جمع بندی آیا نعمت های بهشتی مجزا از هم هستند؟

پرسش:
در دنیا خداوند لذتها و نعمت های زیادی به انسانها داده که غیر از هم هستند مثلا لذت خوردن طعام خوشمزه جدا از لذت بوییدن رایحه گل و اینها جدا از لذت عبادت هستند. آیا لذات بهشت هم این گونه هست؟ نعمت رضوان که بزرگترین نعمت بهشت است چطور؟ آیا رضوان خدا جدای از نعمتهای دیگر بهشت است؟

پاسخ:
در اینکه نعمت های بهشت هم مانند دنیا تنوع دارد و هر لذتی غیر از لذت دیگر است شکی نیست، واضح ترین دلیل بر آن هم تنوعی است که قرآن به آن تصریح دارد:
«إِنَّ أَصْحَابَ الجَْنَّةِ الْيَوْمَ فىِ شُغُلٍ فَكِهُونَ* هُمْ وَ أَزْوَاجُهُمْ فىِ ظِلَالٍ عَلىَ الْأَرَائكِ مُتَّكُِونَ* لهَُمْ فِيهَا فَكِهَةٌ وَ لهَُم مَّا يَدَّعُون‏»؛ بهشتيان، امروز به نعمتهاى خدا مشغول و مسرورند. آنها و همسرانشان در سايه ‏هاى (قصرها و درختان بهشتى) بر تختها تكيه زده ‏اند. براى آنها در بهشت ميوه بسيار لذّت‏ بخشى است، و هر چه بخواهند در اختيار آنان خواهد بود. (1)
اگر تمام نعمت های بهشت یکسان بود دیگر تعدد و تنوع در آیات قرآن معنا نداشت، بنابراین نعمت های گوناگون نشان دهنده لذت های گوناگون است.
اما نکته ای که در مورد رضوان الهی فرمودید نکته درستی است، بزرگترین نعمت الهی همین نعمت است، همان طور که قرآن کریم می فرماید:
«وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً في‏ جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيم‏»؛ خدا به مردان و زنان با ايمان بهشت ‏هايى را وعده داده كه از زيرِ [درختانِ‏] آن نهرها جارى است در آن جاودانه ‏اند، و نيز سراهاى پاكيزه‏اى را در بهشت‏ هاى ابدى [وعده فرموده‏] و هم‏چنين خشنودى و رضايتى از سوى خدا [كه از همه آن نعمت ها] بزرگ‏تر است اين همان كاميابى بزرگ است‏.(2)

آنچه که باید دقت کرد این است که نعمت «رضوان» در عرض سایر نعمت ها نیست، بلکه در طول آن نعمت هاست، یعنی این لذت با تمام لذت های بهشت همراه است.
ما در دنیا به خاطر مشغله های مادی و بی توجهی به خدا، نعمت های مادی برایمان اصالت پیدا می کنند، آنها را بدون خدا می بینیم، اما در بهشت اینگونه نیست، اصلا مزه نعمت های بهشتی و لذت ماندن در بهشت به خاطر این است که انسان ها خودشان را در مقام رضوان، و در زیر سایه و سر سفره خداوند می دانند؛ این مقام رضوان است که اگر نباشد بهشت، بهشت حقیقی نخواهد بود.

همانطور که در دنیا عرفا اینگونه زیسته اند، هر چیزی را که می بینند با خدا می بینند، هیچ چیز را مستقل ندیده و برای هیچ چیزی جز خداوند اصالت قائل نمیشوند، همانطور که از امیرالمومنین(سلام الله علیه) نقل شده که فرموده اند: «ما رأيت شيئا الا و رأيت اللّه قبله‏»؛ هیچ چیزی را مشاهده نکردم، مگر آنکه خداوند را پیش از آن دیدم.(3)

پی نوشت ها:
1. یس:36/ 55-57.
2. توبه:72/9.
3. شرح کافی ملاصدرا، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى‏، تهران، چاپ اول، 1383ش، ج1، ص250.