جمع بندی جام زهر چگونه برای امام خمینی (ره) شیرین شد ؟

با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد عماد

سلام علیکم پاسخ این پرسش را باید از اساتید سیاسی یا لااقل کارشناسان تاریخ معاصر پرسید. مرحوم هاشمی جمله ای در مورد جام زهر بیان کرد. این اظهار نظر در همان زمان طرفداران و مخالفانی داشت که می توانید برای دنبال کردن آن در فضای مجازی جستجو کنید. البته برخی از نزدیکان امام جملاتی بر خلاف این جمله از امام نقل کرده اند. اما در مورد پرسش اخیر شما به صورت کلی عرض می شود . ممکن است یک جریان از یک حیث جام زهر باشد و از حیث دیگر شیرین. نوشیدن جام زهر اختیاری دلایلی دارد که انسان عالم و اگاهی چون امام خمینی با اهم و مهم کردن موضوعات تن به خوردن آن می دهد ولو اینکه این جام زهر خوردن از طرف اشخاصی تحمیل شده باشد. همان اهمی که باعث می شود مهم را کنار گذاشت، از جهاتی شیرین است ولی مهم جنبه تلخ بودن آن را بیان می کند. بنابراین قصد اثبات یا رد ادعای مرحوم هاشمی ندارم و به کارشناسان فن وامی گذاریم اما یک جریان می تواند از یک جنبه تلخ و از جنبه دیگر شیرین باشد.  

آیت الله خامنه‌ای در مورد پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ اینگونه فرموده‌اند: « هر کسی در این ایام، اظهارات مخالفان ما را در دنیا گوش کرده یا خوانده باشد، می‌فهمد که دشمنان نظام ما، چه طور از عزت امروز جمهوری اسلامی، از ته دل ناراحتند. پیروزی ملت ایران، به کام اینها تلخ آمد. خدای متعال، همه‌ی کارها را با حساب انجام می‌دهد. یک روز بنده‌ی صالح خدا [امام خمینی]، آن انسان بزرگ و مخلص که هیچ چیز را برای خودش نمی‌خواست و همه‌ی کارها را برای خدا می‌کرد و همه چیز را برای او می‌خواست، در قضیه‌ی قطعنامه گفت: کاسه‌ی زهر را نوشیدم. این تلخی را او تحمل کرد؛ ولی خدای متعال به آن بنده‌ی صالح عوض داد و هنوز دو سال و اندی نگذشته، کاسه‌ی شهد و شیرینی پیروزی را به ملتش چشاند و کامشان را شیرین کرد. آن فداکاری، این ثمره را داشت. «اللهم ما بنا من نعمة فمنک لا اله الا انت». همه چیز متعلق به او و به اراده‌ی اوست.» (سخنرانی در دیدار با آزادگان و اقشار مردم، در اولین روز از هفته‌ی وحدت مورخ 1369/07/11)   نکته قابل تأمل در صحبت‌های رهبری بخش‌های قرمز رنگ است. طبق توضیح رهبری، موضوع اینگونه نبوده که خودِ آن تلخی برای امام شیرین شده باشد. بلکه نتیجه صبر امام خمینی و تحمل تلخی آن جام، یک فداکاری از سوی امام خمینی بوده که باعث شد خداوند در عوض این صبر و شکیبایی و فداکاری، شیرینی جدیدی به ایشان اهدا کند که آن تلخی را بِزُداید.

جمع بندی پرسش: چه اتفاقی افتاد که قطعنامه 598 در ابتدا برای امام خمینی جام زهر و  تلخ بود ولی بعد شیرین شد؟ پاسخ: پاسخ این پرسش را باید از اساتید سیاسی یا لااقل کارشناسان تاریخ معاصر پرسید. مرحوم هاشمی جمله ای در مورد جام زهر بیان کرد. این اظهار نظر در همان زمان طرفداران و مخالفانی داشت که می توانید برای دنبال کردن آن در فضای مجازی جستجو کنید. البته برخی از نزدیکان امام جملاتی بر خلاف این جمله از امام نقل کرده اند. اما در مورد پرسش اخیر شما به صورت کلی عرض می شود . ممکن است یک جریان از یک حیث جام زهر باشد و از حیث دیگر شیرین. نوشیدن جام زهر اختیاری دلایلی دارد که انسان عالم و اگاهی چون امام خمینی با اهم و مهم کردن موضوعات تن به خوردن آن می دهد ولو اینکه این جام زهر خوردن از طرف اشخاصی تحمیل شده باشد. همان اهمی که باعث می شود مهم را کنار گذاشت، از جهاتی شیرین است ولی مهم جنبه تلخ بودن آن را بیان می کند. در چنین مواقعی بهتر است، نظرات امام خمینی را در صحیفه نور یا دیگر آثار ایشان، جستجو کنیم و سخن افراد هر چند افراد شاخص باشند به صحیفه نور عرضه کنیم، مخصوصا که موضوع مهمی باشد و نظرات در مورد آن متفاوت باشد، که این مطلب از آن جمله است. در آثار امام به تصریح به داستان جام زهر اشاره شده (1)اما خلاف آن تا قطعی ثابت نشود پذیرفته نیست. بنابراین قصد اثبات یا رد ادعای مرحوم هاشمی را ندارم و به کارشناسان فن وامی گذاریم اما یک جریان می تواند از یک جنبه تلخ و از جنبه دیگر شیرین باشد. منابع: 1. امام خمینی، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، تهران، 1389ش، چاپ پنجم، ج21، ص93