جمع بندی تحلیل یک سخنرانی در مورد مهدویت

در پاسخ به سؤال شما نکاتی را تقدیم می کنیم:

الف- ابتدا نکاتی را بصورت کلی در باره اعتبار و حجیت خواب و رؤیا به فرض اینکه رؤیای صادقه باشد بیان می کنیم:

اولاً رؤیاها هر چه باشند، حجت (به معنای دلیل شرعی) نیستند؛ نه تکلیفی ایجاد و نه حقی را سلب می‌کنند. هیچ کس بواسطه خوابی که دیده ماموریتی پیدا نخواهد کرد خواب نمی تواند حلالی را حرام یا حرامی را حلال نماید. هرچند ممکن است از طریق رؤیا حقایقی کشف یا چیزی را در آینده پیش‌بینی کرد، به هیچ‌ وجه صرف دیدن رؤیا، کسی مکلف به انجام‌دادن یا ترک کاری که در بیداری بر آن مکلف نیست نخواهد شد. حتی اگر کسی در خواب از طرف معصوم(علیه السلام) به انجام کاری مأمور شود، در بیداری چیزی به عهده ندارد. علامه حلی در این باره می‌فرماید: «اگر(معصومین) در رؤیا مطلبی خلاف ظاهر بگویند، سزاوار نیست از آن تبعیت شود و اگر موافق شریعت چیزی بفرمایند، بهتر است بر طبق آن عمل شود؛ اما واجب نیست؛ زیرا زیارت امام(علیه السلام) در رؤیا موجب وجوب اتباع در بیداری نمی‌شود.(یعنی واجب نیست انجام شود)» (1) امام صادق(علیه السلام) در این مورد می‌فرماید: «انَّ دین الله عزوجل أعز من أن یری فی‌النوم»؛ «دین خداوند برتر از آن است که در خواب دیده می‌شود.» (2)

ثانیاً هیچ رؤیایی نمی‌تواند دلیل متقن برای صدور حکمی باشد؛ همچنین نمی‌تواند سندی دال بر ایمان یا کفر کسی باشد؛ حتی اگر رؤیای انسان برجسته‌ای باشد. در غالب موارد، دخالت صدها امر چون تغذیه، افکار و خواطر، تلقین، اعتقادات، ‌مشاهدات روزانه، تخیلات، امیال و آرزوها و ... در رؤیا باعث می‌شود که رؤیا کاملاً از اعتبار «واقعی بودن» ساقط شود. به‌ تازگی نیز آیـة الله مکارم شیرازی برای مبارزه با همین خرافه‌سازی‌ها هشدار دادند و گفتند: «اخیراً با استناد به برخی خواب‌ها امامزاده‌سازی در بعضی جاها معمول شده است که مثلاً فلان امامزاده در فلان منطقه مدفون است یا این که نیاز به آب و غذا دارد و هر کسی با این امور مخالفت کند، به بلا گرفتار می‌شود. (3) و یا برخی افراد با تمسک به خواب و رؤیا بدنبال فضیلت سازی برای خود یا دیگران هستند، نمونه های بسیاری در زمانه ما تلاش کرده و می کنند تا با استمدادگرفتن از خوابهایشان، خود را نماینده امام زمان یا حجت الهی معرفی کنند و نظائر آن ... بر فرض آنکه رویا به گونه ای باشد که بیننده را مطمئن به صحت آن سازد، تنها خود می تواند به آن معتقد شده و عمل کند. حق ندارد برای دیگران تعریف کند و بخواهد از طریق رویا چیزی را ثابت کند این گونه کارها به هیچ وجه، ریشه دینی نداشته و تنها موجب خرافه پرستی و سوء استفاده خواهد بود.

ب- بررسی ماهیت خواب و رؤیای استاد شجاعی: بدون شک، آنچه که در سخنان استاد شجاعی بر مبنای خواب و رؤیایی که دیده اند مشاهده می شود، تذکر و تلنگرهای فایده بخشی است که عمدتاً ریشه در آیات و روایات دینی داشته و بدنبال اثبات یا نفی چیزی نبوده و قصد کرامت سازی ندارند؛ ایشان اولاً طبق خوابی که دیده اند می خواهند در ذهن مخاطبین دشواری و صعب بودن حساب و کتاب قیامت را یادآوری کنند همان مطلبی که در بیان قرآن و روایات و سخنان اولیاء الهی مکرر تکرار شده و حال آنکه عموماً حقیقت قیامت را با تکیه بر رحمت الهی و ارادتمان به اهل بیت (علیهم السلام) ساده و آسان تصور می کنیم. دوم اینکه چه سرمایه هایی در روز حساب خیلی می تواند گره گشا و نجات بخش باشد، طبق روایات و توصیه اصحاب معرفت، عشق و محبت و توسل و تمسک به اهل بیت (علیهم السلام) و خاصتاً به اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، قرائت زیارت عاشورا و اشک و گریه و استغاثه به درگاه حضرت احدیت و امید به شفاعت اهل بیت برای نجات بسیار مؤثر است. سوم اینکه در این خواب، اهمیت معرفت و شناخت و ولایت و محبت امام عصر (عجل الله فرجه) برای امت آخرالزمان را بیان می کنند چنانکه در دعای تعلیمی امام صادق (علیه السلام) به اهمیت آن اشاره شده است. (4)

ج- در پاسخ به سؤال اولتان گفتنی است: بدون شک، نفس معرفت و شناخت امام زمان (عجل الله فرجه) در راهیابی ما به شناخت وظایف فردی و اجتماعی مان در قبال خود، جامعه و ایشان، صبر و استقامت در دوران انتظار و مقدمه سازی ظهور مبارک ایشان بسیار مؤثر است و اگر از این مهم غفلت کنیم هم در شناخت راه هدایت و صراط مستقیم برای خودمان دچار گمراهی و سردرگمی می شویم و هم در تعامل با دیگران، نه تنها نمی توانیم وظایف اجتماعی مان را بدرستی انجام دهیم که چه بسا تلاش های ما به گمراهی دیگران نیز بینجامد و از این طریق گرفتار حق الناس معنوی نیز بشویم. و در صورت عدم شناخت درست از حجت زمان، چه بسا در حالیکه گمان می کنیم در حال یاری امام عصر و در سپاه حق هستیم، در اثر غفلت و بی بصیرتی در حال یاری شیطان و در سپاه سامری ها صف آرائی کرده ایم!!! و این یعنی پرستش و عبودیت طاغوت! حقیقتی که در طول تاریخ بسیار رخداده، از جمله نمونه های بارز آن، صف آرائی قاسطین و مارقین و ناکثین در برابر امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و صف آرائی شامیان و کوفیان در برابر امام زمانشان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) است، در حالیکه نیت قربة الی الله داشته و افتخارشان این بود که در سپاه امیرالمؤمنین یزید، کمر همت بر قتل ذریه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بعنوان خارجی بسته اند!؟ از اینرو اهمیت و ضرورت پرداختن به شناخت و معرفت امام زمان (عجل الله فرجه) در زمانه ای که تمام همت دستگاه های تبلیغاتی کفر و شرک و سامری های زمانه، برای خاموش کردن و به تاریکی گراییدن نور مهدویت و معارف مهدوی و گمراه ساختن منتظران است، بیش از پیش خودنمایی می کند.

اما در خصوص سؤال دومتان، اینکه وظیفه همگانی افراد عادی در قبال امام زمان (عجل الله فرجه) چیست؟ ان شاء الله در پست های بعدی به مدد و مشارکت شما و دیگر دوستان عزیز نکاتی را خواهیم افزود.

ادامه دارد ...@};-

پی نوشت ها:
1. بحارالانوار، ج61، ص238.
2. همان، ص237.
3. سایت تحلیلی خبری عصر ایران، کد خبر 100946.
4. حضرت امام صادق (عليه السّلام) اين دعا را تعليم زراره فرمود؛ كه شیعیان در زمان غيبت و امتحان شيعه بخوانند: «اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دينى؛ خدايا خود را به من بشناسان، زيرا اگر خود را به من نشناسانى فرستاده ات را نشناخته ام، خدايا فرستاده ات را به من بشناسان، زيرا اگر فرستاده ات را به من نشناسانى حجّتت را نشناخته ام، خدايا حجّتت را به من بشناسان، زيرا اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دين خود گمراه مى شوم.» کلیات مفاتیح الجنان، دعای زمان غیبت.

چنانکه وعده کرده بودیم در پاسخ به سؤال دومتان لازم به ذکر است، وظیفه ما در زمان غیبت همانند وظیفه ی ما در زمان حضور امام معصوم (علیه السلام) است. در شرایط غیبت، گرچه آن حضرت از نظر ما غایب است، اما به ما اشراف و آگاهی داشته و بر اعمال و رفتار ما ناظر است. بنابراین، تمام وظایفی که قرآن مجید و پیامبر اکرم و ائمه معصومین (علیهم صلوات الله) برای یک فرد مسلمان تعیین و بیان فرموده اند در زمان غیبت نیز متوجه ما است. از طرفی این مجموعه وظایف را می توان بصورت جزئی و تفصیلی در قالب ده ها عنوان و شماره برشمرد و از طرف دیگر می توان بصورت کلی و در قالب یک عنوان، یعنی انتظار ظهور و فرج (1) حضرت صاحب الزمان (عجل الله فرجه) بیان نمود. در این مجال، اجمالاً به مواردی از وظایف جامعه ایمانی در قبال امام عصر (عجل الله فرجه) اشاره می کنیم:

1. کسب معرفت و شناخت نسبت به امام عصر (عجل الله فرجه) و تلاش جدی برای مطالعه و آگاهی یافتن نسبت به شرایط دوران غیبت و نشانه های ظهور و وظایفی که در قبال دین الهی، امام زمان و جامعه پیرامونی اش دارد.
2. تلاش و مجاهدت برای پیروی کامل از دستورات و برنامه های تعالی بخش قرآن و فرهنگ اهل بیت (ع) و اطاعت از نایبان بر حق امام زمان (مراجع معظم تقلید به ویژه ولى فقیه جامعه مسلمین) بگونه ای که همراه و هم‏گام با آنان از هیچ تلاشی برای فراهم ساختن زمینه ظهور دریغ نورزد.
3. اتحاد و همستگی و برقراری ارتباط عمیق و محکم با دیگر مسلمانان به ویژه شیفتگان و منتظران واقعی آن حضرت، بعلاوه کسب آمادگی فکری و فرهنگی جهت حفظ عقیده و ایمان خود و آشنا ساختن دیگران با حقایق دین و مقابله با خرافات، شبهات و گرایش های انحرافی.
4. توجه قلبی به امام عصر (عجل الله فرجه) در طول شبانه روز و اسوه قرار دادن امام در تمام شئون زندگی از طریق ارتباط با امام (عجل الله فرجه) از راه دعا به ویژه دعاهای زیبایی؛ مانند دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، دعای فرج و... که از طرف بزرگان بسیار توصیه شده است، همچنین وظیفه داریم با بزرگداشت و تقویت شعائر اسلامی؛ برپایی مجالس و محافل مذهبی برای آشنا کردن مردم با معارف اسلامی و ذکر احادیث، کرامات، مناقب و فضایل واقعی و معتبر ایشان و عنایات خاص او به مردم، به عنوان امام مهربان و دلسوز، محبت امام ‏عصر (عجل الله فرجه) را در قلوب دیگران ایجاد و پررنگتر کنیم.
5. سطح و عمق دلبستگی و محبت به امام (علیه السلام) و اظهار اشتیاق به نزدیک شدن به آن حضرت با مداومت در انجام امور خیر و ثواب، مخصوصا به نیابت از ایشان؛ نظیر اقدام به تأسیس بناهای عام المنفعه، اطعام مساکین، پرداخت صدقه، دستگیری از ضعفا، مشارکت در امور خیریه و ... روز به روز رشد و افزایش خواهد نمود.
6. توسل و استغاثه بر اهل البیت علیهم السلام، سیره دائمی بزرگان و صلحا و علما شیعه بوده و حتی ائمه هدی علیهم السلام نیز به وجود مقدس ایشان توسل می جسته اند، از اینرو در زمانه غیبت و در کوران مشکلات و بحران های گوناگون زندگی، با تأسی به بزرگان و عالمان دین، وظیفه همه ما توسل و استغاثه به حضرت صاحب الزمان (عجل الله فرجه) است. ضمن آنکه براساس پاره ای از روایات، تجدید بیعت بعد از هر نماز واجب و یا در هر جمعه مستحب است.(2) در روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که «هر کس بعد از نماز صبح و بعد از نماز ظهر بگوید: "اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم"، نمی میرد مگر آنکه حضرت را ببیند و بشناسد.» (3)
7. از جمله وظایف مهم دیگر جامعه ایمانی در زمانه غیبت، دوستی با صالحان و دوستان خدا و اهل بیت (علیهم السلام) و دشمنی با دشمنان خدا و اهل بیت یعنی همان «تولی و تبری» است. قرآن کریم در وصف یاران حضرت ختمی مرتبت می فرماید: «محمد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و کسانی که با او هستند بر علیه کفار بسیار خشن، ولی با یکدیگر بسیار مهربانند.»(4) همچنین امام هادی (علیه السلام) در زیارت شریف جامعه کبیره می فرماید: «برئت الی الله عزوجل من اعدائکم و من الجبت و الطاغوت و الشیاطین و حزبهم الظالمین» یعنی برائت می جویم به درگاه خدای عز و جل از دشمنان اهل بیت و ... .

اینها که گفتیم تنها گوشه ای از وظایف ما در دوران غیبت و شرایط انتظار فرج می باشد و شاید بشود از دل هر یک ده ها و صدها وظیفه جزئی دیگر را استخراج کرد، در پایان در یک عبارت کوتاه می توان گفت: کسی که منتظر واقعی است و دل به صاحب الزمان (عجل الله فرجه) دارد باید از آنچه که امام زمانش کراهت و تنفر دارد، اجتناب نموده و هر عملی که در تقرب او به مولایش موثر است را به خاطر رضای محبوب و ارتباط روحی با او انجام دهد. مردم اگر به تنهایی بر همین وظیفه، متمرکز شوند، بی شک موانع فرج، مرتفع و مقدمات ظهور حضرت حجت، به زودی زود فراهم خواهد شد ان شاءالله. مرحوم شیخ طوسی متوفی 460 هـ ق در "تجرید الاعتقاد" می نویسد: «وجوده لطف و عدمه منا.» یعنی وجود حضرت لطف و عنایت بر ماست و غیبت ایشان به خاطر اعمال و رفتار بد ماست .

موفق باشید ...@};-

پی نوشت ها:
1. کمال‏ الدین، ج 1، ص 287، ح 6، "عن أمیر المؤمنین (ع) قال، قال: رسول الله (ص) أفضل العبادة انتظار الفرج."
2. مکیال المکارم و منتخب الاثر.
3. بحارالانوار، ج 86، ص 77، باب 39.
4. «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم»، سوره فتح/آیه 29.

پرسش:
1. آیا بر اساس یک خواب (رؤیای استاد شجاعی) می توان نتیجه گرفت که آدم علیرغم عبادت زیاد، نماز و روزه و ... ولی اگر در زمینه مهدویت کاری نکرده باشد ناگزیر باید به جهنم برود؟
2. وظیفه افراد عادی در دوران غیبت و انتظار در قبال امام زمان (عجل الله فرجه) چیست؟

پاسخ:

1. در پاسخ به سؤال اول نکاتی را تقدیم می کنیم:
الف- حجیت رؤیا و خواب: اولاً رؤیاها هر چه باشند، حجت (به معنای دلیل شرعی) نیستند؛ نه تکلیفی ایجاد و نه حقی را سلب می‌کنند. هرچند ممکن است از طریق رؤیا حقایقی را کشف کرد، به هیچ‌ وجه با دیدن رؤیا، کسی مکلف به انجام‌ یا ترک کاری که در بیداری بر آن مکلف نیست نخواهد شد. علامه حلی در این باره می‌فرماید: «اگر(معصومین) در رؤیا مطلبی خلاف ظاهر بگویند، سزاوار نیست از آن تبعیت شود و اگر موافق شریعت چیزی بفرمایند، بهتر است بر طبق آن عمل شود؛ اما واجب نیست ...» (1) امام صادق(علیه السلام) نیز در این مورد می‌فرماید: «انَّ دین الله عزوجل أعز من أن یری فی‌النوم؛ دین خداوند برتر از آن است که در خواب دیده می‌شود.» (2) ثانیاً هیچ رؤیایی نمی‌تواند دلیل متقن برای صدور حکمی باشد؛ همچنین نمی‌تواند سندی دال بر ایمان یا کفر کسی باشد؛ حتی اگر رؤیای انسان برجسته‌ای باشد. در غالب موارد، دخالت صدها امر چون تغذیه، افکار و خواطر، تلقین، اعتقادات، ‌مشاهدات روزانه، تخیلات، امیال و آرزوها و ... در رؤیا باعث می‌شود که رؤیا کاملاً از اعتبار «واقعی بودن» ساقط شود. برخی افراد با تمسک به خواب و رؤیا بدنبال فضیلت سازی برای خود یا دیگران هستند، نمونه های بسیاری در زمانه ما تلاش کرده و می کنند تا با استمدادگرفتن از خوابهایشان، خود را نماینده امام زمان یا حجت الهی معرفی کنند و نظائر آن ...(3) بر فرض آنکه رویا به گونه ای باشد که بیننده را مطمئن به صحت آن سازد، تنها خود می تواند به آن معتقد شده و عمل کند.

ب- بررسی ماهیت خواب و رؤیای استاد شجاعی: بدون شک، آنچه که در سخنان استاد شجاعی بر مبنای خواب و رؤیایی که دیده اند مشاهده می شود، تذکر و تلنگرهای فایده بخشی است که عمدتاً ریشه در آیات و روایات دینی داشته و بدنبال اثبات یا نفی چیزی نبوده و قصد کرامت سازی ندارند؛ ایشان اولاً طبق خوابی که دیده اند می خواهند دشواری حساب و کتاب قیامت را یادآوری کنند همان مطلبی که در بیان قرآن و روایات و سخنان اولیاء الهی مکرر تکرار شده. دوم: یادآوری اینکه چه سرمایه هایی در روز حساب خیلی می تواند گره گشا و نجات بخش باشد نظیر: عشق و محبت و توسل و تمسک به اهل بیت (علیهم السلام) و خاصتاً به اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، قرائت زیارت عاشورا، اشک و گریه و استغاثه به درگاه حضرت احدیت و امید به شفاعت اهل بیت برای نجات. سوم: اهمیت معرفت و شناخت و ولایت و محبت امام عصر (عجل الله فرجه) برای امت آخرالزمان را بیان می کنند چنانکه در دعای تعلیمی امام صادق (علیه السلام) به اهمیت آن اشاره شده است. (4)

ج- اهمیت و ضرورت توجه و پرداختن به مسأله مهدویت: بدون شک، نفس معرفت و شناخت امام زمان (عجل الله فرجه) در راهیابی ما به شناخت وظایف فردی و اجتماعی مان در قبال خود، جامعه، صبر و استقامت در دوران انتظار و مقدمه سازی ظهور مبارک ایشان بسیار مؤثر است و اگر از این مهم غفلت کنیم هم در شناخت راه هدایت برای خودمان دچار گمراهی و سردرگمی می شویم و هم در تعامل با دیگران، نه تنها نمی توانیم وظایف اجتماعی مان را بدرستی انجام دهیم که چه بسا تلاش های ما به گمراهی دیگران نیز بینجامد. و در صورت عدم شناخت درست از حجت زمان، چه بسا در حالیکه گمان می کنیم در حال یاری امام عصر و در سپاه حق هستیم، در اثر غفلت و بی بصیرتی در حال یاری شیطان و در سپاه سامری ها صف آرائی کرده ایم! امری که در طول تاریخ بسیار رخداده است.(5) از اینرو اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع شناخت و معرفت امام زمان (عجل الله فرجه) در زمانه ای که تمام همت دستگاه های تبلیغاتی کفر و شرک، در مسیر خاموش کردن و به تاریکی کشانیدن نور مهدویت، معارف مهدوی و گمراه ساختن منتظران است، بیش از پیش خودنمایی می کند.

2. در پاسخ به سؤال دوم گفتنی است: وظیفه ما در زمان غیبت همانند وظیفه ی ما در زمان حضور امام معصوم (علیه السلام) است. بنابراین، تمام وظایفی که قرآن و سنت برای ما مسلمانان تعیین و بیان فرموده، در زمان غیبت نیز متوجه ما است. از طرفی این مجموعه وظایف را می توان بصورت جزئی در قالب ده ها عنوان برشمرد و از طرف دیگر می توان بصورت کلی و در قالب یک عنوان، یعنی انتظار ظهور و فرج (6) حضرت صاحب الزمان (عجل الله فرجه) بیان نمود.

در این مجال، اجمالاً به مواردی از وظایف جامعه ایمانی در قبال امام عصر (عجل الله فرجه) اشاره می کنیم:
یک. کسب معرفت و شناخت نسبت به امام عصر (عجل الله فرجه) و تلاش جدی برای مطالعه و آگاهی یافتن نسبت به شرایط دوران غیبت و نشانه های ظهور و وظایفی که بر عهده داریم.
دو. تلاش و مجاهدت برای پیروی کامل از دستورات و برنامه های تعالی بخش قرآن و فرهنگ اهل بیت (ع) و اطاعت از نایبان بر حق امام زمان (مراجع معظم تقلید به ویژه ولى فقیه جامعه مسلمین).
سه. اتحاد و همستگی و برقراری ارتباط عمیق و محکم با دیگر مسلمانان به ویژه شیفتگان و منتظران واقعی آن حضرت، بعلاوه کسب آمادگی فکری و فرهنگی جهت حفظ عقیده و ایمان خود و آشنا ساختن دیگران با حقایق دین و مقابله با خرافات، شبهات و گرایش های انحرافی.
چهار. توجه قلبی به امام عصر (عجل الله فرجه) در طول شبانه روز، اسوه قرار دادن امام در تمام شئون زندگی از طریق ارتباط و دعا به ویژه دعاهای زیبایی؛ مانند دعاى ندبه، زیارت آل یاسین، دعاى عهد، دعای فرج و... .
پنج. تعمیق دلبستگی و محبت به امام (علیه السلام) با مداومت در انجام امور خیر و ثواب، مخصوصا به نیابت از ایشان؛ نظیر اقدام به تأسیس بناهای عام المنفعه، اطعام مساکین، پرداخت صدقه، دستگیری از ضعفا، مشارکت در امور خیریه و ... .
شش. در زمانه غیبت و در کوران مشکلات و بحران های گوناگون زندگی، وظیفه ما توسل و استغاثه به حضرت صاحب الزمان (عجل الله فرجه) است. ضمن آنکه براساس پاره ای از روایات، تجدید بیعت بعد از هر نماز واجب و یا در هر جمعه مستحب است.(7)
هفت. از جمله وظایف مهم دیگر؛ دوستی با صالحان و دوستان خدا و اهل بیت (علیهم السلام) و دشمنی با دشمنان خدا و اهل بیت یعنی همان «تولی و تبری» است. قرآن کریم در وصف یاران حضرت ختمی مرتبت می فرماید: «محمد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و کسانی که با او هستند بر علیه کفار بسیار خشن، ولی با یکدیگر بسیار مهربانند.»(8) مطلبی که توسط امام هادی (علیه السلام) نیز در زیارت جامعه کبیره تأکید شده است.(9)

در پایان، مغز و جان کلام در باب وظایف منتظران بر این تقریر است: کسی که منتظر واقعی است و دل به صاحب الزمان (عجل الله فرجه) دارد باید از آنچه که امام زمانش کراهت و تنفر دارد، اجتناب نموده و هر عملی که در تقرب او به مولایش موثر است را به خاطر رضای محبوب و ارتباط روحی با او انجام دهد. مردم اگر به تنهایی بر همین وظیفه، متمرکز شوند، بی شک موانع فرج، مرتفع و مقدمات ظهور حضرت حجت، به زودی فراهم خواهد شد.(10)

پی نوشت ها:
1. علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، کتابخانه مسجد حضرت ولیعصر، تهران، 1363، ج61، ص238.
2. همان، ص237.
3. آیـت الله مکارم شیرازی در این خصوص هشدار داده اند: «اخیراً با استناد به برخی خواب‌ها امامزاده‌سازی در بعضی جاها معمول شده است که مثلاً فلان امامزاده در فلان منطقه مدفون است یا این که نیاز به آب و غذا دارد و هر کسی با این امور مخالفت کند، به بلا گرفتار می‌شود.» سایت تحلیلی خبری عصر ایران، کد خبر 100946.
4. حضرت امام صادق (عليه السّلام) اين دعا را تعليم زراره فرمود؛ كه شیعیان در زمان غيبت و امتحان شيعه بخوانند: «اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دينى؛ خدايا خود را به من بشناسان، زيرا اگر خود را به من نشناسانى فرستاده ات را نشناخته ام، خدايا فرستاده ات را به من بشناسان، زيرا اگر فرستاده ات را به من نشناسانى حجّتت را نشناخته ام، خدايا حجّتت را به من بشناسان، زيرا اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دين خود گمراه مى شوم.» کلیات مفاتیح الجنان، دعای زمان غیبت.
5. بعنوان نمونه می توان از صف آرائی قاسطین و مارقین و ناکثین در برابر امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و صف آرائی شامیان و کوفیان در برابر امام زمانشان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) و ... نام برد.
6. "عن أمیر المؤمنین (ع) قال، قال: رسول الله (ص) أفضل العبادة انتظار الفرج."، کمال‏ الدین، شیخ صدوق، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1377، ج 1، ص 287، ح 6.
7. موسوی اصفهانی، محمد تقی، مکیال المکارم، مؤسسة الامام المهدی، 1404 ق و صافی، لطف الله، منتخب الاثر، مکتب آیه الله لطف الله الصافی الگلپایگانی، قم، ۱۳۸۰.
8. «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم»، سوره فتح/آیه 29.
9. «برئت الی الله عزوجل من اعدائکم و من الجبت و الطاغوت و الشیاطین و حزبهم الظالمین» یعنی برائت می جویم به درگاه خدای عز و جل از دشمنان اهل بیت و ... . کلیات مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
10. مرحوم شیخ طوسی (علیه الرحمه) در عبارتی مختصر، سخن تمام و تمام سخن را چنین می نگارد: «وجوده لطف و عدمه منا.» وجود حضرت لطف و عنایت بر ما و غیبت ایشان به خاطر اعمال و رفتار بد ماست. شیخ طوسی، تجریدالاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی قم، بی تا.