جمع بندی آیا آیت الله خوئی چنین گفته اند؟ (قرآن بر اساس ترتیب نزول)

بسم الله الرحمن الرحیم
در این باره دو موضوع می تواند مطرح شود. یک موضوع به این مسئله مربوط می شود که ترتیب سوره های قرآن بر اساس نزول باشد که البته با آن چه در کتاب خدا دیده می شود، مطابقت ندارد و امری واضح است.
موضوع دیگر مربوط به کیفیت و زمان جمع آوری و تدوین قرآن بدون لحاظ ترتیب آن با زمان نزول است که البته نظرات در این باره متفاوت می باشد و برخی چون سید مرتضی و آیت الله خویی معتقدند که قرآن مطابق با همین شکل کنونی در زمان پیامبر و به دستور ایشان انجام گرفت و بر این ادعا دلایلی هم بیان کرده اند .
بنا بر این،مرتب کردن سوره ها به همین سبک در زمان پیامبر صلوات الله علیه انجام گرفته و این غیر از مرتب کردن سوره ها و آیات مطابق با ترتیب نزول است که البته با قرآن هم خوانی ندارد.
پس آن چه منتسب به آیت الله خویی و نیز برخی دیگر از بزرگان است این که قرآن به همین ترتیب که الان موجود است در زمان پیامبر صلوات الله علیه شکل گرفته و مرتب شده است و البته این موضوع ارتباطی به ترتیب نزول ندارد. یعنی این که سوره ها و آیات بر اساس ترتیب نزول تدوین نشده است.
آورده اند:
عده ای از محققين و بزرگان مانند سيد مرتضي علم الهدی و از جمله معاصرين آيت الله خوئي بر آن هستند كه قرآن كريم به همين ترتيب كه الآن موجود است، در زمان حيات پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ شكل گرفته و مرتب شده است و به دستور و عنايت خود پيامبر صلوات الله علیه بوده است، البتّه اين عده برای ادعای خود دليل مي آورند بر اين كه چون عده ای قرآن را در زمان آن از زبان مبارك خود رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ شنيده اند و در محضر ايشان حاضر بوده اند، كه درصد تعداد اين عده نسبت به مسلمانان خيلي كم است.
پس بسيار بعيد به نظر مي رسد كه مسأله ای با اين اهميت و آن هم كتابی با اين ويژگی كه مي خواهد تا روز قيامت براي همه ي انسان ها روشن كننده و تعليم دهنده راه سعادت و خوشبختي باشد را پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ رها كرده باشد تا پس از ايشان توسط ديگران نظم و ترتيب داده شود.(1)
این جملات به ما می فهماند که پیامبر صلوات الله علیه دستور دادند قرآن به همین شکل کنونی با سوره حمد آغاز و با سوره ناس خاتمه یابد نه که مطابق با زمان نزول مرتب شود.
علاوه نوشته اند:
ترتیب سوره‎ ها نمی‎تواند به ترتیب نزول آن ها باشد زیرا:
اولاً سوره ‎های مَدَنی كه یقیناً پس از هجرت نازل شده ‎اند در اول قرآن و سوره‎ های مكی كه قبل از هجرت نازل شده‎ اند در آخر قرآن قرار گرفته ‎اند، درحالی كه اگر بخواهد به ترتیب نزول آن ها باشد، باید سوره‎های مكّی كه تعداد آنها 82 سوره است در ابتداء و سوره‎های مدنی كه تعداد آنها 28سوره است در آخر قرار می‎گیرند.
ثانیاً در روایات آمده است كه اولین سوره نازل شده سوره «علق» و سپس «ن و القلم» «مزّمل» «مدثر» و... بوده است در حالی كه در قرآن‎های فعلی و موجود، اول سوره «حمد»‌ و سپس سورة «بقره» و... آمده است، پس معلوم می‎شود كه ترتیب موجود در قرآن‎ها به ترتیب نزول سوره‎ها نیست(2)
البتّه به دلیل این‎كه جمع ‎آوری و ترتیب سوره‎ها برخلاف ترتیب نزول آن ها اشكال و ایرادی را به دنبال نداشته و مردم هم اعتراضی نكردند و گرنه اگر این ترتیب و جمع‎ آوری آن ها به اصل آن ضربه وارد می‎كرد، قطعاً مسلمان ‎ها و به خصوص امام علی سلام الله علیه اجازه چنین كاری را نمی‎داد. بنابراین، ترتیب سوره‎ها به اجتهاد و رأی صحابه بوده است نه ترتیب نزول آن ها.
البته بسیاری از محققین بر این باورند که قرآن کریم پس از رحلت پیامبر صلوات الله علیه جمع آوری و به این شکل مرتب شده است.
پی نوشت ها :
1. آیت الله خویی سید ابو القاسم، تفسیر بيان در علوم و مسايل كلی قرآن، ترجمه محمدصادق، نجفی و هاشم زاده هريسی.انتشارات دانشگاه آزاد واحد خوی،چاپ پنجم،سال 1375خورشیدی، ج 1، ص 396.
2.طاهری، حبیب ‎الله، درس‎ هایی از علوم قرآنی، انتشارات اسوه، چاپ اول،سال 1377 خورشیدی، ج1، ص295، (با اقتباس).

بسم الله الرحمن الرحیم
همان طور که اشاره شد، در فرض سوال پاسخ مستند به آیت الله العظمی خویی است که البته مجموع این مباحث با نقد و نظر مربوطه از دیدگاه آن مرجع راحل را می توان در اصل کتاب البیان فی تفسیر القرآن ایشان از ص 237 تا 257 به طور مبسوط مطالعه کرد.

سلام
مطالب اساتید در این زمینه را مطالعه کردم و دغدغه خوب کاربر محترم و طاها در حل این مساله
کتاب البیان را هم در آن قسمت مطالعه شد.
اگر استاد محترم عنایت بفرمایند و متن کتاب البیان ایت الله خویی در باب ترتیب نزول یا رد ترتیب نزولی را بیاورند ممنون می شویم.
چون در کتاب در این باره اشاره ای نشده بود
بحث حضرت آیت الله خویی درباره زمان جمع آوری قران هست نه ترتیب نزول

[="Navy"]چيزي که علاّمه خويي افاده فرموده​اند عبارت است از اينکه ترتيب کنوني سوره​ها همان ترتيبي بوده که در عهد رسول خدا بود،

جون قرآن مجيد در زمان خود آن حضرت جمع‌آوري شد نه در عهد ابوبکر يا عمر يا عثمان،

و تنها کاري که عثمان کرد عبارت بود از جمع کردن مسلمين بر روي يک قرائت و سوزاندن قرائتهاي ديگر به علّت بروز برخي مشاجرات ميان مسلمين.

از اين سخن، شايد بعضي ها سوء برداشت کرده و خيال کرده​اند منظورشان اثبات ترتيب چينش کنوني سوره ها بر طبق نزول بوده!

در نقل قولها چنين اشتباهاتي رائج است که يک کلاغ تبديل به چهل کلاغ ميشه و از اين قبيل.

چون هيچ کسي که کمترين آشنايي با علوم قرآني داشته باشه چنين ادّعايي نميکنه که ترتيب چينش سوره​ها بر طبق ترتيب نزول باشه،

سوره بقره، مدنيه و دوّمين سوره از ترتيب، اون وقت تکليف اون همه سوره مکي چي ميشه که بعد از اون مرتّب شده؟!

سوره علق و مدّثّر از اوّلين سوره​هايي هستند که نازل شده اند اون وقت يکي رفته ترتيبش 96 و يکي هم شده 74

مگر اينکه يکي عقلش خداي نکرده دچار اختلال يا آلزايمر و اينا بشه اين ادّعا رو بکنه که ترتيب چينش سوره​ها بر طبق ترتيب نزول بوده.

عصمنا الله من الزلل ووفّقنا للعلم والعمل.[/]

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام مجدد خدمت دوستان و کاربران گرامی
با تحقیقی که در کتاب البیان آیت الله خویی انجام شد، البته آن فقیه بزرگ به طور صریح اشاره ای به این مطلب که آیات و سوره های قرآن با نظم کنونی به دستور پیامبر صلوات الله انجام گرفته اشاره نکرده است. اما در قسمت مربوط به نحوه جمع آوری قران که از ص 235 تفسیر البیان ایشان و نیز در قسمت مربوط به تحریف قرآن که از ص 197 کتاب آغاز می شود، مولف گرانقدر تصریح دارند قرآن در زمان پیامبر جمع آوری شد. و حتی در جایی آورده اند که قرآنی که اکنون در دست مسلمان است یعنی قرآن موجود؛ در زمان حضرت تالیف شد. و همین مقدار کفایت می کند که به مولف محترم استناد بدهیم که قرآن موجود (قرآنی که اکنون در دست مسلمانان است) همان قرآنی است که به امر پیامبر صلوات الله علیه نظم و ترتیب یافت. و می توانیم ادعا کنیم قرآن با تالیف کنونی از زمان پیامبر بوده است.
علاوه، هیچ عاقلی نمی گوید که قرآن موجود به ترتیب تاریخ نزول تالیف شده است. زیرا با توجه به چینش سوره ها و نزول اولین آیات و آخرین آن که در قرآن نه در اول آن قرار گرفته و نه در آخر آن،پس هر گونه اعتقاد به ترتیب سوره ها مطابق با زمان نزول، بدیهی البطلان است.
شواهدی از کتاب البیان:
در ادامه بخش هایی از کتاب البیان را به عنوان شاهد این مطلب که قرآن موجود در زمان پیامبر گرد آوری شده است، می آوریم.
ایشان در بحث مربوط به تحریف آورده است:
"و لكنا سنبين بعد هذا إن شاء اللّه تعالى أن ما جمعه عثمان كان هو القرآن المعروف بين المسلمين، الذي تداولوه عن النبي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم يدا بيد".ر،ک، البيان في تفسير القرآن، ص 199
به خواست به زودی بیان خواهیم کرد قرآنی (قرآن امروزی در دست مسلمانان) که عثمان آن را جمع آوری کرد همان قرآن معروف بین مسلمانان است که دست به دست از پیامبر صلوات الله علیه رسیده است
و در جای دیگر آورده است:
" أضف إلى جميع ذلك أن أخبار الثقلين المتظافرة تدلنا على أن القرآن كان مجموعا على عهد رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم".همان، ص 251
و نیز نوشته است:
"و خلاصة ما تقدم، أن إسناد جمع القرآن إلى الخلفاء أمر موهوم، مخالف للكتاب، و السنة، و الإجماع، و العقل، فلا يمكن القائل بالتحريف أن يستدل به على دعواه، و لو سلمنا أن جامع القرآن هو أبو بكر في أيام خلافته، فلا ينبغي الشك في أن كيفية الجمع المذكورة في الروايات المتقدمة مكذوبة، و إن جمع القرآن كان مستندا إلى التواتر بين المسلمين، غاية الأمر أن الجامع قد دوّن في المصحف ما كان محفوظا في الصدور على نحو التواتر.
نعم لا شك أن عثمان قد جمع القرآن في زمانه، لا بمعنى أنه جمع الآيات و السور في مصحف، بل بمعنى أنه جمع المسلمين على قراءة إمام واحد، و أحرق المصاحف الأخرى التي تخالف ذلك المصحف، و كتب إلى البلدان أن يحرقوا ما عندهم منها، و نهى المسلمين عن الإختلاف في القراءة، و قد صرح بهذا كثير من أعلام أهل السنة.
قال الحارث المحاسبي: «المشهور عند الناس أن جامع القرآن عثمان، و ليس كذلك، إنما حمل عثمان الناس على القراءة بوجه واحد، على اختيار وقع بينه و بين من شهده من المهاجرين و الأنصار، لما خشي الفتنة عند اختلاف أهل العراق و الشام في حروف القراءات، فأما قبل ذلك فقد كانت المصاحف بوجوه من القراءات المطلقات على الحروف السبعة التي أنزل بها القرآن.
أقول: أما أن عثمان جمع المسلمين على قراءة واحدة، و هي القراءة التي كانت متعارفة بين المسلمين، و التي تلقوها بالتواتر عن النبي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و أنه منع عن القراءات الأخرى المبتنية على أحاديث نزول القرآن على سبعة أحرف، التي تقدم توضيح بطلانها. أما هذا العمل من عثمان فلم ينتقده عليه أحد من المسلمين، و ذلك لأن الإختلاف في القراءة كان يؤدي إلى الإختلاف بين المسلمين، و تمزيق صفوفهم، و تفريق وحدتهم، بل كان يؤدي إلى تكفير بعضهم بعضا. و قد مرّ فيما تقدم بعض الروايات الدالّة على أن النبي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم منع عن الإختلاف في القرآن، و لكن الأمر الذي انتقد عليه هو إحراقه لبقية المصاحف، و أمره أهالى الأمصار بإحراق ما عندهم من المصاحف، و قد اعترض على عثمان في ذلك جماعة من المسلمين، حتى سموّه بحرّاق المصاحف."همان، ص 257
با نگاه به این جملات می فهمیم قرآن موجود در زمان رسول خدا صلوات الله علیه جمع آوری شده است و وقتی این را بپذیریم به قرینه ترتیب سوره هایی که در قرآن مرتب شده است و نشان می دهد که این تالیف بر اساس ترتیب نزول نبوده است پس نتیجه می گیریم ه این گرد آوری با توصیه رسول خدا صلوات الله علیه انجام گرفت. و این موضوع نیاز به اثبات ندارد.
و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته .

سلام بزرگوار انعکاس پاسخ به همین دلیل است که این نسبت نا درست پاک شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و ادب و احترام

[=Times New Roman]

هرکس که اندک آشنایی با قرآن و نحوه نزول داشته باشد در میابد ترتیب نزول با ترتیب سوره های قرآن کنونی یکی نیست.
و اینکه کارشناس یا کاربری برداشت اشتباهی از سخنان یک مرجع داشته باشد دلیل نمیشود سریع بیاییم لعن کنیم و بگوییم دیگر سخنان فلانی قابل قبول نیست.

جناب آلا نیز برداشتی که از سخنان آیت الله خویی داشتند و فکر هم میکردند درست است را بیان کردند.
فکر هم نمیکنم هنوز ایشان این تاپیک را خوانده باشند.
پس بهتر است به ایشان هم وقت داده شود تا از خود دفاع کنند. قبل از اینکه برچسب بزنیم.

و من الله توفیق.

[="Black"]بسم الله الرحمن الرحیم

دوست گرامی بنده به شما هیچ برچسبی نزدم.و اصلا هم چیزی را توجیه نکردم.
درضمن کردار مسئولان سایت ارتباطی با جناب آلا ندارد.
ایشون هنوز این تاپیک را مطالعه نکردند. درضمن بجایی تذکر به مسئولان در این تاپیک برای مدیر اجرایی سایت و مدیریت سایت پیغام خصوصی بفرستید.[/]

بسم الله الرحمن الرحیم

اول اینکه میتونم طبق آیات قرآن و روایات بهتون ثابت کنم افرادی که سخنان دیگران را تقطیع میکنند و شروع به مسخره کردن میکنند چه افرادی هستند که شامل حال شما هم میشود.

دوم اینکه گفتم دلیل نمیشود که بیاییم لعن کنیم.( یعنی نباید لعن کنیم) یعنی به شما تذکر دادم که دیگران را لعن نکنید.و این برچسب زدن نیست. پس خواهشا بحث را متشنج نکنید.

درضمن یاد بگیرید متن دیگران را درست بخوانید و درست نقد کنید. شما متن بنده را تقطیع کردید. که به این عمل در قانون اساسی میگویند سرقت ادبی.

[="Black"]بسم الله الرحمن الرحیم

اولا اینکه سفسطه نکنید. و اینکه این نوع توجیه یا همان سفسطه شما در هیچ دادگاهی اعتبار ندارد. هرچند اینجا دادگاه نیست.
شما لعن کردید و کاملا مشخص بود و هست مراد شما کیست. هرقدر هم خودتون رو توجیه کنید حرفتون کاملا واضح و روشن بود.

دوم اینکه شما متن بنده را تقطیع کردید و مسخره نیز کردید که بازهم با هیچ سفسطه ای نمیتوانید عمل خویش را ماس مالی کنید.

[/]

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام خدمت همه عزیزان کاربر و بزرگوارانی که در بحث مربوطه شریک شده اند و البته موجب شد تا نظر آیت الله العظمی خویی رحمت الله علیه در این باره روشن شود. با این حال به نظر می رسد اصل مسئله از مدار خود خارج شده و مناسب است این بحث بسته شود.
با آرزوی توفیق برای همه عزیزان. خدا نگهدارتان باشد.

بسم الله الرحمن الرحیم.
پرسش:
نظر آیت الله خویی در باره ترتیب سوره های قرآنی چیست؟

پاسخ:
آیت الله العظمی خویی رحمت الله علیه و نیز بسیاری دیگر از بزرگان و مفسرین معتقدند ترتیب سور قرآنی که اکنون در دست ما است، در زمان پیامبر صلوات الله علیه و به دستور ایشان انجام گرفت. پس ترتیب سوره ها بر اساس زمان نزول نبوده است. در حالی که اگر قرار بود ترتیب سور قرآنی بر اساس زمان نزول باشد، به طور قطع سور قرآنی بر همان روال جمع آوری و مرتب می شد.
بنا بر این، در برابر کسانی که معتقدند سوره های قرآن بعد از ارتحال پیامبر صلوات الله علیه مرتب شده است باید گفت: بسيار بعيد به نظر مي رسد مسئله ای با اين اهميت را پيامبر صلوات الله علیه رها كرده باشد تا پس از ايشان توسط ديگران نظم و ترتيب داده شود.(1)
در ادامه می توان به مستندات آیت الله خویی رحمت الله علیه در صفحات 199،251 و 257 اصل تفسیر البیان ایشان مراجعه کرد که قرآن بر اساس ترتیب امروزی سوره ها و در زمان پیامبر صلوات الله علیه شکل گرفته است.
علاوه بر این آورده اند:
ترتیب سوره‎ ها نمی‎تواند بر اساس ترتیب نزول آن ها باشد. زیرا اولاً سوره ‎های مدنی كه یقیناً پس از هجرت نازل شده ‎اند، در اول قرآن و سوره‎ های مكی كه قبل از هجرت نازل شده‎ اند در آخر قرآن قرار گرفته ‎اند.
ثانیاً در روایات آمده است اولین سوره نازل شده سوره "علق" بوده است در حالی كه قرآن ‎های فعلی با سوره حمد آغاز می شود. (2)
با این حال برخی دیگر از محققین بر این باورند قرآن کریم پس از رحلت پیامبر صلوات الله علیه جمع آوری و به این شکل مرتب شده است.
و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته
اللهم صل علی محمد و آل محمد.
پی نوشت ها:
1.آیت الله خویی سید ابو القاسم، تفسیر بيان در علوم و مسايل كلی قرآن، ترجمه محمدصادق، نجفی و هاشم زاده هريسی.انتشارات دانشگاه آزاد واحد خوی،چاپ پنجم،سال 1375خورشیدی، ج 1، ص 396.با ویرایش و حذف و اضافه.
2.طاهری، حبیب ‎الله، درس‎ هایی از علوم قرآنی، انتشارات اسوه، چاپ اول،سال 1377 خورشیدی، ج1، ص295، (با اقتباس)