی تیره وتار شده است، از جانب خداوند لایق دریافت نور و یقین بشود.

[=georgia]منشاء درستي و نادرستي اعمال كجاست؟ و مصداقشان چيست؟